Batılı ülkelerin Rusya Merkez Bankası'nın stratejik rezervlerini kısmen dondurmasının ardından petrol ve doğal gaz ihracat gelirleri ülke ekonomisi için önemini artırırken, ekonomik yaptırımlarda söz konusu sektörlerin direkt hedef alınmasının zor olduğu düşünülüyor.
Avrupa ülkelerinin gelecek aylarda Rusya'dan gaz akışında olası bir kesintiyi yönetebileceği ama bu yönde bir gelişmenin orta vadede sorunlara yol açabileceği, bu nedenle talebi düşürmeye yönelik önlemlerin kaçınılmaz olacağı öngörülüyor.
BIDEN RUSYA'YI SIKIŞTIRACAK KARARINI DUYURDU
ABD Başkanı Joe Biden, Rusya'dan petrol, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ve kömürün ithalatını yasaklayan kararnameyi imzaladı.
Avrupa Birliği (AB), Rusya'dan ithal ettiği doğal gaz miktarını 1 yıl içinde 3'te 2 oranında azaltmak için plan hazırlarken, İngiltere bu yıl sonuna kadar Rusya'dan gerçekleştirdiği petrol ve ürünleri ithalatını aşamalı olarak sonlandıracağını açıkladı.
RUSYA AB'Yİ ENERJİ SİLAHIYLA ELİNDE TUTUYOR
Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre Avrupa'nın geçen yıl Rusya'dan ithal ettiği 155 milyar metreküp gaz, toplam gaz ithalatının yüzde 45'ini ve toplam gaz tüketiminin yüzde 40'ını oluşturdu.
Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel'in verilerine göre, Avrupa geçen yılı yer altı doğalgaz depolama tesislerindeki en düşük seviyeleri görerek geçirdi. 2021 yılında Rusya'nın Avrupa'ya gaz ihracatı kontrat seviyesinde devam etmesine rağmen önceki yıllara göre düşük seyretti. Geçen yıl toplam doğalgaz tüketiminin yüzde 40'ını Rusya'dan sağlayan Avrupa'da ülkelerin Rus gazına bağımlılığı ise değişkenlik gösteriyor.
HANGİ AVRUPA ÜLKESİ RUSYA'DAN NE KADAR GAZ ALIYOR?
K. Makedonya: Yüzde 100
Almanya: Yüzde 49
Finlandiya: Yüzde 94
Bulgaristan: Yüzde 74
Slovakya: Yüzde 70
İtalya: Yüzde 46
Polonya: Yüzde 40
Fransa: Yüzde 24
RUSYA'DAN GAZ TAŞIYAN HATLAR
Kuzey Akım-1: 55 milyar metreküp
YAMAL: 33 milyar metreküp
Ukrayna Hatları: 40 milyar metreküp
Türk Akımı: 31,5 milyar metreküp
Mavi Akım: 16 milyar metreküp
AB'NİN GAZ ALDIĞI MERKEZLER
Rusya: Yüzde 38.2
Norveç: Yüzde 21.9
LNG: Yüzde 18
Cezayir: Yüzde 9.4
Azerbaycan: Yüzde 2.2
AB, ENERJİDE RUSYA'YA BAĞIMLILIKTAN KURTULMA PLANI HAZIRLADI
Öte yandan AB Komisyonu, enerji arz güvenliğini artırmak ve Rusya'ya olan bağımlılığı azaltmak için yeni doğal gaz tedarikçileri bulmayı, alternatif yakıtlara yönelmeyi, yenilenebilir yatırımları hızlandırmayı ve kış öncesinde doğal gaz depolarını doldurmayı içeren "REPowerEU" adlı planını açıkladı.
Plana göre, AB ülkeleri sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikini artıracak. Rusya dışındaki tedarikçilerden boru hatlarıyla doğal gaz alımı da yükseltilecek. Hidrojen ve biyometan gibi alternatif gazlara yatırım yapılacak.
AB üyesi ülkeler doğal gaz depolarını 1 Ekim'e kadar en az yüzde 90 oranında doldurmak zorunda olacak. Bu konuda AB Komisyonu yasal mevzuat hazırlayacak.
Üye ülkelerin gaz depolarının doldurulması için ortak doğal gaz alım operasyonları düzenlenecek. Ortak gaz alımları AB tarafından desteklenecek.
Yapıların çatılarına güneş paneli kurulumuna hız verilecek.
Isı pompası kullanımı artırılacak.
Yapıların yalıtımına öncelik verilecek.
Enerji verimliliği artırılacak.
Yenilenebilir projelerin izin süreçleri hızlandırılacak.
Rüzgar enerji santralleri (RES) ve güneş enerji santrallerine (GES) yatırımlar artırılacak.
AB, geçen yıl Rusya'dan doğal gazının yüzde 40'ını almıştı. Rusya'dan alınan gaz miktarı 155 milyar metreküp olarak gerçekleşmişti.
Planla Rusya'dan ithal edilen gaz miktarı bu yıl 3'te 2 oranında azaltılacak.
Söz konusu gazın 50 milyar metreküpü LNG ithalatını artırarak sağlanacak.
Rusya dışındaki boru hatlarından ilave 10 milyar metreküp gaz alınacak.
Biyometan üretiminin artırılmasıyla 3,5 milyar metreküp gaz sağlanacak.
AB vatandaşlarının evlerinin ısısını düşürülmesi istenecek. Avrupa'da termostatların 1 derece düşürmesiyle 10 milyar metreküp doğal gaz tasarrufu sağlanacak.
Diğer enerji tasarruf yöntemleriyle 4 milyar metreküp, yapıların çatısına kurulan güneş enerji sistemleri ile 2,5 milyar metreküp, ısı pompası sistemleriyle 1,5 milyar metreküp tasarruf edilecek.
İlave rüzgar ve güneş enerji santrallerinden sağlanan enerji 20 milyar metreküplük doğal gazın yerini tutacak.
Böylece, AB'nin Rusya'dan tedarik edeceği doğal gaz miktarı 100 milyar metreküp düşecek.
AVRUPA'NIN RUS GAZINA ALTERNATİF KAYNAK ARAYIŞLARINDA AFRİKA'DA CEZAYİR ÖN PLANA ÇIKIYOR
Rusya-Ukrayna geriliminin yarattığı jeopolitik riskler nedeniyle alternatif gaz arayışını hızlandıran Avrupa için Afrika kıtasında Cezayir, Moskova'ya olan bağımlılığı tamamen ortadan kaldıramayacak olsa da diğer seçenekler arasında ön plana çıkıyor.
Avrupa'nın boru hattına alternatif olarak kullandığı sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikinde Katar ve ABD listede üst sırada bulunurken, Avrupa kıtası ile doğrudan doğal gaz hattı bulunan Kuzey Afrika'da Cezayir ve Libya avantajlı ülkeler konumunda bulunuyor.
Cezayir, Nijerya doğal gazının Nijer üzerinden Avrupa'ya taşınması tartışmalarında Rus gazını tamamen ikame etme imkanına erişemese de AB'nin Moskova'ya bağımlılığını azaltabilecek potansiyeli bulunan en önemli alternatiflerden biri olarak değerlendiriliyor.
Avrupa gaz ithalatının yaklaşık yüzde 40'ı Rusya'dan sağlanıyor. Finlandiya, Almanya, Polonya, Slovakya ve Bulgaristan gibi ülkelerde bu oran yüzde 60'ların üstüne çıkıyor. Çekya ise tamamen Rus gazına bağımlı bulunuyor. Avrupa, küresel ölçekte ise doğal gazın en büyük ihracatçıları arasında yer alıyor.
Doğal gaz arz tartışmaları Avrupa'da devam ederken geçen hafta Cezayir Enerji ve Maden Bakanı Muhammed Arkab ile Nijerya Petrol Kaynaklarından Sorumlu Devlet Bakanı Timipre Sylva telekonferans yöntemiyle görüşmüş, Nijerya doğal gazının Nijer ve Cezayir üzerinden Avrupa'ya taşınmasını sağlayacak boru hattı projesi konuşulmuştu.
CEZAYİR'DE MEVCUT DURUM
Rusya-Ukrayna geriliminde olası Rusya yaptırımlarının Avrupa'nın doğal gaz tedarikini riske sokacağı düşünülürken, Avrupa ile doğal gaz boru hatları bağlantıları bulunan Cezayir'in tedarik için alternatif rotaların en uygunlarından biri olması, gözleri bu ülkeye çevirdi.
2,3 trilyon metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervine sahip Cezayir'den doğal gazın Avrupa'ya taşınmasının deniz altı boru hatları yardımıyla sağlanabilmesi, spot LNG gibi nispeten pahalı seçeneklere göre avantajlı durumda bulunuyor.
Cezayir, İtalya, Portekiz ve İspanya'ya boru hatlarıyla, Türkiye ve Yunanistan'a ise düşük miktarlarda sıvılaştırılmış gaz ihracatı yapıyor.
Buna rağmen Cezayir'in yıllık 500 milyar metreküp civarında gaz tüketen ithalata bağımlı AB için büyük ölçekte gaz taşıyacak altyapıdan yoksun olması, ülkenin yeni altyapı çalışmaları yapmasını gerektiriyor.
Afrika kıtasından doğal gaz boru hatlarıyla Avrupa'ya taşınan gaz miktarının 2021 yılında 50 milyar metreküpe ulaştığı hesaplanırken, bu miktar Avrupa'ya giden Rus boru hatlarından sadece biri olan Nord Stream I'in kapasitesinin altında bulunuyor.