Suriye'de Esad karşıtı muhaliflerin 27 Kasım'da başlayıp İdlip, Halep, Hama, Humus, Daraa, Sveyda ve Kuneytire'de tam kontrol sağlayarak Şam'a girmesiyle 61 yıllık Baas devri sona erdi.
Beşar Esad ülkeyi terk ederken başbakan Muhammed Gazi el-Celali, Beşşar Esad ve Savunma Bakanı Ali Mahmud Abbas'ın dün geceden bu yana nerede olduğunu bilmediğini açıkladı.
Suriye'de kurulacak yeni yönetim ve işleyişine ilişkin sorular henüz yanıt bulmamışken ABD merkezli WSJ, bölgede etkin uluslararası aktörlere ilişkin bir analiz yayınladı.
"Türkiye Suriye Savaşına nasıl dahil?" başlıklı analizde Suriye'de nüfuzu olduğu kabul edilen İran, Rusya ve Türkiye merceğe alındı.
İRAN OLUK OLUK KAN DÖKTÜ AMA ...
İran'ın İsrail'le girdiği savaş dolayısıyla "bitkin ve düşkün" olduğu ifade edilirken yıllardır servetler harcadığı ve oluk oluk kanlar döktüğü Suriye'deki müttefiki Esad'a sahip çıkamadığına dikkat çekildi.
Rusya'nın ise Ukrayna'daki savaşla meşgul olduğu ve bu nedenle Esad rejimini gözden çıkardığı belirtildi.
"ERDOĞAN HÜKÜMETİ ARTIK DAHA GÜÇLÜ KONUMDA"
Türkiye'nin bölgedeki muhaliflerle uzun zamandır ilişkisi olduğunun altını çizen WSJ, bütün bu gelişmelerin "Türkiye'nin Suriye'nin geleceği üzerindeki etkisini güçlendireceğine" vurgu yapıldı.
Analizde "Türkiye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın hükümeti, ABD ile bağlantıları olan Suriye'deki YPG/PKK'ya baskı yapmak için artık daha güçlü bir konumda." denildi.
"TÜRKİYE MÜZAKERELERDE DAHA SERT BİR ÇİZGİ İZLEYECEK"
WSJ, Türkiye'nin bölgedeki diğer aktörlere nazaran elindeki kozların daha güçlü olduğunu ifade ederken Başkan Erdoğan hükümetinin elinde bulundurduğu gücün "Suriye'nin geleceği konusunda Rusya ve İran ile müzakerelerde daha sert bir çizgi izlemesine yardımcı olacağını" belirtti.
TÜRKİYE ESAD'A YARDIM ELİNİ UZATMIŞTI
Analizde son olarak Ankara'nın, Esad ile bir anlaşma yoluyla çatışmayı dondurmaya çalıştığına ve bu haftanın başında rejimi muhaliflerle siyasi bir çözüm bulmaya çağırdığına değinildi.
EN BÜYÜK KAZANAN TÜRKİYE
Öte yandan Alman partisi CDU dış siyasetçisi Norbert Röttgen, Suriye'deki son durumun en büyük kazananının Türkiye olduğunu söyledi. Başkan Erdoğan'ın Suriyelileri ülkelerine göndermek için büyük bir fırsat olarak gördüğünü söyleyen Röttgen "Avrupa'nın artık Türkiye'ye yaklaşması ve işbirliğini keşfetmesi gerekiyor" ifadelerini kullandı.
BAAS'IN ÇÖKÜŞÜNÜN KRONOLOJİSİ
Suriye'nin güneyindeki Dera'da bir grup öğrencinin 15 Mart 2011'de okul duvarına "Ey doktor (Beşşar Esad) şimdi sıra sana geldi." yazmasıyla başlayan halk hareketinde, 8 Aralık 2024 sabahı muhaliflerin coşkun halk kitleleri eşliğinde Şam'ın kontrolünü ele almasıyla Baas Partisinin 61 yıllık kanlı iktidarı sona erdi.
Suriye'de rejim karşıtı Heyet Tahrir Şam'ın (HTŞ) başını çektiği silahlı gruplar, 27 Kasım sabahı Halep'in batı kırsalında rejim güçleriyle çatışmaya başladı. Önce Halep'te hakimiyet sağlayan gruplar, kısa süre içinde İdlib, Hama ve Humus'un, bu sabah da başkent Şam'ın kontrolünü ele aldı.
Suriye'de rejimi çöküşe götüren son günlerin öne çıkan gelişmeler derlendi.
27 Kasım
- Suriye'de rejim karşıtı Heyet Tahrir Şam (HTŞ), Halep'in batı kırsalında geniş çaplı operasyon başlattı. Kuptan Cebel'den harekete geçen HTŞ'ye diğer gruplar da katıldı.
28 Kasım
- Rejim karşıtı silahlı gruplar, kontrolünü ele aldığı bölgelerde Beşşar Esad rejimine ait ağır silah ve askeri araçları ele geçirdi. Çatışmalarda çok sayıda rejim askeri öldü, onlarca rejim askeri esir alındı.
- Rejim karşıtı gruplar, Esad rejiminin kontrolündeki Trimbe, Dadih, Keferbattih, Cubas, Şabur ve Mardih köylerini ele geçirdi.
- Suriye'de Esad rejimi güçleriyle çatışan rejim karşıtı silahlı gruplar, Halep kentinin dış mahallelerinin bir kilometre yakınına ulaştı.
29 Kasım
- Esad rejimi güçleriyle çatışan rejim karşıtı silahlı gruplar, Suriye'nin kuzeybatısındaki İdlib ilinin stratejik öneme sahip Serakib ilçesinin kontrolünü ele geçirdi.
- Rejim karşıtı silahlı gruplar, Halep kent merkezine girmeye başladı.
30 Kasım
- Esad rejimi karşıtı silahlı gruplar, Halep'te birçok mahallede hakimiyet sağlayarak kentin büyük kısmını ele geçirdi.
- Halep Uluslararası Havalimanı, gün içinde Esad rejimi tarafından PKK'ya teslim edildi ancak akşam saatlerinde PKK/YPG ile çatışan rejim karşıtı silahlı gruplar, havaalanının kontrolünü ele geçirdi.
- Rejim karşıtı gruplar, İdlib'in stratejik öneme sahip Maarratünnüman, Han Şeyhun ve Cercenaz ilçelerini kontrol altına aldı.
- Rejim karşıtı gruplar, Münbiç-Halep yolunu ve M4 kara yolunu kontrol altına aldı.
- Terör örgütü PKK/YPG, Halep'in sanayi bölgesinin bulunduğu Şeyhneccar Mahallesi'ni rejimden teslim aldı; rejim, Münbiç'in güneyi ve batısındaki Deyr Hafır, Meskene ve Kafseyi'yi terör örgütünün işgaline bıraktı.
- Suriye'de Esad rejimi karşıtı silahlı gruplar, Han Şeyhun ilçesini geri alarak İdlib ili genelinde rejim güçlerine karşı hakimiyet sağladı.
1 Aralık
- Suriye Milli Ordusu (SMO), PKK/YPG'nin Tel Rıfat ile Suriye'nin kuzeydoğusu arasında terör koridoru oluşturma planına karşı Özgürlük Şafağı Operasyonu'nu başlattı.
- SMO, terör örgütü PKK/YPG'ye karşı başlattığı Özgürlük Şafağı Operasyonu'nda Tel Rıfat ilçe merkezinin tamamına hakim oldu.
- Suriye'nin güneyinde Dürzi ağırlıklı nüfusa sahip Suveyda ilinde Halep ve İdlib'in Beşşar Esad rejim güçlerinden geri alınması dolayısıyla destek gösterisi düzenlendi.
- Suriye'nin Humus ile Deyrizor ilinde ABD güçlerinin konuşlandığı Tenef'te ABD destekli Suriye Özgür Ordusu, El-Bukemal ve Meyadin ilçelerine saldırı başlattı.
2 Aralık
- Suriye'de Esad rejimi karşıtı silahlı gruplar, Halep ve İdlib illerinin ardından ilerledikleri Hama ilinde 16 yerleşim bölgesini daha rejim güçlerinden geri aldı.
3 Aralık
- ABD destekli terör örgütü PKK/YPG, Deyrizor ilinin Fırat'ın doğusunda kalan topraklarındaki 7 köyden Esad rejimi güçlerini ve İran destekli grupları çıkarmak için saldırı başlattı.
- Suriye'de Beşşar Esad rejimi ile Rusya'nın, 27 Kasım-2 Aralık tarihlerinde Suriye'nin kuzeyindeki Halep ve İdlib illerine düzenlediği saldırılarda 81 sivilin hayatını kaybettiği, 304 sivilin yaralandığı açıklandı.
- Esad rejimi güçleriyle çatışan rejim karşıtı silahlı gruplar, Hama'nın kuzeyindeki Zor El Mahruka, Zor El Heysa, Zor Ebu Zeyid, Zor El Meselih, Zor Ec-Cedid ve Hattap yerleşimleri ile Nasiriye Tepesi'ni kontrolü altına aldı.
4 Aralık
- Suriye'de Esad rejimi, başkent Şam'ın Doğu Guta bölgesinde 15-47 yaş aralığında eli silah tutanları gözaltına aldı.
- Suriye'de Hama kent merkezinin yaklaşık 5 kilometre dışında Esad rejimi güçleriyle çatışan rejim karşıtı silahlı gruplar, 20 köyde daha kontrolü ele geçirdi.
5 Aralık
- Suriye'de Beşşar Esad rejimi güçleri, başkent Şam'ın birçok bölgesinde reşit olmayanlar dahil erkekleri zorla silah altına aldı.
- Suriye'nin Hama ilindeki Beşşar Esad rejimi karşıtı silahlı gruplar, kent merkezinin kontrolünü ele geçirdi.
6 Aralık
- Suriye'de Humus ile Hama illerini birbirine bağlayan Resten otoban köprüsüne kimliği belirsiz uçaklar tarafından hava saldırısı düzenlendi.
- Suriye'de rejim karşıtı gruplar, başkent Şam'a açılan stratejik önemdeki Humus ilinde Rasten ve Telbise ilçelerini ele geçirdi.
- İsrail ordusu, Suriye ile Lübnan arasındaki sınır kapılarına hava saldırısı düzenlediğini duyurdu.
- Suriye'de başkent Şam'a açılan stratejik önemdeki Humus ilinde ilerleyen rejim karşıtı silahlı gruplar, kent merkezinin iç kesimlerine ulaştı.
- Suriye'de rejim karşıtı silahlı grupların Humus ve başkent Şam'a baskısının artmasıyla ülkenin Irak sınırındaki rejim ordusu, bazı unsurları batıya kaydırmaya başladı.
- Suriye rejimi, ülkenin Irak sınırındaki Deyrizor il merkezinin kontrolünü terör örgütü PKK/YPG işgaline bıraktı.
- Suriye'nin başkenti Şam'ın merkezinde bulunan Radyo Televizyon binası ile Savunma Bakanlığının binasının olduğu bölgeye kamikaze dron saldırısı düzenlendi.
- Suriye'nin güneyinde Dürzi ağırlıklı nüfusa sahip Suveyda ilindeki silahlı yerel gruplar, Esed rejimi güçlerine kentten çıkmaları için 24 saat süre tanıdı.
7 Aralık
- Esad rejimi güçlerine karşı ilerleyen gruplar, Şam'ın güney banliyölerine girmeye başladı.
- Suriye'nin başkenti Şam'a açılan Humus ilinde Esad rejimi karşıtı gruplar, kent merkezine hakim oldu.
- Suriye'nin güneyinde nüfusunun çoğunluğu Dürzi olan Suveyda ilindeki muhalif yerel gruplar, il genelinde hakimiyet sağladı.
8 Aralık
- Suriye'nin başkenti Şam'da göstericilerin kilit öneme sahip yerleşkelere girmesiyle Esad rejimi, kentin kontrolünü büyük ölçüde kaybetti.
- Şam'da rejimle özdeşlesen ve işkenceleriyle bilinen Sednaya Hapishanesi'ndeki tutsaklar, cezaevini basan göstericiler tarafından kurtarıldı.
- Suriye'de 1963'de iktidara gelen Baas Partisinin 61 yıllık kanlı iktidarı, 2011'de özgürlük talebiyle başlayan halk hareketlerinin şiddetle bastırılmak istenmesiyle patlak veren iç savaşta başkent Şam'ın rejimin kontrolünden çıkmasıyla çöktü.
- Suriye'de Beşşar Esad rejimi karşıtı silahlı grupların başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirmesi ve Esad rejiminin çökmesinin ardından, Suriye devlet televizyonunda yayımlanan videoda bir grup muhalif, Esad'ın devrildiğini ve cezaevlerindeki tüm tutsakların serbest bırakıldığını duyurdu.
- Suriye'de 61 yıllık Baas rejiminin çökmesi ve Esad ailesi döneminin sona ermesiyle ülkenin çeşitli kentlerinde Beşşar Esad'ın babası Hafız Esed'in heykelleri yıkıldı.
- Baas rejimi ve Esad ailesi iktidarının çöktüğü Suriye'de rejim karşıtı silahlı gruplar, ülkenin doğusunda alan kazanmaya çalışan terör örgütü PKK/YPG'nin işgaline geçen Deyrizor'un merkezine girmeye başladı.