Çalışanların en önemli güvencesi olan kıdem tazminatında tutarlar yeni yılla birlikte artacak. Zamlanacak maaşlar tazminata yansırken, kıdem tavanı da memur maaş katsayısıyla yükselecek. Doğru hesaplama yapılması da alınacak paraya olumlu yönde yansıyacak. İşte tazminat hesabına ilişkin merak edilen soruların yanıtları...
■ Kıdem tazminatı hesabı nasıl yapılıyor?
Tazminat çalışanın son giydirilmiş brüt ücreti üzerinden hesaplanıyor. Çalışanın son brüt ücretine yıl içinde alınan düzenli ödemeler ekleniyor. Bu şekilde giydirilmiş son brüt ücret bulunuyor. Bu da çalışılan süre ile çarpılıyor, kıdem tazminatı tutarı ortaya çıkıyor. Ödenecek kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesintisi yapılıyor.
■ Hangi ek ödemeler tazminat hesabına dahil ediliyor?
Kıdem tazminatı her yıl için son 30 günlük giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Hesaplamada işçiye sağlanan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutuluyor. Ancak bunların hesaba katılması için devamlılık arz etmesi gerekiyor. Yemek, yol, giyim, sağlık, barınma, kira, yakacak-aydınlatma, eğitim, erzak, çocuk ve aile yardımı, yıpranma tazminatı, mali sorumluluk tazminat ve devamlı ödenen primler dahil ediliyor. İşçiye özel sağlık ve hayat sigortası yapılmışsa bunların primleri de hesaplamada bulunuyor. Düzenli verilmeyen primler, yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti, genel tatil ücreti, bayram harçlığı, izin harçlığı, teşvik ikramiyesi ve primleri, seyahat primleri, iş arama yardımı, bir defalık verilen ikramiyeler, hastalık, evlenme, doğum ve ölüm yardımı gibi ödemeler ise hesaba katılmıyor.
■ Ek ödemeler nasıl eklenir? Son bir yıl içinde yapılan bu ödemelerin toplamı 365'e bölünüyor. Böylece 1 güne düşen miktar belirleniyor. Bu tutar da 30 ile çarpılarak kıdem tazminatı hesabına dahil ediliyor. Yargıtay, yıl içinde ücrete zam yapılmışsa, hesaplamalarda son yapılan ödemeyi dikkate alıyor.
■ Kimlerin tazminatı artacak? 1 Ocak itibariyle asgari ücret artacak. Halen işten ayrılan asgari ücretlilere çalıştığı her yıl için 20 bin 2 lira (damga vergisi kesilmiş olarak 19 bin 850 lira) üzerinden tazminat ödeniyor. Örneğin; brüt asgari ücret, Orta Vadeli Program'daki (OVP) yüzde 41.5 olan 2024 yılı enflasyon tahmini yansıtılırsa 28 bin 303 liraya çıkacak. Bu durumda asgari ücretli çalışanlara her yıl için 28 bin 303 lira ödenecek. Damga vergisi kesilerek yapılacak ödeme 28 bin 88 lira olacak. Ayrıca asgari ücretle birlikte işverenler diğer çalışanlarının da maaşlarını yükseltecek. Bu nedenle sadece asgari ücretlilerin değil, diğer çalışanların da tazminatı artacak.
■ Yeni tavan ne olacak?
Bir artış da kıdem tazminatı tavanında olacak. Ocak ayında memur maaş katsayısındaki artış kıdem tavanını yükseltecek. OVP'deki yüzde 41.5'lik TÜFE tahminine göre memur artışı yüzde 9.31 bekleniyor. Merkez Bankası'nın Piyasa Katılımcıları Anketi'ndeki yüzde 44.11'lik 2024 yılı TÜFE öngörüsü ise artışın yüzde 11.33 olacağını gösteriyor. Halen her yıl için en çok 41 bin 828 lira tazminat ödenirken, bu tutar tahminlere göre 45 bin 722 ya da 46 bin 567 lira olacak. 2025'in ilk yarısında işten ayrılanlara her yıl için damga vergisi kesilmiş olarak en çok 45 bin 375 veya 46 bin 214 lira ödenecek.