2008'DE SİSTEM DEĞİŞTİ
Kocası ölen kadına; kocasının sigortalılık süresi uygunsa, kadının geliri olup olmadığına bakılmaksızın aylık bağlanıyor. Yetim kalan kız çocuklarına evlenmedikleri ve çalışmadıkları sürece, erkek çocuklara da öğrenci oldukları sürece (25 yaşa kadar) maaş ödeniyor. En çok merak edilen mesele, bir kadının hem ölen kocasından hem de ölen babasından iki maaş alıp alamayacağı. Bu durum 2008 yılı öncesinde farklı kurumlar olmak şartıyla geçerli oluyordu. Ancak 2008 yılı ile birlikte çift maaşın önü de kapanmış oldu. Yine de ölüm tarihine göre bazı durumlarda çift maaş ödeniyor.
900 GÜN PRİM
Dul maaşında, 01.10.2008'den sonra Bağ- Kur'lular ve Emekli Sandığı'na tabi olanlar için 1800 gün, SSK'ya bağlı olanlar için ise 900 gün prim ödeme aranıyor. Bundan önceki durumlarda eksik günler doğum ya da askerlik borçlanmasıyla tamamlanabilmekteydi. Ama şimdi kabul edilmiyor. Yetim maaşı alanların da tek bir geliri olmasına bakılıyordu. Ancak geçtiğimiz günlerde Yargıtay 21. Hukuk Dairesi bir karar ile hem anneden hem babadan yetim maaşı alınabileceğine hükmetti.
İKİ AYLIĞIN FORMÜLLERİ
✖ Kocası ölen bir kadın eğer emekli ise hem kendi emekli maaşını hem de kocasından kalan maaşı alabiliyor. Yani çift maaş alır.
✖ Dul kadın çalışabilir. Hem kocasından hem de sigortalı olarak çalıştığı yerden maaş alır ve şartlar oluşursa emekli de olur.
✖ Kız çocuk çalışmıyorsa, ölen anne-babasından aylık alır. Çalışmaya başlarsa, SSK ya da Bağ-Kur'dan bağlanan aylık kesilir.
✖ Emekli Sandığı'ndan bağlanan aylık ise kız çocuğu SSK'lı ya da Bağ-Kur'lu olarak çalışıyorsa, kesilmiyor. Memur olursa kesiliyor.
✖ Çalışmayan bekar kız çocuğunun da çift maaş alma imkanı var. 1 Ekim 2008'den itibaren, yetim kız çocuğu ölen anne ve babasından iki maaş alabilir. Yüksek olanın tamamı, diğerinin ise yarısını alıyor. Evlenince maaşı kesiliyor.
✖ 1 Ekim 2008'de 5510 Sayılı Yasa yürürlüğe girmeden önce, dul kalan ve çalışmayan kadına kurumlar (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) farklı olmak şartıyla, eşten ve babadan aylık veriliyordu. 1 Ekim 2008'den sonra çift maaş kalktı.
FARUK ERDEM SORULARINIZI YANITLIYOR/ TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
EMEKLİ ÇALIŞANIN HAKLARI AYNI/SİZDEN GELENLER
SSK emeklisi mühendisim. Yapı denetim firmasında çalışıyorum. 4 aydır maaş ödenmesi yapılmadı. Kendim istifa edersem işsizlik maaşı ve tazminat alma hakkım var mı? Mehmet KARTAL
Emeklilerin çalışmasında bir sakınca yok.
Çalıştıklarında da hakları diğer çalışanlarla aynı oluyor. Maaş ödenmemesini gerekçe göstererek eğer mücbir sebep yoksa tazminatınızı alıp ayrılırsınız. Bunun için İş Kanunu Madde 34 ve Madde 24 size yol gösterecektir.
Emeklilerin işsiz olması gibi bir durum olmadığından, yani işsizlik primi ödenmediğinden, işsizlik maaşı alamazsınız.
SGK GERÇEK MAAŞINIZI BELİRLER
Sigortamı asgari ücretten yatırdıkları için işten ayrıldım. Mahkemelik olduk. Kazanırsam işveren geçmiş yılların sigortasını yüksek ücret olarak yatırır mı? Geçmişe dönük işsizlik maaşı alabilir miyim? İrfan BARAN
Mahkeme kararına göre SGK sizin gerçek maaş üzerinden tescilinizi yapacaktır. Geriye doğru işsizlik maaşı diye bir uygulama yok maalesef.
ŞİKAYET EDİN
05.01.2005 tarihinden işe girişim var. 19.10.2012 tarihinden bu yana özel bir şirkette çalışıyorum. 4549 günüm var. 4500 gün ile kıdem tazminatı alıp ayrılabilir miyim?
Bir de işyerim hamileliğim sürecinde, fazla mesai yaptırdı. Bununla ilgili şikayette bulunup, hakkımı arayabilir miyim? (İsmi saklı) Tazminat alabilmeniz için 4500 günün yanında, 25 yıllık sigorta süresi de gerekiyor. Yani 2030 yılından önce tazminat talep edemezsiniz. Şikayetleriniz için ALO 170'i arayabilirsiniz.
25 YILI DOLDURUNCA TAZMİNAT ALIRSINIZ
8 Eylül 1967 doğumluyum. 1990-1996 arasında yurt dışında devlet burslusu olarak okudum. 2007 yılında yurt dışı süremi Bağ- Kur kapsamında 2229 gün ödedim. 1 Mart 2008 tarihinden beri SSK kapsamında çalışıyorum, 4353 gün ödemem var. 7000 prim günüm dolunca, kıdem tazminatı alabilir miyim? Suha YAZICI
9 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanlar için tazminat şartları 4500 gün ve 25 yıllık sigortalılık süresidir. O yüzden 25 yıl geçmeden tazminat alamazsınız.
HEMEN EMEKLİ OLUN
02.04.1990 doğumluyum. SSK girişim 08.09.2006. 4430 günüm var. 3 bin lira maaş alıyorum. Malulen emekli olma hakkım var. Bu şekilde emekli olduğumda kaç lira maaş alabilirim? Yasin GÜNEY
Son aldığınız maaş önemli olsa da tüm kazançlarınıza bakılıyor. Hesaplama oradan yapılıyor. Asgari ücretin üzerinde maaş olduğu sürece maaşınızda artma olacaktır. Eğer imkanınız varsa emekli olup, hemen maaşa kavuşun. Yoksa 60 yaşını bekleyip 7000 gün çalışmanız gerekecek. Bu arada malulen emeklilik için yüzde 60 ve üzeri sigortadan sonra ortaya çıkmış rahatsızlık gerekiyor.
İKİNCİ KEZ EMEKLİ OLAMAZSINIZ
2000 yılında Bağ-Kur'dan emekli oldum. 5 Ocak 2003'ten itibaren 16 yıl, 4 aydır çalışıyorum. 70 yaşındayım ve tavandan maaş alıyorum. İşveren çalışmamı istiyor, ben ise emekli olmak istiyorum. Celal KAR
Eğer emekli olduysanız ikinci emeklilik olmaz. İşveren çalışmanızı isteyebilir ama sizin isteğiniz önemli. Ne zaman isterseniz ayrılabilirsiniz. Kendiniz ayrılırsanız tazminat alamazsınız.
TÜM KAZANCA BAKILIR
1995 yılında emekli oldum. 2 yıl askerlik yaptım. Askerlik süremi katmadan emekli yaptılar. Askerlik sürem katılsaydı maaşım fark eder miydi? Yaşar KUZKAYA
Askerlik süresinin emeklilik hesabında kullanılması sizin talebinizle oluyor. Yani bu sürelerin parasını ödemeniz gerekiyor. Dolayısıyla kurumun böyle bir işlemi yok. Eğer borçlansaydınız ve yüksek para yatırsaydınız maaşınızı etkilerdi ama çok büyük bir etkisi olmazdı. Çünkü tüm kazançlarınıza bakılıyor.
EMEKLİLİK HESABI
1990 doğumluyum. 05.07.2007'de staj girişim oldu. 16.11.2014 tarihinde işe girdim. 2017'de işten çıktım. Geçmişe dönük staj boşluk yıllarımı, nasıl ödeyebilirim? Muhammed YETİŞİR
Staj başlangıcınız emeklilik hesabında kullanılamıyor. Dolayısıyla sizin emeklilik hesabınız 2014 tarihindeki girişinize göre yapılacak. 61 yaş ve 7200 gün şartları bulunuyor. Geçmişe dönük bir borçlanma imkanı da bulunmuyor.
17.01.1961 doğumluyum. İşe başlama tarihim Eylül 2004. Toplam 4600 gün primim bulunuyor. Seniha BARAN
İşe giriş tarihinize göre 7000 gün prim ödedikten sonra emekli olursunuz. Ya da 4500 gün şartıyla 2029 tarihinde emekli olursunuz.
01.01.1959 doğumluyum. İlk sigorta giriş tarihim 18.08.1977. Askerliği 10 ay süyle yaptıktan sonra, 'askerliğe elverişli değildir' raporu aldım. Şu an toplam prim gün sayım 2429 ve işsizlik maaşı alıyorum. Osman YAŞAR
Emeklilik için 5000 gün ve 44 yaş gerekiyor. 3600 günle emeklilik için ise 60 yaş şartı var. Yani 3600 günü doldurursanız emekli olursunuz. Askerliğin 10 ayını borçlanabilirsiniz.
17.01.1961 doğumluyum. 2004 sigorta başlangıcım var. 4600 günüm bulunuyor. 1260 gün isteğe bağlı Bağ-Kur ödersem, emekli olabilir miyim? Seniha BULUT
İşe giriş tarihinize göre emeklilik şartlarınız 7000 gün ve 58 yaş. 25 yılı beklememek için 7000 günü tamamlamanız gerekiyor. Kısmi emeklilik için ise 2029 yılını beklemeniz lazım.
ekonomi@takvim.com.tr
DİĞER