Dünyada milyonlarca insanın hayatı sadece bir organa bağlı. Yeterince organ bağışı yapılamaması, kalp, karaciğer, böbrek, akciğer bekleyenlerin umudunu her saniye biraz daha söndürüyor. Ancak dünyada öyle bir şey oldu ki ölümcül kalp hastalığına yakalanan bir kişiye genetik yapısı değiştirilmiş domuz nakli yapılması, organ bekleyenler için apayrı bir umut oldu. Bu tarihi operasyonun yapılmasına ise en büyük katkıyı ABD'de Indiana Üniversitesi Tıp Fakültesi Cerrahi Ana Bilim Dalı Ksenotransplantasyon (türler arası nakil) Immunoloji Laboratuvarı Direktörü Doç. Dr. Burçin Ekser'in yaptığı ortaya çıktı.
Ordu Fatsalı olan Doç. Dr. Burçin Ekser, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni bitirdi. Eğitimine İtalya'da devam eden Ekser, ardından ABD'ye gitti. Indiana Üniversitesi'nde görevli olan Ekser, ASTS-Veloxis 2019 Vanguard Ödülü'nü de kazandı. 2018'de insanlarda hayvan organlarını kullanmanın yollarını araştırmak için biyoteknoloji şirketlerinden 9 milyon dolarlık bir destek elde etti.
ORGAN BEKLEYENLERİN UMUDU
Sabah, organ yetmezliklerinde ve organ nakillerinde dünyanın umudu olan çalışmaya imza atan Doç. Dr. Burçin Ekser'e ulaştı. İşte tüm dünyanın gözünün üzerinde olduğu çalışmanın detaylarını sorduğumuz Doç. Dr. Ekser'in organ nakilleriyle ilgili çığır açan gelişmelere dair anlattıkları:
Dünyanın konuştuğu operasyona katkıda bulunanlardan biri olmaktan gururluyum. 2014 yılından bu yana domuzlardan maymunlara nakiller yapıyorum. Benim alanım özellikle karaciğer nakilleri. Böbrek de diyaliz var. Kalp yetmezliğinde kalbi destekleyen araçlar var ama karaciğer bittiği zaman yerine konulabilecek bir şey yok. Bu alanda domuzdan insana ilk karaciğer nakli yaptığımız zaman yıllarca yaptığımız çalışmaların faydası daha da çok görülecek.
ÇALIŞMAMDAN FAYDA SAĞLANMASI ONUR VERDİ
Uluslarası Ksenotransplantasyon (türler arası nakil) Konseyi üyesiyim. Domuzdan alınan kalbin bir insana nakledilmesi beni çok heyecanlandırdı. Benim çalışmalarımdan fayda sağlanması da ayrıca onur verdi. Nakledilen hastanın 6 gündür yaşıyor olması ise umut verici. Burada bir insanın hayatının kurtarılması var. Bundan sonra belki de 10 binlerce, 100 binlerce organ bekleyen insanın hayatı kurtarılacak. Cesaret isteyen bir iş. Yaptılar ve kalp çalıştı. Bu operasyonu yapan ekip, benim çalışmalarıma da atıf da bulundu.
Şimdi sırada domuzdan modifiye edilmiş, genetiği değiştirilmiş, böbrek, karaciğer, akciğer nakilleri var. Tüm dünyada organ bulamamak en büyük sorun. Bu operasyondan sonra klinik deneyler hız kazanacak. Ayda bir bir operasyon yapılsa 12 hastaya uygulanabilir. Şu anda organ nakillerinde bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanıyoruz. Bu domuzdan genetiği değiştirilerek, insana nakillerle bu ilaçlarda da yani nakilden sonra bağışıklık sistemini baskılayıcı yeni ilaçlara ihtiyacımız var. Bunun için de çalışıyoruz.
KADAVRADA BU ÇALIŞMALAR ZOR
2014'ten beri klinik deneyler yapıyorum. Çalışmalarım örnek alınarak, FDA'nın da onayıyla domuzdan alınan genetiği değiştirilmiş kalp insana nakledildi. Klinik deneyler başladı artık. 3 ay öncede kadavraya domuzdan alınan böbreği naklettik. Beyin ölümü gerçekleşen bir hasta olduğu için 2 gün böbrek tutunabildi. Kadavrada bu çalışma biraz daha zor.
İKİ YIL İÇİNDE BU NAKİLLER ARTACAK
İki yıl içinde bu nakillerin yapılması artacak. Nakillerde domuz seçilmesinin nedeni insan anatomisine daha yakın olması. Ama bu nakil için kullanılan domuzlar, özel yerlerde yetiştiriliyor. Temiz tutuluyor. Gebelikte onlarca yavru verebiliyor. Irklarına zarar vermiyor. Hepatit C, B domuzlarda karaciğere yetmezliği yapmıyor. Maymunlarda durum farklı. Maymunlar insanlar gibi senede bir doğum yapıyor. Enfeksiyon riskleri var. Türleri çok az. Etik olarak uygun görünmüyor.
3 DİNİN LİDERİ DOMUZA İZİN VERDİ
İslamiyet, Hristiyanlık ve Yahudi olmak üzere 3 dinin lideri 2018'de ABD'de derneğimizde bir araya geldi. Yahudilik ve İslamiyet'te domuz kullanılması haram. Ancak bu tür hayat kurtaran operasyonlar için ortak görüş bildirilerek kullanılabileceğinin beyanatını verdiler.
İNSAN HÜCRESİNDEN ORGAN
Organ bağışında bundan sonra sırada 3 boyutlu organ basımı yapılacak. Bunun için de çalışıyorum. Ancak bir 10 yılımız daha var. Ayrıca insanın kendi hücresinden organ yapılması da olacak. Gelecekte insanın kendi hücresinden organ üreteceğiz.
ÇOCUKLARIN UMUDU YAVRUMLA GURUR DUYUYORUM
Burçin Ekser'in emekli öğretmen olan annesi Emine Ekser ile yüksek ziraat mühendisi olan babası Mehmet Ekser de büyük gurur yaşıyor. Sabah'a konuşan anne Emine Ekser, "Oğlumla gurur duyuyorum Allahım onu nazarlardan saklasın. İnsanlığa büyük hizmet ediyor. İnsanların hayatlarını kurtarıyor ya, biz anne ve babası olarak onunla gurur duyuyoruz. Memleketine, ülkesine hayrandır benim oğlum. Gözü yaşlı organ bekleyen anne ve babaların, çocukların umudu yavrum" dedi.