Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Gazze'de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkardı. UCM'nin kararının ardından ABD Başkanı Joe Biden'dan Netanyahu'ya destek geldi.
BIDEN'DAN KATİLLERE KALKAN
Biden, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) Netanyahu ve Gallant hakkındaki tutuklama emrinin "rezalet" olduğunu söyledi.
UCM'nin Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama emri çıkarmasına ilişkin yazılı açıklama yapan Biden "UCM'nin İsrailli liderler hakkında tutuklama emri çıkarması rezalettir." ifadesini kullandı.
İsrail ile Hamas'ın "eş değer" olmadığını belirten söyleyen Biden, İsrail'in güvenliğine yönelik tehditlere karşı her zaman Tel Aviv'in yanında yer alacaklarını söyledi.
NETANYAHU VE GALLANT'A YAKALAMA KARARI
UCM, dün "Gazze'de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan dolayı" Netanyahu ile Gallant hakkında tutuklama emri çıkardığını duyurmuştu
SAVAŞ SUÇLARI VE İNSANLIĞA KARŞI SUÇLAR
Mahkeme, Netanyahu ve Gallant'ın 8 Ekim 2023'ten 20 Mayıs 2024'e kadar işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan sorumlu olduklarına dair makul gerekçeler bulunduğuna hükmetti.
Kararda, her iki şüphelinin Gazze'deki sivil halka yönelik gıda, su, ilaç, yakıt ve elektrik gibi yaşamsal malzemelerin ulaştırılmasını kasıtlı olarak engellediği belirtildi.
İNSANİ YARDIM ENGELLENDİ
Mahkeme, İsrail'in insani yardıma izin verdiği durumlarda bile bunun uluslararası toplumun baskısı veya ABD'nin talepleri sonucu gerçekleştiğini, yardımların hiçbir zaman Gazze halkının ihtiyaçlarını karşılayacak düzeye ulaşmadığını kaydetti.
Kararda, tıbbi malzeme ve ilaçların, özellikle anestezi ilaçları ve cihazlarının Gazze'ye girişinin engellenmesi nedeniyle doktorların yaralılara ve çocuklara anestezi malzemeleri olmadan ameliyat yapmak zorunda kaldığı vurgulandı.
SİVİL ÖLÜMLER
UCM, gıda, su, elektrik ve yakıt eksikliğinin Gazze'deki sivil nüfusun bir kısmının yok edilmesine yönelik koşulları oluşturduğunu, bunun çocuklar dahil sivillerin yetersiz beslenme ve susuzluk nedeniyle ölümüne yol açtığını belirledi.
Netanyahu ve Gallant'ın sivil üst düzey yöneticiler olarak, Gazze'deki sivil halka yönelik kasıtlı saldırıların önlenmesi için gerekli önlemleri almadıkları da kararda yer aldı.
SAVCILIĞIN TUTUKLAMA TALEBİ
UCM Savcılığı, 20 Mayıs 2024'te Netanyahu ve Gallant'ın 8 Ekim 2023'ten bu yana Gazze'de, Hamas liderlerinin ise 7 Ekim 2023'ten itibaren İsrail ve Filistin topraklarında savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar işlediklerine dair makul gerekçeler bulunduğu için UCM Ön Dava Dairesinden tutuklama kararı vermesini talep etmişti.
UCM'den yapılan açıklamada, Hamas'ın siyasi lideri İsmail Heniyye ve Gaza'daki lideri Yahya Sinvar için daha önce talep edilen tutuklama kararı başvurularının, söz konusu kişilerin ölüm haberleri üzerine 9 Ağustos ve 25 Ekim 2024 tarihlerinde geri çekildiği belirtilmişti.
UCM KASSAM TUGAYLARI'NIN KOMUTANI DEIF İÇİN DE TUTUKLAMA KARARI ÇIKARDI
UCM, Netanyahu ve Galant'la birlikte Hamas'ın askeri kanadı İzzettin el-Kassam Tugayları'nın komutanı Muhammed Deif hakkında tutuklama kararı çıkardığını açıkladı.
UCM'den yapılan açıklamada, Deif'in durumuna ilişkin hem İsrail hem de Filistin makamlarından bilgi toplayan savcılığın, Deif'in hayatta olup olmadığını tespit edemediğini mahkemeye bildirdiği belirtildi.
İsrail ordusu, Deif'in temmuzda Gazze'de öldürüldüğünü açıklamıştı.
UCM Savcılığı, devam eden çatışmalarda işlenen suçlara ilişkin soruşturmanın sürdüğünü ve ek tutuklama kararı taleplerinin sunulmasının planlandığını kaydetti.
TUTUKLAMA KARARININ UYGULANMASI NASIL OLACAK?
UCM'nin çıkardığı tutuklama emirlerinin uygulanması, Roma Statüsü'nün 86 ve 87. maddeleri gereğince taraf ülkelerin yükümlülüğünde bulunuyor.
Statünün 89. maddesi uyarınca Netanyahu ve Gallant'ın, UCM'ye taraf herhangi bir ülkeye seyahati durumunda, o ülkenin yetkili makamlarının kendilerini tutuklayıp Lahey'deki mahkemeye teslim etmesi gerekiyor.
Mahkemenin daha önce çıkardığı tutuklama emirlerinin uygulanmasında zorluklar yaşandı. Sudan'ın eski lideri Ömer el-Beşir hakkındaki tutuklama emri Güney Afrika ve Ürdün tarafından, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkındaki emir ise Moğolistan tarafından uygulanmadı.
Bununla birlikte tutuklama emirleri, şüphelilerin seyahat özgürlüğünü pratikte kısıtlıyor. Nitekim Putin, hakkındaki tutuklama emri nedeniyle BRICS zirvesi için Güney Afrika'ya gitmekten kaçınmıştı.
124 ÜLKEYE SEYAHAT ETMEKTEN KAÇINMAK ZORUNDA
Netanyahu ve Gallant'ın da Kanada, Avustralya, İngiltere, Fransa, Almanya, Hollanda, Belçika, İsveç gibi ülkelerin yer aldığı ve çoğunluğu Avrupa Birliği, Afrika ve Asya ülkelerinden oluşan UCM'ye üye 124 ülkeye seyahat etmekten kaçınmak zorunda kalacağı belirtiliyor.
KARARIN BAĞLAYICILIĞI VAR MI?
A News Yayın Koordinatörü Orhan Sali canlı yayında yaptığı açıklamada alınan kararı değerlendirdi.
İşte Sali'nin sözlerinde öne çıkanlar:
Geçtiğimiz yıl 7 Ekim'den beri İsrail'in soykırımı durmaksızın devam ediyor. Nitekim UCM'de Güney Afrika'nın girişimiyle beraber çok sayıda dava açıldı. Nihayet İsrail Başbakanı Netanyahu ve kabinesindeki bazı bakanlarla ilgili yakalama kararı çıktı.
Bu karar bekleniyordu. Tüm deliller toplanmış ve mahkemeye sunulmuştu. Netanyahu ve kabinesindeki isimler hakkında yurt dışına çıktıkları anda yakalanmaları yönünde karar verildi. Bu önemli bir gelişme. Artık UCM'de kesin çıkmış bir karar var. Bunun bağlayıcılığı var mı yok mu? Bu tartışılır ancak İsrail zaten uluslararası birçok kurum ve kararı tanımayan bir ülke.
"İSRAİL DIŞINA ÇIKARKEN DÜŞÜNMEK ZORUNDA KALACAK"
Ancak bu mahkemeye üye olan ülkelere seyahat etmesi durumunda Netanyahu için durum farklı olacak. Yakalanmasına ve tutuklanmasına yol açacak bir duruma gelmiş durumda. Netanyahu bu karar çıkana kadar mahkeme başkanı dahil herkesi tehdit etmişti. Bunun için ABD ve İngiltere'ye yönelik baskıları da oldu. Bu yargıçların tutuklanmasını ve mallarına el konulmasını istemişti.
Gelinen süreçte UCM'ye yapılan baskılar işe yaramadı. UCM kararını verdi ve Netanyahu ile eski Savunma Bakanı Gallant hakkında yakalama kararı verdi. Bu karar siyasi olarak da önemli mesajlar veriyor. Bundan sonra İsrail dışına çıkarken bir kez daha düşünmek zorunda kalacak. Mahkemeye sunulan deliller çok önemli. Türkiye'de bu delillerin büyük kısmını mahkemeye iletmişti. İçeride muhalefet tarafından köşeye sıkıştırılan Netanyahu dışarıda da zor duruma düştü.