Rusya ile savaş öncesi tansiyonu yükselten ABD ve Avrupa, Ukrayna'nın NATO'ya katılımı ve destek talepleri karşısında iki yüzlü bir tavır takındı. Savaş boyunca askeri destek sağlayan Batı dünyası, Ukrayna'ya geniş ölçekte arkasını dönmeyi sürrdürüyor.
İSTEKSİZLİK SİNİRLENDİRDİ
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Salı akşamı NATO liderleriyle yapacağı görüşme öncesinde oldukça gergindi. Ukrayna Cumhurbaşkanı, günün erken saatlerinde ülkesine üyelik konusunda net bir zaman çizelgesi verilmesi konusunda isteksiz davranıldığını düşünüp sinirlendi.
BATI LİDERLERİNİ KIZDIRDI
Bloomberg'in haberine göre Zelenskiy'nin bu çıkışı Ukrayna'nın Rus işgaline karşı savunmasına milyarlarca dolarlık silah ve yardım akıtan ortakları kızdırdı.
Vilnius'ta, ABD Başkanı Joe Biden'ın oteline döndüğü akşam yemeğinde, orada bulunan bir kişiye göre diğer liderler Zelenskiy'e net bir mesaj iletti.
Zelenskiy'e sakinleşmesi ve paketin tamamına bakması gerektiği söylendi. Ukrayna'ya nihai üyelik için yenilenmiş bir taahhüt verilirken G7'den yeni güvenlik garantileri de sunuldu. Ertesi gün verilen bu mesajın yerine ulaştığı görüldü.
DENGECİ TAVIR TAKINDILAR
İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace ertesi sabah gazetecilere yaptığı açıklamada, "Hoşumuza gitse de gitmese de insanlar minnettarlık görmek istiyor. Ülkeleri silah ve mühimmat stoklarını bırakmaya ikna ediyorsunuz" diye ekledi.
NATO liderleri Vilnius'a vardıklarında Ukrayna'nın üyelik teklifi konusunda ince eleyip sık dokumaya çalıştılar. İlerleme gibi görünen ve Ukrayna'nın ilerleme olarak satabileceği ama temelde kendilerini nükleer silahlara sahip Rusya ile bir savaşa sürüklenmeye daha fazla yaklaştırmayacak bir dil arıyorlardı.
Estonya Dışişleri Bakanı Margus Tsahkna verdiği bir mülakatta, "Ukraynalıların hayal kırıklığını anlıyorum" dedi.
Zirve öncesinde Ukrayna'ya sempati duyan diplomatlar Kiev'in üyelik konusunda gerçekçi taleplerde bulunduğunda ısrar ediyorlardı. Ancak Ukrayna yönetiminin kamuoyuna yaptığı açıklamalar aksini gösteriyordu.
SİYASİ İRADE EKSİKLİĞİ
Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba Salı günü Bloomberg Televizyonu'na verdiği mülakatta Ukrayna'nın zirvede NATO'ya katılması için resmi bir davet almayı umduğunu, üyelik ve beraberinde gelen kolektif savunma taahhütleri ancak savaş sona erdikten sonra resmiyet kazanacak olsa bile bunun gerçekleşmeyeceğini söyledi. Diğer diplomatlar bunun asla gerçekleşmeyeceğini kaydetti.
Bloomberg Television'dan Annmarie Hordern'e konuşan Kuleba, "Siyasi irade eksikliği vardı" dedi.
BIDEN VE SCHOLZ İLERİ GİTMEDİ
En önemlisi de ABD ve Almanya'nın Ukrayna'nın ittifaka katılması yönündeki taahhüdün geri çekilmesinde ısrar etmeleriydi. Bildirinin önceki taslakları Ukrayna'nın nihayetinde ittifaka katılması için daha net bir yol öneriyordu ancak Biden ve Olaf Scholz çok ileri gitmekten çekindiler.
Biden Pazartesi akşamı Vilnius'a indiğinde, üyelik yolundaki dil hala belirlenmemişti. Ertesi gün, Ukrayna ekibi metnin karara bağlanmaya yakın olduğunu ve bundan hoşlanmayacaklarını duydu.
PROVOKATİF HAMLE
Tartışmayı tekrar kendi lehlerine çevirmek için provokatif bir tweet atmaya karar verdiler.
Gönderi kesinlikle müzakerecilerin dikkatini çekti, ancak etkisi ters yönde oldu. Amerikalılar özellikle sinirlenmişti. İngilizler durumu yatıştırmak için araya girerken Almanlar da alternatifler üretmeye çalıştı.
Durumun raydan çıkma tehlikesi karşısında Zelenskiy'nin özel kalem müdürü Andriy Yermak, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan'ı aradı ancak Ukraynalılar gelmeden önce metin yine de onaylandı.
ELEŞTİRİLERLE YÜZ YÜZE
Zelenskiy zirveye ulaştığında, haddini aştığını açıkça ifade eden diğer bazı liderlerin açık eleştirileriyle karşılaştı.
Kiev'in daha ateşli destekçileri arasındaki endişe, müttefiklerin Ukrayna'nın üyeliğine yönelik muğlak bir taahhüdün askeri saldırıya karşı yeterli koruma sağlamadan Rusya'yı kışkırttığı 2008 yılındaki hatayı tekrarlayacakları yönündeydi.
ZELENSKIY'NİN TEHDİTLERİ
Zelenskiy, Çarşamba sabahı Scholz ile görüşmeye giderken, özellikle de Ukrayna yanlısı Rishi Sunak ve Ukrayna hava kuvvetlerine F-16 savaş uçakları konusunda Ukraynalı pilotları eğitme çabalarına öncülük eden Hollandalı Mark Rutte ile kıyaslandığında hala soğuk görünüyordu.
O aşamaya gelindiğinde her iki tarafın diplomatları Zelenskiy'nin önceki günkü çıkışını, geçmişte işe yarayan ancak bu kez yaramayan, müzakerede riskleri arttırmak için tasarlanmış tanıdık bir manevra olarak değerlendiriyordu. Ukrayna Devlet Başkanı zirve öncesindeki haftalarda defalarca zirveye gelmemekle tehdit etmişti.
ZELENSKI'NİN DEĞİŞEN TONU
Öğle saatlerinde gazetecilere konuştuğunda Zelenskiy'nin tonu değişmişti.
Zelenskiy gazetecilere yaptığı açıklamada, "Bazılarının küresel savaştan korktukları için NATO üyeliğimiz hakkında konuşmaktan korktuklarını anlıyoruz. Ukrayna, toprakları güvende olduğunda birliğe ancak katılabileceğini kabul ediyor" diye ekledi.
Ardından müttefiklerin attığı adımlar için minnettar olduğunun altını çizdi.
BIDEN'DAN ÜYELİK MESAJI
Biden, çarşamba günü ilerleyen saatlerde Zelenskiy'nin yanında duran ve Ukrayna renklerinde bir kravat taktı.
Biden, "İhtiyacınız olanı almanızı sağlayacağız ve NATO'ya resmi üyeliğinizi kutlayacağımız toplantıyı yapacağımız günü sabırsızlıkla bekliyorum" ifadelerini kullandı.
BİLD DUYURMUŞTU
NATO ülkeleri Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta yapılacak NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi'ne hazırlanırken önemli gelişmeler yaşandı.
Alman BİLD gazetesi ABD ve Almanya'nın Ukrayna'nın NATO üyeliğini engelleyeceğini yazdı. Almanya ve ABD'nin NATO üyelerine pozisyonlarına katılmaları için "baskı" uyguladığına dikkat çekildi.
BILD 'üst düzey bir kaynağa' dayandırarak "ABD ve Almanya'nın Ukrayna'nın NATO üyeliği için resmi talebini engellediğini size doğrulayabilirim" ifadelerine yer verdi.
Zelenskiy'nin NATO'ya katılmak istediğine dikkat çekilen söz konusu haberde, "Joe Biden, Ukrayna'yı şimdilik NATO'dan uzak tutmak istiyor" ifadeleri yer aldı.