Yasalarımız geçmiş yıllarda çalışılmayan dönemler için geriye dönük ödeme imkanı tanımıyor. Ancak bazı istisnalar ile toplu ödeme yaparak bu günleri satın almak mümkün olabiliyor. Böylece yıllarca çalışmadan toplu ödeme ile erken emeklilik de sağlanıyor.
12 YOLU VAR
Sigortalıların borçlanma yapabilecekleri süreler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 41. Maddesi ile düzenlenmiş durumda.
1 Kadınlar sigortadan sonra 3 çocuğa kadar doğum borçlanması yaparak 2160 günü toplu ödeme ile satın alabiliyor.
2 Er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen süreleri toplu olarak ödemek mümkün.
3 Emekli Sandığı'na tabi çalışan memurların, personel mevzuatına göre ücretsiz izin süreleri borçlanılabiliyor.
4 Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirilen normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri borçlanılarak emeklilik hesabında kullanılıyor.
5 Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri de borçlanılabiliyor. Normal staj ve çıraklık süreleri ise borçlanılamıyor.
6 Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri de borçlanılarak emeklilik hesabında kullanılıyor.
7 Grev ve lokavtta geçen süreleri de borçlanmak mümkün.
8 Hekimlerıi fahri asistanlıkta geçen süreleri borçlanılıyor.
9 Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri borçlanma imkanları bulunuyor.
10 Part-time çalışanlar, 30 günden az çalışması olanlar, ücretli öğretmenler bu süreleri borçlanarak 30 güne tamamlayabiliyor.
11 Yurt dışına gönderilen ve öğrenimini tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmi öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı borçlanma hakları bulunuyor.
12 Yurt dışında çalışanlar bu süreleri, yurt dışında bulunan kadınlar ise 18 yaşından sonra geçirdikleri süreleri borçlanabiliyor.
ANNEYE 6 YIL ASKERE 1 YIL
Kadınlar sigortadan sonra doğumları 3 çocuk için borçlanarak yaparak 6 yıl yani 2760 gün prim kazanabiliyor. Yaş ve yıl şartları tamamsa 6 yıl beklemeden emekli olabiliyorlar. Erkekler ise sigortadan önceki askerliklerini borçlanarak işe giriş tarihlerini geri çekebiliyor ve 1 yıl erken emekli olabiliyor. Ayrıca sigortadan sonraki askerlikler de borçlanılarak prim kazanılıyor. Yedek subaylar ise 12 aylık dönemin primini kullanabiliyor, yıpranma ile 3 ay daha kazanıyor.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
HAKLI FESİH YAPABİLİRSİNİZ
Son 3 aydır maaş alamıyorum. Bununla ilgili işyerinden ne yazılı ne de sözlü bir açıklama yapıldı. İşyerinden tazminatı alıp ayrılmak istiyorum. Ne yapmam lazım? Kaç ay üst üste maaşını alamayanlar iş akdini feshedebilir? (İsmi saklı)
İş Kanunu'na göre, işçinin ücretinin zamanında ödenmemesi, işçinin iş sözleşmesini haklı fesih sebebidir. Ücretleriniz 20 günden fazla süredir ödenmiyorsa iş sözleşmenizi feshederek, işverenlikten tazminatınızı ve ödenmeyen ücretinizi talep edebilirsiniz. Madde 34'e göre; ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.
1800 GÜN PRİM ARANIYOR
Eşim 09.10.2003 tarihinde işe girdi. 990 gün ödenmiş sigortası bulunuyor. 01.03.1980 doğumlu. Kronik depresyon (bipolar) hastası. Malulen emekli olabilir mi? Şartlar nedir? Erdal TEMİRHAN
Çalışma gücünün veya iş kazası ya da meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60'ını kaybedenler malul sayılırlar. Bunun da raporla belirlenmesi ve bu raporun da SGK tarafından onaylanması gerekiyor. Burada en az 10 yıllık sigortalılık süresi ve 1800 gün prim aranıyor. Başkasının bakımına muhtaç derecedeki maluller için ise sadece 1800 gün prim aranıyor.
SÖZLEŞMEYE BAKIN
Kendi isteğimle işten ayrıldım, işsizlik maaşı hakkım olmadı. Fakat sağlık durumumdan ya da işin çok ağır olmasından dolayı ayrıldığımı ispatlarsam işsizlik maaşı alma ihtimalim olabilir mi? Serkan AKIN
Maalesef işin çok ağır olmasını sebep göstererek işten ayrılırsanız, işsizlik maaşı da tazminat da alamazsınız. Ancak sözleşmede yazılan işten daha ağır farklı bir iş yaptırdılarsa bu kez durum değişir. Haklı fesih şartları devreye girer.
İŞSİZLİK MAAŞINDA 120 GÜN KOŞULU
127 gün çalışma sürem var, işsizlik maaşı alabilir miyim? Raşit DEDEOĞLU
Son 3 yılda en az 600 gün prim ödemeniz var ve son 120 günde de kesintisiz priminiz ödenmişse, işsizlik maaşı alabilirsiniz. Tabii işten kendi isteğinizle çıkmamış olmak da gerekiyor. Sadece 127 gün varsa işsizlik maaşı alamazsınız.
AYNI İŞYERİ ŞART DEĞİL
İşsizlik maaşı için son 600 gün aynı işyerinde çalışma şartı var mı? Hakan BAHADIROĞLU
Hayır yok. Son 3 yılda en az toplam 600 gün priminizin ödenmiş olması gerekiyor. Son 120 gün ise kesintisiz olmalı, yani aynı işyerinde olmalı.
E-DEVLET'TEN YARARLANIN
İnternette gördüğümüz emekli maaşı hesaplama sitesi doğru hesaplama yapıyor mu? SAMET
Hangi internet sitesinden bahsediyorsunuz bilmiyorum ama e-Devlet kullanıcılarının böyle bir imkanı var. Hesaplama için oradan yararlanabilirsiniz.
İŞÇİNİN ONAYI OLMADAN ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARILAMAZ
Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi'nde yer alan bir fabrikada çalışmaktayım. Fabrikada işler iyi gitmediği için işveren işçileri ücretsiz izine gönderdi. Firmanın bu şekilde ücretsiz izine gönderme hakkı var mı? Enver ÜLKER
Sözleşmelerde bu yönde bir hüküm yoksa, işveren ücretsiz izin uygulamasına başvurmak isterse, ücretsiz iznin çalışanların çalışma şartlarında esaslı değişiklik oluşturacak bir durum yaratması sebebiyle İş Kanunu'nun 22'nci Maddesi'ne uygun şekilde çalışandan yazılı onay alınması gerekir. Diğer taraftan, işçiden bu yönde bir talep gelmesi durumunda ise işverenin yazılı kabulü ile uygulamanın yürürlüğe konulması yerinde olacaktır. Yüksek mahkeme tarafından işçinin rızası ve yazılı onayı alınmadan çalışanın ücretsiz izne çıkarılması, haksız fesih olarak değerlendirilmiştir.
EMEKLİLİK HESABI
02.01.1978 doğumluyum. 20.09.2000 tarihinde özel sektörde SGK'lı olarak işe başladım. Şu anda özel bir bankada çalışmaktayım. İş hayatımda sadece 1 yıllık SGK boşluğum var. 4 banka değişikliği yaptım ve 2011'den beri aynı bankada görev yapmaktayım. Brüt maaşım 7 bin lira. Ayrılmak istesem ya da çıkarılırsam ne kadar tazminat alırım? Sevgi KAÇMAZ
İşe ilk girdiğiniz tarihe göre 58 yaşında ve 7000 gün prim ile emekli olursunuz. Primi ve yaşı tamamlamanız gerekiyor. Brüt maaşınız ile çalıştığınız yılı çarparak tazminatınızı hesaplayabilirsiniz. Bu da son çalıştığınız yerde 8 yıllık çalışmanız varsa 8 çarpı 7 bin lira olacaktır. Kendiniz ayrılırsanız tazminat alamazsınız.
Kayınvalidem 60 yaşında. Hiç çalışmamış. 1 ay önce esnaflığa başlayarak Bağ-Kur'lu oldu. Cengiz YAVER
En az 15 yıl, 5400 gün ile kısmi emeklilik imkanı var. Tabii hiç ara vermeden primlerin yatırılması lazım.
01.01.1990 işe giriş tarihim. 51 yaşındayım. 8000 gün primim bulunuyor. Kürşad CEYLAN
25 yıl, 52 yaş ve 5525 gün şartlarınız var. Yıl ve prim tamamlanmış, 1 yıl sonra doğum gününüzde emekli olursunuz.
ekonomi@takvim.com.tr
DİĞER