Gabon'da darbe girişimi! Askerler seçimi iptal edip yönetime el koydu: Türkiye'den 'barış ve istikrar' çağrısı

Afrika kıtası namı diğer 'kara kıta' ismiyle müsemma bir şekilde kara günler geçiriyor. Nijer'deki darbe ve çıkan olayların etkisi sürerken bir askeri kalkışma haberi de Gabon'dan geldi.

Gabonlu bir grup üst düzey ordu subayı sabahın erken saatlerinde ulusal televizyona çıktı ve iktidarı ele geçirdiklerini duyurdu.

Hareket, Gabon Seçim Merkezi'nin (CGE) görevdeki Başkan Ali Bongo'nun yüzde 64,27 oyla resmi olarak üçüncü dönem başkanlığını kazandığını doğrulamasından kısa bir süre sonra geldi.

"MEVCUT REJİME SON VERDİK"
Cuntacılar, "Bugün, 30 Ağustos 2023, biz, Kurumların Geçişi ve Restorasyonu Komitesi'nde (CTRI) birleşen savunma ve güvenlik güçleri olarak, Gabon halkı adına ve kurumların korunmasının garantörü olarak barışı savunmaya karar verdik. Mevcut rejime son vererek" açıklamasını yaptı.

SEÇİMLER İPTAL, SINIRLAR KAPATILDI, TÜM KURUMLAR FESHEDİLDİ
26 Ağustos genel seçimlerinin iptal edildiğini, tüm sınırların bir sonraki duyuruya kadar kapatıldığını, cumhuriyetin tüm kurumlarının feshedildiği ilan edildi. Seçim sonuçlarının geçersiz olduğu duyuruldu. Başkent Librevil'de silah sesleri duyuldu.

Gabon'da bir grup asker tarafından alıkonulan Cumhurbaşkanı Ali Bongo, evinden destekçilerine yardım mesajı gönderdi.

Askerler tarafından ev hapsinde tutulan Bongo, konutundan çektiği ve sosyal medyada paylaşılan video mesaj ile arkadaşlarına ve dünyaya "bir şeyler yapın" çağrısında bulundu.

Bongo, "Bu insanlar beni alıkoydu. Oğlum bir yerde tutuluyor, eşim yanımda değil. Ben de konutumdayım ama neler olduğunu bilmiyorum. Dostlarımıza, dünyaya söylüyorum, bir şeyler yapın, ses çıkarın. Teşekkürler." ifadelerini kullandı.

DARBECİ GENERAL KONUŞTU: ALİ BONGO, EMEKLİYE AYRILDI
Gabon'da darbenin arkasındaki isim General Brice Oligui Nguema, kurulacak geçiş hükümetinin liderinin kim olacağına henüz karar vermediklerini belirterek, Cumhurbaşkanı Ali Bongo'nun ise artık "emekliye ayrıldığını" kaydetti.

Darbenin arkasındaki isim, Cumhuriyet Muhafızları lideri General Nguema, Fransız Le Monde gazetesinin sorularını yanıtladı.

General Nguema, kendisini Gabon'un yeni lideri olarak görüp görmediğine ilişkin soruya "Kendimi henüz böyle konumlandırmıyorum. Geçiş hükümetinin liderine, generallerle yapacağımız toplantıda birlikte karar vereceğiz." yanıtını verdi.

Gabon'da "bir süredir halkın yönetimden memnun olmadığının" altını çizen General Nguema, bunun ötesinde Cumhurbaşkanı Bongo'nun 2018'de felç geçirdiğine işaret ederek, cumhurbaşkanının bir süredir hasta olduğunu belirtti.

Nguema, Cumhurbaşkanı Bongo'nun 3. kez aday olmaya da hakkı bulunmadığını, buna karşın Bongo'nun anayasayı çiğnediğini söyledi.

Hafta sonu yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin de "hileli olduğuna" vurgu yapan Nguema, ordunun da bu gelişmeler ışığında "sorumlu" davrandığını ve yeni bir sayfa açmaya karar verdiğini kaydetti.

Nguema, Bongo'nun mevcut durumuna ilişkin de "Ali Bongo, emekliye ayrıldı. Artık sıradan bir Gabon vatandaşı." değerlendirmesini yaptı.

General Nguema, Bongo'nun ev hapsinde tutulup tutulmadığına ilişkin soru hakkında ise konuşamayacağını sözlerine ekledi.

TÜRKİYE'DEN AÇIKLAMA
Dışişleri Bakanlığı, Gabon'daki darbe girişimi üzerine açıklama yaptı.

Bakanlıktan yapılan açıklamada, "Gabon'da yaşanan gelişmeleri yakından ve dikkatle takip ediyoruz. Ülkede barış ve istikrarın yeniden tesisini temenni ediyoruz" ifadelerini yer verildi.

GABON SEÇİMLERİ
Orta Afrika ülkesi Gabon'daki 800 binden fazla kayıtlı seçmen, hafta sonu yapılan seçimlerde yerel milletvekillerini, ulusal meclis üyelerini ve bir sonraki cumhurbaşkanını belirlemek için oy kullanmıştı.

Gabon Cumhurbaşkanı 64 yaşındaki Ali Bongo Ondimba, devleti 41 yıldan fazla yöneten babası Omar Bongo Ondimba'dan 2009'da görevi devralmış ve hafta sonu yapılan seçimlerle üçüncü kez seçilmişti.

Seçimlerin ardından oy sayım işlemi devam ederken internetin kısıtlanması, hükümeti ağır eleştirilerin hedefine koymuştu. Oy verme işleminin son saatlerinde "şiddet" gerekçesiyle sokağa çıkma yasağının uygulanması da muhalefetin eleştirilerine yol açmıştı.

Oyunu kullandıktan sonra basına açıklamalarda bulunan muhalefet lideri Ondo Ossa, Ondimba'ya karşı verdiği başkanlık mücadelesinde seçimlere hile karıştırıldığını öne sürmüştü.

2019'DA DA DARBE GİRİŞİMİ
Öte yandan 2019 yılının başlarında da Gabonlu askerler darbe girişiminde bulunmuş, Ali Bongo yönetimini hedef almıştı.

KÜÇÜK AMA ZENGİN ÜLKE GABON
Orta Afrika'nın en batısındaki Gabon 270 bin kilometrekarelik alana sahip.

Tropikal iklimin hakim olduğu ve topraklarının yüzde 80'i geniş bir bitki çeşitliliğine sahip Gabon'un zengin doğal kaynakları arasında petrol, doğal gaz, elmas, manganez, niobyum, uranyum, altın, kereste, demir cevheri ve hidrogüç bulunuyor.

Sahraaltı Afrika'nın en zengin ülkelerinden biri olan Gabon'da 1930'lu yıllarda keşfedilen petrol, gelirlerin yüzde 50'sinden fazlasını oluşturuyor.

Gabon, Sahraaltı Afrika'daki altıncı büyük petrol üreticisi ve en büyük beşinci rezerve sahip konumda yer alıyor.

Kişi başına düşen milli geliri Sahraaltı ülkelerin ortalamasının 4 katı olsa da Gabon'da gelir dağılımının dengesizliği nedeniyle nüfusun yüzde 30'undan fazlası yoksulluk seviyesinin altında yaşıyor.

AFRİKA'DA DARBE YAŞANAN ÜLKELERE GABON DA EKLENDİ
Gabon'da ordunun yönetime el koyduğunu duyurmasının ardından yeniden askeri müdahalelerle gündeme gelen Afrika'da son yıllarda çok sayıda darbe yaşandı.

Sudan, Çad, Mali, Burkina Faso ve Nijer'in ardından Gabon'da da tartışmalı seçim sonrası ordu yönetime el koyduğunu açıkladı.

Sudan'da 1989'da darbeyle devletin başına geçen Ömer el-Beşir, Nisan 2019'da askeri müdahaleyle devrildi.

Darbe sonrası iç savaşa sürüklenen ülkede henüz istikrar sağlanamadı.

Bağımsızlığını kazandığı 1960'tan bu yana birçok askeri darbe gören Burkina Faso'da da ordu, ülkedeki güvenlik durumunu gerekçe göstererek Eylül 2020'de iktidara el koydu ve Yüzbaşı İbrahim Traore ülkenin lideri oldu.

Mali'de Ağustos 2020'de İbrahim Baubacar Keita'nın devrilmesiyle başa geçen cunta, geçiş sürecinin sivil kanadının kilit konumdaki askerleri kabine dışında bırakmak istemesi üzerine Mayıs 2021'de yeni bir darbe daha yaptı.

Mali'nin komşusu Gine'de de devrik lider Alpha Conde'nin Anayasa'yı değiştirerek 3'üncü dönem de cumhurbaşkanı adayı olması ülkede darbeye giden sürecin başlangıcı oldu.

82 yaşındaki Conde, yaş ortalamasının 18 olduğu Gine'de Ekim 2020'de 3'üncü kez seçilerek başa gelmeyi başarsa da iktidarı hayal ettiği gibi olmadı. Conde, 6 Eylül 2021 tarihinde 2018'de oluşturduğu elit timin başına bizzat getirdiği Yarbay Mamady Doumbouya tarafından devrildi.

Nijer'de ise 2021 seçimlerini kazanan Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, kendilerine "Vatanı Koruma Ulusal Konseyi" adını veren bir grup asker tarafından 26 Temmuz'da yapılan darbeyle devrildi.

Son olarak Gabon'da, hafta sonu yapılan tartışmalı seçimlerin ardından bir grup asker, yönetime koyduklarını, seçimlerin iptal edildiğini ve ülke sınırlarının kapatıldığını açıkladı.