Yaşa takılanlara emeklilik yolunu açacak düzenleme için hazırlıklar sürüyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in düzenlemenin Aralık ayında Meclis'te olacağını açıklaması heyecan yarattı. Takvime ilişkin pek çok soru da gündeme geldi. İşte yanıtları:
✔ Çalışmalar ne aşamada? Çalışma Bakanlığı bünyesinde oluşturulan ekip EYT ile ilgili ilk hazırlıkları yaptı. Şimdi ilgili bakanlıkların ilgili personeli ile birlikte çalışmalar sürüyor. Çalışma Bakanlığı ve ilgili bakanlıklardan oluşan komisyon formül üzerinde çalışmaları yürütüyor.
✔ Yasa süreci nasıl ilerleyecek?
Bakan Bilgin'in açıklamalarına göre yasa tasarısının Aralık'ta Meclis'e sevk edilmesi planlanıyor. Bu durumda en erken Aralık'ta yasalaşacak. Düzenleme yasalaştıktan sonra da uygulanması için yönetmelikler çıkarılacak.
✔ Emeklilik işlemleri ne zaman başlayacak?
EYT'lilerin ne zaman emekli olacağı hem yasal sürecin tamamlanması hem bu düzenlemede yer alacak yürürlük tarihi hem de Çalışma Bakanlığı tarafından yönetmeliklerin çıkarılmasıyla netleşecek. Tüm bu süreçlerle birlikte hak sahipleri emekli aylığına kavuşacak.
✔ Aylıklar ne zaman bağlanacak?
Emekli aylıklarının bağlanma süreci bağlı olunan kuruma göre farklılık gösteriyor. Mevzuata göre; SSK'lıların ve Bağ-Kur'luların aylığa hak kazanma şartlarını yerine getirmeleri halinde aylıkları, yazılı istek tarihini takip eden ay başından itibaren başlıyor. Buna göre, eğer yasa Ocak ayından itibaren yürürlüğe girerse, bu kapsamda emeklilik hakkı kazananlar dilekçelerini 2023'ün ilk ayında verebilecek, Şubat ayında da ilk aylıklarını ceplerine koyabilecek.
✔ Emekli aylıkları nasıl hesaplanacak?
EYT'lilerin maaş hesapları, diğer emekli aylığı bağlananlar gibi, üç dönem üzerinden yapılacak. Buna göre; 2000 yılı öncesi, 2000- 2008 yılları arası ve 2008'in 10'uncu ayından sonraki dönem olmak üzere 3 ayrı hesaplama söz konusu olacak. 3 ayrı hesap yapılıp birleştirilecek. Yani emekli maaşı hesaplanırken tüm kazançlar dikkate alınacak.
✔ Nasıl yararlanılacak?
Kimlerin ne zaman emekli olacağı çıkarılacak yasayla belirlenecek. 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olup prim ve yıl şartını tamamlayanlara yasayla emeklilik yolunun açılması bekleniyor. SSK'lılar için Eylül 1999 öncesindeki şartlara göre 5 bin prim günü ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılı tamamlamak gerekiyor. 1999 yılında yasada getirilen şartlara göre de istenen prim gün sayısı işe giriş tarihine göre 5000 ile 5975 arasında bulunuyor. Emekli Sandığı ve Bağ-Kur'da ise kadınlarda 20 tam yıl (7200 gün), erkeklerde 25 tam yıl (9000 gün) hizmeti tamamlamak gerekiyor. Yaş şartı kaldırılıp emeklilik için sadece prim ve yılı tamamlamak yeterli sayılırsa, söz konusu şartları sağlayanlar emekli olabilecek. Bu 2 kriteri sağlayamayanlar, şartları sağladıklarında emekli aylığına kavuşacak.
✔ Kısmi emeklilik de kolaylaşır mı?
EYT'liler için kısmi emeklilikte de yaş şartının kaldırılması talepleri bulunuyor. Eğer yaş şartı tamamen kaldırılırsa SSK'lılarda 3600, Bağ- Kur'lularda ise 5400 prim günü tamamlamış olanlar kadın ise 50, erkek ise 55 yaşında emekli olabilir.
✔ Ocak zammı yansıtılır mı?
Emekliler her yıl Ocak ve Temmuz'da zam alıyor. Bu artıştan yeni emekliler de yararlanıyor. Ocak'tan itibaren başvuracak EYT'lilerin aylıkları hesaplanırken Ocak artışı dikkate alınacak.
✔ Başka hangi formüller var?
Prim günü fazla olanların avantajlı olacağı formüller de dile getirilirken, yaş şartının kademeli düşürülebileceği ya da bir yaş sınırı (50 yaşı tamamlamak gibi) getirilebileceği de konuşuluyor. Bu durumda söz konusu şartları sağlayanlar emekli aylığına kavuşacak.
✔ Kimler kapsamda?
8 Eylül 1999 öncesinde sosyal güvenlik sistemine SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı vasıtasıyla girerek çalışmaya başlamış ve prim ödemiş herkes EYT kapsamında bulunuyor.