3 AYRI DÖNEM VAR
Emekli maaşı hesaplamasında kullanılan aylık bağlama oranları farklı dönemler için farklı oranlarda uygulanıyor. Yani her dönem için ayrı hesaplama yöntemi kullanılıyor. Emeklilik için yapılan hesaplamalarda 2000 yılı öncesi, 2000-2008 Ekim arası ve 2008 yılının Ekim ayından sonrası olmak üzere 3 ayrı dönem uygulanıyor. 2000 yılı ve öncesindeki dönemde aylık bağlama oranları çok daha yüksek uygulanıyor. Burada kazanca göre yüzde 70'i bulan çarpan kullanılıyor. Gösterge ise 14 binlere kadar çıkıyor. Yani bu dönemde yüksek kazanç bildirip çalışması fazla olanlar için emekli maaşı da yükseliyor.
2000 ÖNCESİ DAHA ŞANSLI
2000-2008 arasında ise aylık bağlama oranları biraz daha düşerken bu kez gösterge sisteminin yerine gelişme hızı ve enflasyon da devreye giriyor. Güncelleme katsayılarıyla kazançlar bugüne uyarlanıyor. 2008'in 10'uncu ayından sonraki dönemde ise aylık bağlama oranları düşerken gelişme hızının yüzde 30'u dikkate alınıyor. Dolayısıyla emekli maaşını en az etkileyen dönem 2008 Ekim ayından sonraki çalışmalar oluyor. Bu üç hesaplama toplanarak çalışanın emekli maaşı ortaya çıkarılıyor. Yukarıdaki hesaba göre 2000 öncesinde daha çok prim ödeyenlerin maaşları diğerlerine göre daha yüksek çıkıyor. Mevcut uygulamaya göre emekli maaşınızı çalışırken artırmak için de bazı yöntemler var.
BUNLARA DİKKAT!
Emekli aylığınızı son 1-2 yılda aldığınız maaşlar değil, tüm çalışmalarınız belirliyor. Planlamaya erken başlamakta fayda var.
Maaşı belirleyen en önemli etken, aldığınız brüt ücret. Hem yaş bekleyenler hem de prim dolduranlar gerçek ücretlerinin bordroya yansımasını sağlamalı.
Eğer borçlanma yapıyor ya da isteğe bağlı ödüyorsanız ödeyebildiğiniz kadar yüksek miktarlarda ödemeniz maaşınızı artıracaktır.
Hem SSK'lı hem Bağ- Kur'lu iseniz Bağ-Kur primi ödemeyi de talep edin. Böylece iki farklı ödeme sizin prime esas kazancınızı, dolayısıyla emekli maaşınızı artıracaktır.
Brüt maaşın 4 binden fazla olması maaşı yıllık 70-80 lira artırır.
BAĞ-KUR'dan prim ödemişseniz ve 01.05.2008 öncesinde sigortalı olmuşsanız son 3.5 yıl SSK (4A) ile çalışmanız karşılığı emekliliğiniz bu kurum şartlarından olur ve maaşınız artar. 2008 sonrası sigortalı olanların hangi kurumda primi fazlaysa emekliliği ona göre oluyor.
Brüt maaşı sadece aldığınız ücret belirlemiyor. Size nakit olarak düzenli ödenen tüm ücretler buna ilave ediliyor. Bordronuza bunların da eklenmesini sağlayın.
Emekli olurken doldurduğunuz formda eş ve çocuklarınızla ilgili seçenekleri işaretlemeyi unutmayın. Böylece aylık bağlama oranınız yükselir ve maaşınız artar.
ÇALIŞTIKÇA DÜŞER Mİ?
Bize en çok sorulan sorulardan birisi de "Emeklilik için primim doldu, yaşı bekliyorum. Çalıştıkça emekli maaşım düşer mi?" şeklinde oluyor. Yukarıda da belirttiğimiz gibi emekli maaşını belirleyen en önemli unsur sizin SGK'ya bildirilen kazancınız. Yüksek maaş almanıza rağmen asgari ücretten gösteriliyorsanız maaşınız düşük olacaktır. Bu yüzden gerçek maaşınızın bordroya yansıtılmasına önem vermelisiniz. Burada hem sizin geleceğinizden çalınıyor hem de vergi ve prim hırsızlığı yapılıyor. Yaşı beklerken çalışmak maaşınızı düşürmez ancak asgari ücretten çalışırsanız daha önceki dönemlerde yükselen maaşınızın yükselmesi duracaktır.
FARUK ERDEM SORULARINIZI YANITLIYOR/ TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
ALACAK İÇİN ARABULUCUYA GİDİN/ SİZDEN GELENLER
Bir işyerinde 3 sene mühendis olarak çalıştım. Hiç yıllık izin kullanmadım. Sahte imzam ile istifa dilekçesi vermişim gibi gösterilerek işten çıkarıldım. Firmaya dava açabilir miyim, bunun bir süresi var mı? Uğur ARI
Bir hukukçuya danışmanızda fayda var. Çünkü burada ceza hukukunu da ilgilendiren, sahtecilik gibi konular var. Ancak alacak için davadan önce arabulucuya gitmeniz gerekir. Burada süre 5 yıl, bunu geçirmeden başvurun. Hem tazminat, hem kötü niyet, hem işe geri dönüş, hem de izin alacakları için arabulucuya başvurabilirsiniz.
TEK EVE VERGİ ÖDENMEZ
Eşimin üzerine bir ev, benim üzerimde de bir yazlık var. Birinci ikametgahım eşimin yanında. Yazlık için emlak vergisi öder miyim? 0542....600 Nolu SMS
Kendinize ait en az 1 ev olacak, 200 metrekareden büyük olmayacak ve emekli maaşınızdan başka geliriniz olmayacak. Şartlar böyle. Üzerinizde iki ev yoksa tek ev için emlak vergisi ödemezsiniz.
BANKA EMEKLİLERİ KAPSAM DIŞI
Bizler 47 bin kişi özel banka emekli mensuplarıyız. Geçen yıl sadece Ramazan Bayramı'nda bir defa bayram ikramiyesi aldık. Daha sonra ödemediler, gerekçe olarak 'Hazine'den alacaktık, ona istinaden ödeme yapıldı' ifadesi kullanıldı. Durumumuzu ilgili yerlerle paylaşmanıza rağmen olumlu bir cevap alamadık. Mehmet ARAS
Yasa SGK'dan maaş alanları kapsadığı için banka emeklileri yararlanamadı. Ancak bazı bankalar, özellikle kamu bankaları bu ikramiyeleri ödeme yoluna gitti. Ancak dediğimiz gibi yasa banka emeklilerini kapsamıyor. Yasanın değişmesi gerekiyor.
İKİ MÜLKE VERGİ VAR
Eşim adına bir dairemiz var. Eşim ev hanımı, çalışmıyor. Daha önce belediyeye bunun için dilekçe verdik ve emlak vergisinden muaf olmuştuk. Şimdi eşimin babası intifa hakkı kendi üzerinde kalmak üzere eşime işyerinin çıplak mülkiyetini verdi. İşyeri kirasını babası alıyor. Bu yüzden belediye evimize emlak vergisi için muafiyet uygulamıyor. Bu haklı bir uygulama mı? Eşimin hiçbir geliri yok, ben de işsizim. Geliri olmayan kişiden emlak vergisi alınabilir mi? Ayhan ONARAN
Eşinizin üzerinde iki mülk birden göründüğü için emlak vergisi ödemek zorunda. Tek ev olması gerekiyor.
2 YIL FAZLA MAAŞ ALIRSINIZ
05.09.1971 doğumluyum. 01.02.1988 SSK girişliyim. 2000 öncesi 2941 gün, 2000-2008 arası 2240 gün, 2008 sonrası 3810 gün olmak üzere toplam 8991 gün primim var. Yüzde 40 engelli raporu aldım. Vergi indirimi ile emekli olursam maaşım düşük mü olur? Yoksa 2 yıl bekleyeyim mi? Oktay KURT
Vergi indirimi ile ya da başka şekilde emekli olanların maaş hesaplarında değişiklik olmuyor. O yüzden emekli maaşınız düşük olmaz. Düşük olduğunu düşünsek bile 2 yıl fazladan maaş alacağınız için herhalde kazançlı çıkarsınız. O yüzden erken emekli olmanız sizin avantajınıza olacak.
ALACAĞINIZ YÜKSEK OLMALI
Asgari ücretten yüksek maaş alıyorum. İkiz bebeklerim var. Ödeneğimi 3.149 lira olarak aldım. Gazetede 6.367 lira olarak yazıyor. Tutar neye göre değişiyor? Ben eksik mi almış oluyorum? Kübra GÖKTOPAL
İş göremezlik ödeneği 112 günlük analık süresince veriliyor ve brüt maaşın üçte ikisi olarak ödeniyor. Asgari ücretten yüksek alıyorsanız sizin de alacağınız para yüksek olmalıdır. Hesap şöyle yapılıyor: Aylık brüt ücreti 3.000 TL olduğundan 3 aylık toplam ücret; 9.000 / 90 (ödenen prim gün sayısı) = 100 TL günlük ücret 100 x 112 =11.200 TL
● Doğum izin parası 11.200 TL'nin 2/3'ü yani 3'te 2'si, o da;
● 11.200 / 3 x 2= 7.466,67 TL doğum parası alınır.
EMEKLİLİK HESABI
01.08.1987 SGK girişliyim. İlgili tarihte 10.01.1970 doğumlu iken, 03.03.1988 tarihinde yaş tahsisi yapılarak 10.01.1968 doğum tarihli oldum. Faruk KARABACAK
25 yıl, 50 yaş ve 5375 gün şartlarınız var. Priminiz tamamladığınızda 10 Ocak 2020 tarihinde emekli olursunuz. Yaşınızı düzelttirmeniz sizi erken emekli etmez. SGK mahkeme kararı bile olsa kabul etmiyor. Eğer etseydi, geçen yıl emekli olmanız lazımdı.
1978 doğumluyum. 1995 Aralık SSK girişim. Türkiye'de 250 işgünü prim ödemem var. 2002'de Almanya'ya gittim. Hâlâ Almanya'da çalışıyorum. Hakan TOPALOĞLU
25 yıl, 56 yaş ve 5825 gün şartlarınız var. Yılınız ve yaşınız tamam değil. Priminiz de eksik. Yurt dışı çalışmalarınızı Türkiye'de borçlanarak emeklilik hesabında kullanabilirsiniz. Ama 56 yaşınızın da tamamlanması gerekiyor.
17.03.1970 doğumluyum. İşe girişim 09.12.1991. 9800 günüm var. Askerden önce sigortam yoktu, kaç günlük borçlanma yapmam gerekir? Ayhan GÜLER
25 yıl, 53 yaş ve 5600 gün şartlarınız var. Askerlik sigortadan önce olduğu için 7 aylık bir borçlanma yaparak yaş şartını 52'ye düşürebilirsiniz. 1 yıl erken emekli olup, 12 maaş fazladan alabilirsiniz.
25.07.1979 doğumluyum. 01.06.2004 işe giriş tarihim. 5032 prim günüm var. 2002 yılında askere gittim. İbrahim ÇUBUKÇU
60 yaş ve 7000 gün prim şartlarınız var. Her ne kadar askerlik sigortadan önce ise de borçlanmak yaş şartınızı değiştirmiyor. O yüzden boşuna para harcamayın.
Şubat 1993 sigorta başlangıcım. 8700 günüm var. Eylül 1974 doğumluyum. Mesut DOLAZ
25 yıl, 54 yaş, 5675 gün gerekli. Prim-yıl tamam, yaşın dolmasını bekleyeceksiniz.
ekonomi@takvim.com.tr
