Çalışma hayatında en çok tartışılan konulardan birisi kıdem tazminatı. Tüm çalışanların kıdem tazminatı alabileceği reform için kollar sıvanırken, mevcut sistemde bu ödemeyi alabilmek için en az 1 yıl çalışmış olmak ve kendi isteği dışında (belli şartlar hariç) işten ayrılmak gerekiyor. Peki kıdem tazminatı hesabı nasıl yapılıyor?
SADECE DAMGA VERGİSİ KESİLİYOR
Mevcut durumda kıdem tazminatı hesaplanırken şu formül uygulanıyor: "Çalışılan süre x brüt maaş (Tavan: 6.017,60 TL)= Ödenecek tazminat." Burada ortaya çıkan miktardan damga vergisi dışında hiçbir kesinti yapılamıyor. Tazminatın kaç lira olacağını aslında çalışılan yıl kadar formüldeki 'brüt maaş' belirliyor.
EK ÖDEMELERİ KONTROL EDİN
Brüt maaş, bordronuzda yazan miktar olarak bilinse de bunu artırmak mümkün. Çünkü brüt maaş, sadece maaşınızdan değil, size düzenli olarak yapılan tüm ödemelerden oluşuyor. Burada ödemelerin ya da yardımların devamlılık arz etmesi, kesin olması, işyerinde kullanılmak üzere verilmemiş olması gerekiyor. Örneğin; işveren, her yıl düzenli olarak Ramazan kolisi veriyorsa; bu da kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilir. Yine düzenli ödenen primler, telifler, ikramiyeler hesaba katılır. Yapılan ödemeler eklenince alacağınız tazminat da yükseliyor. Bu yüzden hesaplama yapılırken, bu ödemelerin de eklenip eklenmediğini mutlaka kontrol edin.
MAAŞA DAHİL EDİLENLER
Brüt maaş hesabına eklenen nakdi ve ayni yardımlar şöyle: "Yemek yardımı, kasa tazminatı, gıda yardımı, yakacak yardımı, eğitim yardımı, konut yardımı, giyecek yardımı, erzak yardımı, sosyal yardım niteliğindeki ayakkabı ya da bedeli, unvan tazminatı, aile yardımı, çocuk zammı, temettü, havlu ve sabun yardımı, taşıt yardımı, yıpranma tazminatı, nitelik zammı, sağlık yardımı, mali sorumluluk tazminatı, bayram harçlığı."
GERÇEK MAAŞ GÖSTERİLMESİ ÖNEMLİ
Kıdem tazminatınız Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) bildirilen brüt maaşlarınızdan hesaplandığı için gerçek maaşınız yerine asgari ücretten bildirilmeniz büyük hak kaybına yol açacaktır. Gerçek maaşınızın gösterilmesi tazminatınızı da ileride alacağınız emekli maaşınızı da artıracaktır. Gerçek maaşınızı gösterir belgeleri mutlaka saklayın. ALO 170'i arayarak veya bir dilekçe ile SGK İl Müdürlükleri'ne şikayette bulunabilirsiniz. Yine CİMER'e şikayet ederek durumun tespit edilmesini isteyebilirsiniz.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR/ TAKVİM'E SORUN - ekonomi@takvim.com.tr
ÇALIŞAN EMEKLİYE SAĞLIK PRİMİ YATAR / SİZDEN GELENLER
657 sayılı Kanun gereği emekliyim. Daha sonra sigortalı olarak çalışmaya devam ettim. Emekli olduktan sonra rahatsızlığıma binaen yüzde 77 oranında heyet raporum var. Aldığım maaştan vergi kesilir mi? Emekli maaşımda bir değişiklik olur mu? Orhan Zeki TAŞKIN
Emekli olduktan sonra yatırılan primler tamamen sağlık ile ilgili yani iş kazası ve meslek hastalığına karşı. Dolayısıyla ikinci bir emeklilik sağlamadığı gibi, emekliliğinize veya emekli maaşınıza bir etkisi de bulunmuyor.
BÖLÜM DEĞİŞİKLİĞİ YAZILI BİLDİRİLMELİ
Özel sektörde 5 yıldır çalışıyorum. İşyerinde çalıştığım bölümden alıp başka bölüme verdiler. Tazminatımı nasıl alıp işi bırakabilirim? (ismi saklı)
İşveren; işyeri yönetimi ile ilgili karar alırken, işçilerinin çalışma koşullarını değiştirebilir, düzenleyebilir. Fakat çalışma şartlarındaki değişiklik işçinin düzenini bozacak; memnun olduğu çalışma şartlarından başka koşullar altında çalışmaya zorlanması işçinin aleyhine bir durum oluşturacaktır. Nitekim işçinin aleyhine bir durum oluşması ve işçinin bu durumdan hoşnut olmaması ihtimallerine binaen kanun koyucu İş Kanunu'nun 22. Maddesi'nde 'çalışma koşullarında değişiklik ve iş sözleşmesinin feshi' başlığı ile şu maddeye yer vermiştir: "İşveren çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından 6 iş günü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını ve fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir."
Siz de bu yolu izleyebilirsiniz.
SON 3.5 YIL ÖNEMLİ
İşe başlama tarihim Nisan 1994. Aralıksız olarak önce SSK, sonra Bağ-Kur, sonra tekrar SSK olmak üzere primlerim yattı. Son kurumum olan SSK'da 3 yıldır primim yatıyor. Bu kurumda 3.5 yılı tamamlarsam ve bundan sonra hiçbir kurumdan prim yatırmasam SSK'dan emekli olur muyum? Ender BALGÜN
Son 7 yıllık sigorta döneminizde 3.5 yılı yani 1261 günü hangi kurumdan öderseniz o kurumdan emekli olursunuz. SSK'lı olarak 1261 günü tamamladığınızda, şartları da sağlıyorsanız SSK'dan emekli olursunuz.
FAİZİYLE ALIRSINIZ
Babam 30 sene sigortasız olarak apartman görevlisi olarak çalıştı. Emekli olduktan sonra ayrıldı. Tazminat olarak 10 bin lira verdiler. Babam kabul etmedi ve mahkemeye verdi. Yaklaşık 3 senedir mahkeme devam ediyor. Dava sonuçlandığında babamın alacağı tazminat ne kadar olur? Babamın çalıştığına dair evraklar mevcut. Belinay YILDIRIM
Emekli olduğuna göre sigortası yapılmış. Sigortası yapılmadıysa nasıl emekli oldu, tam anlaşılamıyor. Ancak tazminat son aldığı brüt ücretin çalıştığı yılla çarpılması sonucu bulunur. Mahkeme ne karar verir bilemeyiz ama muhtemelen tazminatı hesaplanırken faiz de hesaplanacaktır.
EMEKLİLİK HESABI
14.07.1971 doğumluyum. Eylül 1987'de staj başlangıcım var. SSK'lıyım ve 6200 günüm bulunuyor. Erkin YANIKLAR
Staj başlangıcı maalesef emeklilik hesabında kullanılamıyor. İşe başladığınız tarihi bize bildirirseniz, sizin emeklilik tarihinizi hesaplayabiliriz. Eğer 9 Eylül 1999 öncesinde sigorta olduysanız, 6200 gün prim size yetecektir. Yaş ve yıl şartı gerekiyor.
Sigorta girişim 01.02.1999. Bu yıl prim günüm doluyor. Kadriye AKSU
20 yıl, 56 yaş ve 5975 gün şartlarınız var. Yıl şartınız dolmuş. Priminiz de tamam. Yaşınızı yazmamışsınız. Eğer yaşınız da tamamsa emekli olabilirsiniz.
Temmuz 1970 doğumluyum. Ekim 1992 SSK giriş tarihim. 3522 gün ödenmiş primim var. Şu an çalışmıyorum. Şule MERTCAN
Normal şartlarda 20 yıl, 49 yaş ve 5600 gün şartlarınız var. Çalışma imkanınız yoksa, eğer 1992'den sonra doğumlarınız varsa borçlanma yapabilirsiniz. Buna da imkan yoksa 3600 günden emeklilik imkanı var. Bunun için 78 gün daha çalışıp 58 yaşını beklemeniz gerekir.
İlk SSK numarası aldığım tarih 02.12.1987. Çıraklık eğitimi girişi tarihi. İşe girişim Bağ-Kur'dan 28.09.1989 tarihi. Toplam 882 gün var. SSK işe giriş tarihim 01.02.1997. Toplamda 6939 günüm var ve çalışmaya devam ediyorum. Askerlik görevimi 1990'da yerine getirdim. Necati GÜNEŞ
Çıraklık, emeklilik hesabında kullanılamıyor. Ancak 1989 girişinize göre ve SSK'lı olarak devam ederseniz, 25 yıl, 51 yaş ve 5450 gün şartlarınız var. Yıl tamam, prim tamam, yaşı yazmamışsınız. Yaş da tamamsa emekli olabilirsiniz. Askerlik sigortadan sonra yapıldığı için emeklilik yaşını geriye çekmeyecektir.
ekonomi@takvim.com.tr
