DEPREM felaketi sebebiyle OHAL ilan edilen illerde istihdamın korunması için seferberlik sürerken, önemli bir hamle geldi. Cumhurbaşkanı kararnamesiyle yeni tedbirler alındı. Salgınla mücadele döneminde uygulanan işten çıkartma yasağı, nakdi ücret desteği ve kısa çalışma gibi destekler deprem bölgesinde de OHAL süresince uygulanacak. İşte uygulamanın detayları...
✔ Kısa çalışma kapsamındaki işyerlerinde işçilere ne kadar ödeme yapılacak?
Kısa çalışma ödeneği sigortalının 12 aylık ortalama brüt kazancının yüzde 60'ı oluyor. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği tutarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150'sini geçemiyor. Ödenekten sadece damga vergisi kesiliyor. Asgari ücretli bir işçiye örneğin Nisan'da bağlanacak 1 aylık kısa çalışma ödeneğinin tutarı 2022 Nisan-Aralık ve 2023 Ocak-Mart aylarındaki ücret ortalaması olan 7.355,25 liranın yüzde 60'ı olan 4.413,15 lira olacak. Çalışana damga vergisi kesilmiş olarak 4.319,65 lira yatırılacak. Faaliyetini durdurmuş işyerinde en fazla kısa çalışma ödeneği ise 15.012 lira olacak. Bu ödeneği alacak işçinin eline damga vergisi kesilmiş olarak 14.898,06 lira geçecek.
✔ İşyeri kapanan işçiye hangi ödeme yapılacak? Ne kadar verilecek?
Şartları sağlıyorlarsa işsizlik ödeneği devreye girecek. Şartları sağlamayanlar için nakdi ücret desteği verilecek. Son 3 yılda en az 600 gün primi olan ve son 120 günde iş akdi devam edenlere ödeme yapılacak. İşsizlik maaşı son 4 aylık brüt maaş ortalaması üzerinden hesaplanıyor. Bunun yüzde 40'ı veriliyor. Ancak işsizlik maaşı brüt asgari ücretin yüzde 80'inden fazla olamıyor. Ödemeden sadece damga vergisi kesiliyor. Asgari ücretli bir çalışanın işsizlik maaşı son 4 aylık maaş ortalamasına göre hesaplandığı için Mart'ta bağlanırsa damga vergisi kesilmiş olarak 3 bin 621, Nisan'da bağlanırsa da (4 aylık maaş ortalaması 10 bin 8 lira olanlar) 3 bin 972 lira olacak. En yüksek işsizlik ödeneği de 7 bin 945 lira olarak verilecek.
✔ Nakdi ücret desteği hangi işçiler için uygulanacak?
Deprem illerinde 6 Şubat tarihi itibarıyla sigortalı çalışmakta olan işçilerden, kısa çalışma ödeneği ve işsizlik ödeneği için yeni bir hak sahipliği oluşmayanlara İşsizlik Sigortası Fonu'ndan günlük 133,44 lira nakdi ücret desteği verilecek. Ödeme kısa çalışma uygulanan dönemde veya işsiz kalınan süre kadar yapılacak, ancak olağanüstü hal süresini geçmeyecek. Aylık destek tutarı toplam 4 bin 3 lira olacak. Nakdi ücret desteği alanlar, sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek.
✔ Kısa çalışma ödeneği hangi işyerlerinde uygulanacak?
Olağanüstü hal ilan edilen bölgeden Çalışma Bakanlığı'nca belirlenecek il/ilçelerde bulunan işyerleri ve/veya deprem sebebiyle yıkık, acil yıkılacak, ağır veya orta hasarlı olduğunu belgeleyen işyerleri için uygulanacak. Hasar durumunu belgeleyen işverenlerin başvurusu doğrultusunda ödenek verilecek. Ödeneğin verilmesi için uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeyecek. Kısa çalışma olağanüstü hal süresince devam edecek.
✔ İşten çıkartma yasağı ne kadar sürecek?
OHAL süresince uygulanacak. Yasağa aykırı şekilde iş akdini fesheden işverene, sözleşmesi feshedilen her işçi için aylık asgari ücret tutarında ceza verilecek. İş sözleşmesi ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerde, işyerinin kapanması, işin sona ermesi hallerinde feshedilebilecek.
✔ Bölgede toplu iş sözleşmesi yapılabilecek mi?
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler, OHAL ilan edilen illerde 6 Şubat'tan itibaren OHAL süresince uzatıldı.