CUMHURİYET tarihinin en kapsamlı yapılandırma paketi vatandaşa, reel sektöre nefes aldıracak. Tarihi paket prim borcu olan, dondurulmuş hizmet süresini ihya etmek isteyenlere de önemli fırsatlar sunacak. Pek çok EYT'liye emeklilik yolu açılacak.
■ Bağ-Kur prim borcu olanlara hangi imkanlar sunulacak?
31 Aralık 2022 öncesine ait borçlar, yapılandırılarak daha az ödemeyle kapatılabilecek ya da bu sürelere ait hizmet süresi dondurularak sildirilebilecek. Son yapılandırma kanunu ile 30 Nisan 2021 öncesine ait prim borcunu ödemeyen Bağ-Kur'luların sigortalılık süresi dondurulmuştu. Bu yapılandırma yasasıyla da bu tarihten itibaren yani 1 Mayıs 2021'den itibaren oluşan borçlar eğer yapılandırılmazsa silinecek, borca ilişkin hizmet süreleri dondurulacak, isteyen daha sonra başvuru tarihindeki asgari ücret üzerinden ihya edebilecek. Borca ait hizmet sürelerine ihtiyacı olmayanlar bu imkandan yararlanabilecek. Prime ihtiyacı olanlar ise bu süreleri yapılandırma kapsamında ödeyebilecek. Gecikme zammı ve faizi silinecek, bunun yerine Yİ-ÜFE üzerinden hesaplama yapılacak. İlk taksit ödeme süresi içinde peşin ödeme yapanlar, Yİ-ÜFE tutarının da yüzde 90'ını vermeyecek. İsteyen ise 48 taksitte borcu kapatabilecek.
■ EYT'lileri nasıl etkileyecek?
Prim borcu olanlar bunu kapatmadan emekli olamıyor. EYT kapsamında olup prim borcu bulunanlar yapılandırma ve sildirme imkanından hangisi kendisine uyuyorsa ondan yararlanabilecek. Prim borcunu kapatarak emeklilik şartını tamamlayanlar, ödemeyi yapar yapmaz ya da sildirir sildirmez başvuruda bulunarak maaşa kavuşacak.
■ İhyada ödenecek tutar nasıl değişecek?
Geçmişte prim borcu nedeniyle dondurulan hizmet süreleri olanlar bu günlerinin tamamını ihya talebinde bulunduğu tarihteki asgari ücret üzerinden ödeme yaparak canlandırabiliyor. Asgari ücretin yüzde 34.5'i üzerinden hesaplama oluyor. Örneğin; geçen Aralık ayında başvuran kişinin ihya edilecek her gün için 74,42 lira ödemesi gerekirken, söz konusu başvuruyu 1 Ocak'tan sonra yapmışsa tutar 115,09 liraya çıkıyor. Aralık'ta başvuran kişinin 1 aylık ihya işlemi 2.232,60, sonra başvuranın 3.452,76 lira tutuyor. Geçmiş yapılandırma yasalarındaki imkan sağlanırsa, ihya edilecek primlerde borçlu olunan tarihteki tutarlar baz alınacak ve sadece enflasyon farkı ile güncelleme yapılacak. Peşin ödemede enflasyon farkının da yüzde 90'ı silinerek sadece yüzde 10'unun ödenmesi istenecek. Böylece çok daha az ödemeyle dondurulan primler canlandırılabilecek. İhya maliyeti büyük ölçüde azalacak.
■ Borç sildirmek kimlere SSK'lı olma yolunu açacak?
Bazı EYT'liler son 7 yılda Bağ-Kur hizmet süreleri daha fazla olduğundan emeklilik için Bağ-Kur prim şartlarına tabi bulunuyor. Bu da emeklilik için kadın ise 7200, erkek ise 9000 günü tamamlaması anlamına geliyor. Prim borcu silinip buna ait sürelerin dondurulması sayesinde son 7 yılda SSK primi daha fazla hale gelenler SSK emeklilik koşullarına tabi olabilecek. Bu durumda 5000 günle emeklilik yolu açılacak.
PEŞİNE BÜYÜK İNDİRİM
■ 2 bin liranın altındaki hangi borçlar silinecek? Yararlanmanın şartı var mı?
Vergi dairelerine olan 2 bin lirayı aşmayan borçlar silinecek. Vergi, ceza, faiz gibi tüm borçlar kapsamda olacak. Trafik, köprü-otoyol geçişi gibi cezaları da kapsayacak. Vatandaşlar 31 Aralık 2022'den önce ödenmesi gereken borçlarının toplamı 2 bin lirayı aşmıyorsa bir defaya mahsus olmak üzere düzenlemeden yararlanacak.
■ Hangi borçlar yapılandırılabilecek?
31 Aralık 2022 öncesinde ödenmesi gereken vergi, sigorta primi, idari para cezaları dahil edilecek.
■ Yapılandırma neler sağlayacak?
Borçların gecikme ceza ve faizleri silinip Yİ-ÜFE üzerinden güncelleme yapılacak. 48 taksitte ödenebileceği gibi, peşinde Yİ-ÜFE tutarının da yüzde 90'ı silinecek. Yapılandırılan borç idari para cezası ise peşin ödemede asıl alacaktan da yüzde 25 indirim olacak. ■ Çalışanlara hangi destekler geliyor? Turizm çalışanları için kış veya yaz turizmi kapsamında belirlenecek aylarda prim desteği verilecek.
■ Matrah artırımı imkanı var mı?
Yapılandırma yasasıyla matrah artırımı ve işletme kayıtlarının düzeltilmesine imkan sağlayan düzenlemelere de yer verilecek. İşletmeler, 2018 ila 2021 yılları için, gelir, kurumlar, KDV ve gelir stopaj vergilerinde matrah ve vergi artırımı yaparak vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olmayacak. Artırılan matrahların vergileri peşin ödenirse o zaman vergi aslında da yüzde 10 indirim sağlanacak.
■ Genç girişimci istisnasının artırılması ne kadar avantaj sağlayacak?
İlk defa işe başlayan gelir vergisi mükelleflerinin 3 hesap dönemi kazançlarının yıllık 75 bin lirası gelir vergisinden istisna ediliyor. Söz konusu tutar 2023 yılı için 150 bin liraya çıkarılacak ve her yıl için Gelir Vergisi tarifesinin ikinci dilimi tutarına paralel artması sağlanacak. Bu düzenleme ile gençlerin bu yıl elde edebileceği vergi avantajı 26 bin 500 liraya ulaşacak.