■ Prim ve yıl şartları neler?
8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlara emeklilik yolu açılacak. Ancak şartların nasıl olacağı yasal düzenlemeyle belli olacak. SSK'lıların emekliliğinde Eylül 1999 öncesindeki şartlara göre 5000 prim günü ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılı tamamlamak gerekiyor. Emekli Sandığı ve Bağ-Kur'da ise kadınlarda 20 tam yıl (7200 gün), erkeklerde 25 tam yıl (9000 gün) hizmeti tamamlamak şart. Çıkarılacak yasada farklı bir düzenleme getirilmezse bu prim ve yıllar yeterli olacak.
■ Yaş sınırı gelir mi?
Yaşa takılanlara emeklilik için bir yaş sınırı getirilip getirilmeyeceği düzenlemenin kamuoyuna duyurulmasıyla belli olacak. Henüz bu yönde bir açıklama yapılmadı. Ancak kadınlar için 48, erkekler için 50 veya kadınlar için 50, erkekler için 52 gibi yaş sınırları gündeme geldi. Düzenleme kapsamında kimlerin, nasıl emekli olacağı çalışma tamamlanınca belli olacak.
■ Başvuru nasıl yapılacak?
SSK ve Bağ- Kur'dan emekli olacaklar SGK müdürlüklerine giderek ya da e-Devlet üzerinden başvuruda bulunabilecek. Emekli Sandığı'ndan emekli olacaklar çalıştığı kuruma dilekçe verecek.
■ Başvuru sırasında nelere dikkat edilmeli?
Tarih açısından ayın 1'i ile 30'u açısından bir fark yok. Örneğin; Ocak ayında başvuracaksanız 1'inde de başvursanız, 30'unda da başvursanız Şubat'tan itibaren emekli aylığına hak kazanılır. Emekli dilekçesi verirken tahsis formunda bakmakla yükümlü olunan kişi hanesine 'eş' ve 'çocuk' gibi yakınlar eklenilmeli. Bu, maaş hesaplanırken aylık bağlama oranını etkileyen önemli bir unsur. Ayrıca eğer promosyonun nereden alınacağına karar verilmişse emekli aylığı başvurusu sırasında banka seçimi yapılabilir.
■ Promosyon ne zaman alınacak?
Eğer başvuru emeklilik işlemleri sırasında yapılmışsa hızla ödemeyi alma imkanı var. Yeni emekli olanların promosyon ödemeleri ilk maaş ödemesini takiben 3 iş günü içerisinde gerçekleştirilecek.
■ Prim günlerini artırmak için ne zaman borçlanma yapılmalı?
Borçlanmanın gerekip gerekmediğini görmek için bu ay düzenlemenin detaylarının açıklanması beklenebilir. Başvuru bu ay yapılırsa ödenecek tutar mevcut asgari ücret üzerinden hesaplanır. Yeni yılda başvuru yapılırsa yeni asgari ücret üzerinden hesap olacağından ödenecek tutar artar.
■ Borçlanma yaptım ancak ihtiyacım olmadığı ortaya çıkarsa ne olacak?
Aylık bağlanmamış olması şartıyla borçlanma tutarının tamamı sigortalının talebi halinde bir sınırlama olmaksızın iade ediliyor. Yeniden borçlanmak istenmesi halinde yeni talep alınarak borç tutarı hesaplanıyor.
■ EYT düzenlemesi ile emekli olanlar çalışabilecek mi?
Emekli olanlar aynı işyerinde devam edebileceği gibi, başka bir yerde de çalışabilecek. Emekli olarak işten ayrılanlar kıdem tazminatı alabilecek. Aynı işyerinde devam edenler için ise 2 formül söz konusu. Ya işveren çalışanın tazminatını ödeyerek sıfırlayacak ya da çalışan tazminatını almadan devam edecek, ayrılırken de parasını alacak. Ayrıca emekli çalışan ile normal çalışan arasındaki prim farkı 5 puanlık indirimle giderilirken, kıdem tazminatları için işverenlere uygun kredi imkanı sağlanacak.
■ Düzenleme gecikir mi?
EYT düzenlemesinin bu ay Meclis'e sevk edilmesi, Ocak ayından itibaren de uygulamaya alınması planlanıyor. Bu çerçevede bu ay yasalaşırsa Ocak ayında dilekçeyi verenlerin emekli aylığı 1 Şubat'tan geçerli olmak üzere bağlanacak. Düzenleme Ocak ayının ortasında bile yürürlüğe girse emeklilik tarihi değişmeyecek.
■ Maaş ödemeleri gecikirse kayıp olur mu?
Sosyal Güvenlik Kurumu sıkışıklık yaşanmasını önlemek için altyapısını güçlendirdi. İşlemler bittiğinde Ocak ayında başvuranların hesabına 1 Şubat'tan itibaren biriken maaşı yatırılacak. Yani Nisan'da bile ödense Şubat itibariyle biriken maaş verilecek. Bir kayıp yaşanmayacak.
