EMEKLİLİK İMKANI KALMADIYSA
Yaşlılık toptan ödemesinde bazı şartlar bulunuyor. Emekli olabilmek için gerekli yaş şartını doldurmasına rağmen primleri yeterli olmadığı için emekli maaşı almaya hak kazanamayanlar paralarını geri alabiliyor. Burada önemli olan emeklilik için gerekli olan yaşı ve yıl şartını doldurmuş olmak. Örneğin 60 yaşında bir sigortalı geçmişte 2000 gün primi varsa ve bunu 3600'e çıkartmak için çalışma imkanı da bulunmuyorsa bu günlerin parasını Sosyal Güvenlik Kurumu'na müracaat ederek geri alabiliyor. Böylece ödenmiş olan 2000 gün boşa gitmemiş oluyor. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ödenecek primlerin miktarı. Geri ödeme sırasında sağlık için ödenen primler değil, çalışanın hissesine düşen SGK primleri ödeniyor. Bunlara faiz işletilmiyor ancak güncelleme katsayısı ile bugüne güncellenerek ödeme yapılıyor.
İKİ İŞTE ÇALIŞANLAR ŞANSLI
Sosyal güvenlik mevzuatımızda bir kişinin aynı anda iki farklı işyerinde sigortalı olarak çalışmasında bir sakınca bulunmuyor. Böylece hem
prime esas kazançları yani SGK'ya bildirilen brüt maaş miktarları artıyor, hem de ileride alacakları emekli maaşı yükseliyor. Prime esas kazanç dediğimiz yani SGK'ya bildirilen brüt maaşımızın bir üst sınırı bulunuyor. Alt sınır olan brüt asgari ücretin (bu yıl için 2.558,40 TL) 7,5 katı (bu yıl için 19.188 TL) tavanı oluşturuyor. Bu rakamdan daha yüksek kazanç bildirilemiyor ve prim ödenemiyor. Dolayısıyla bunu aşan kazançlar için geri iade imkanı doğuyor. Burada tek bir işte çalışıp 19.188 TL'den daha yüksek brüt maaş alanlarla birlikte, iki işte çalışıp tavan kazancı aşanlar fazla ödenen primleri geri alabiliyor. SGK, aldığı uzun vadeli sigorta primlerinin, yaşlılık aylığı bağlayamadığı kısmını geri iade ediyor. Bu durumda olanlar SGK'ya müracaat ettiklerinde tavanı aşan kısımdaki sigortalı hissesini geri alabiliyor. Bu paraların geri alınabilmesi için mutlaka yazılı müracaat etmek gerekiyor. Böylece sizin için hesap yapılıp ortaya çıkan rakam geri ödeniyor. Faiz işletilmediği için ne kadar erken davranılırsa kayıp o kadar az olacaktır.
NASIL HESAPLANIYOR?
Geri ödeme yapılırken yüzde 14 oranındaki SGK işçi primi hesaplanıyor. Bunun dışındaki vergi ve sağlıkla ilgili primler ise geri ödenmiyor. Geçmiş yıllardaki ödemelerin miktarı ise güncelleme katsayısı ile yükseltiliyor. Ancak faiz ya da gecikme zammı gibi ek ödemeler olmuyor. Bu yüzden bu tür alacağı olanların erken başvurmalarında fayda bulunuyor.
YAŞLILIK TOPTAN ÖDEME ALMA ŞARTLARI
Belirli yaşı tamamlamış, belirli süre prim ödemiş, belirli süre sigortalı çalışmış olanlar. İşçi statüsüyle çalışanlar için işten ayrılmış ve çalışmıyor olmak. Memurlar için işten ayrılmış olmak. Bağ-Kur'lular için işyerini kapatmış ya da devretmiş olmak. Yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartı doldurulmuş olsa bile malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayanlar.VEFAT EDENE DE VAR
Emeklilik için belli oranda primi olanlar eğer çalışma imkanı yoksa bu yöntemle paralarını geri alabilirler. Bu durumda olup vefat eden sigortalıların yakınları ve hak sahipleri de bu paraları alabiliyorlar. 4/a (SSK) ve 4/b'li (BAĞ-KUR) ile 01/10/2008 tarihinden sonra ilk defa 4/c'li (Emekli Sandığı) olan kişilerin ölmeleri ile birlikte hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması halinde, ölen sigortalıya ait uzun vadeli sigorta kolları prim tutarlarının yani malullük, yaşlılık ve ölüm primi tutarlarının toptan ödeme şeklinde alma hakkına sahip oluyorlar.işyerinde sigortalı olarak çalışmasında bir sakınca bulunmuyor. Böylece hem prime esas kazançları yani SGK'ya bildirilen brüt maaş miktarları artıyor, hem de ileride alacakları emekli maaşı yükseliyor. Prime esas kazanç dediğimiz yani SGK'ya bildirilen brüt maaşımızın bir üst sınırı bulunuyor. Alt sınır olan brüt asgari ücretin (bu yıl için 2.558,40 TL) 7,5 katı (bu yıl için 19.188 TL) tavanı oluşturuyor. Bu rakamdan daha yüksek kazanç bildirilemiyor ve prim ödenemiyor. Dolayısıyla bunu aşan kazançlar için geri iade imkanı doğuyor. Burada tek bir işte çalışıp 19.188 TL'den daha yüksek brüt maaş alanlarla birlikte, iki işte çalışıp tavan kazancı aşanlar fazla ödenen primleri geri alabiliyor. SGK, aldığı uzun vadeli sigorta primlerinin, yaşlılık aylığı bağlayamadığı kısmını geri iade ediyor. Bu durumda olanlar SGK'ya müracaat ettiklerinde tavanı aşan kısımdaki sigortalı hissesini geri alabiliyor. Bu paraların geri alınabilmesi için mutlaka yazılı müracaat etmek gerekiyor. Böylece sizin için hesap yapılıp ortaya çıkan rakam geri ödeniyor. Faiz işletilmediği için ne kadar erken davranılırsa kayıp o kadar az olacaktır.
FARUK ERDEM SORULARINIZI YANITLIYOR/ TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
İZİN YASAL HAKTIR/ SİZDEN GELENLER
Büyük bir holdinge bağlı bir kurumda çalışmaktayım. 5 yılım doldu. Bu sene 14 günün üstüne sadece 1 gün izin hakkı verildi. İnsan kaynakları 7'nci sene sonunda 1 gün, 8'inci sene sonunda da 1 gün daha izin ekleneceğini belirtti. Bu yasal mı? (İsmi saklı)
İzin anayasal bir haktır ve yasalarımızda da kıdeme göre günler belirlenmiş durumda. 5 yıl dahil 14 gün, 5 yıldan sonra 20 gün. Eğer işvereniniz size izin yaptırmıyorsa, ayrılırken yapmadığınız izinlerin parasını son maaşınızdan ödemek zorunda. Bunu iş gereği yapmıyor, kasıtlı yapıyorsa ALO 170'e durumu bildirin.
HİZMET TESPİTİNDE SÜRE 5 YIL
1973 doğumluyum. 13 yaşımdan beri çalışıyorum. Fakat SSK başlangıcım 01.07.1995. Daha önceki çalışmalarım bildirilmiş fakat işyerleri giriş dahi yaptırmamış. Bu işyerleri kapandı. Günlerimi nasıl kazanabilirim? Müslüm ERTEM
Maalesef zaman aşımı yüzünden o günleri kazanamazsınız. Biraz geç kalmışsınız. 5 yıl içinde takibini yapıp hizmet tespiti gerekiyor. Emekliliğiniz 1995'e göre yapılacak. 55 yaşında emekli olursunuz.
ekonomi@takvim.com.tr
