Çalışanların pek çoğu haklarından habersiz. Bazı işverenler de bu durumu kullanıyor. İşverenlerin haksız uygulamalarına karşı çalışanların alabileceği tedbirler ve hak arama yolları var.
TAKVİM, bu konulardaki soru işaretlerine ışık tutuyor. Bunlara dikkat edin:
İşçiye hangi hallerde ücret kesme cezası verilir? İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez. Ücretten ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye sebepleriyle bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler 1 ayda 2 gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin 2 günlük kazancından fazla olamaz.
İşçiye asgari ücretin altında ücret verilmesi durumunda ne yapılmalı? İşçi; BİMER veya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü'ne yazılı olarak başvurabilir.
Hafta tatili yapamayan işçi nereye başvurabilir? 6 gün çalışan bir işçinin en az 24 saat dinlenmesi gerekir. Hafta tatili uygulanmaması halinde işçi, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü'ne başvuruda bulunabilir.
İşçi, ücretinin ödenmesinin gecikmesi durumunda ne yapabilir? Yasada işçiye ücretin en geç ayda bir ödeneceği belirtiliyor. İşçi, ücretlerinin ödenmemesi halinde iş akdini haklı nedenle feshedebileceği gibi; ücreti, ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle iş akitleri feshedilemez, yerine işçi alınamaz.
6 ay deneme olur mu? Toplu iş sözleşmesi yapılmayan yerlerde deneme süresi en çok 2 ay olabilir. Yapılan yerlerde deneme süresi 4 aya kadar uzatılabilir.
BUNLARA DİKKAT EDİN
Tam süreli çalışan işçinin sözleşmesi, kısmi süreliye çevrilebilir mi? Bu durumda çalışma şartlarında esaslı bir değişiklik olacağından, işçinin kabulü durumunda sözleşme kısmi süreliye çevrilebilir, aksi halde çevrilemez.
ÜCRET İNDİRİLMEZ, RAPOR İZNİ YAKMAZ
Hafta içinde raporlu olunması halinde hafta tatili hakkı kaybedilir mi? Hafta içinde raporlu olunması halinde hafta tatili hakkı kaybedilmez. İşe gelinmeyen günler çalışılmış sayılır ve haftanın tamamı raporlu geçirilse dahi hafta tatiline hak kazanılır.
İşçinin ücretinden indirim yapılabilir mi? Her türlü işte uygulanmakta olan çalışma sürelerinin yasal olarak daha aşağı sınırlara indirilmesi veya işverene düşen yasal bir yükümlülüğün yerine getirilmesi nedeniyle ya da İş Kanunu hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak, işçi ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamaz.
HAFTA TATİLİNDE ÇALIŞAN 2.5 YEVMİYE KAZANIR
4857 sayılı Kanun gereğince, haftalık kaç saati aşan çalışmalar fazla çalışma olur? Haftalık 45 saati aşan çalışmalar, fazla çalışmadır.
İşveren işçiye zorla fazla çalışma yaptırabilir mi? İşveren işçiye zorla fazla çalışma yaptıramaz, işçinin onayının alınması gerekir.
Fazla çalışma ücreti nasıl hesaplanır? Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 50 yükseltilmesi suretiyle ödenir.
4857 sayılı Kanun'a göre, fazla çalışma sürelerinin toplamı 1 yılda en fazla ne kadar olmalıdır? 1 yılda 270 saatten fazla olamaz.
Hafta tatilinde çalışma yapılması halinde ücret nasıl ödenir? Hafta tatili günleri yapılan çalışmalar, haftada 45 saatlik çalışma süresinin aşılmasına neden olacağından, fazla çalışma gibi ücretlendirilmelidir. Örneğin; bir işçinin hafta tatilinin pazar günü olduğunu ve bu işçinin pazar günü çalıştığını düşündüğümüzde, bu işçi kanuna göre hafta tatili ücreti olarak çalışmadan o güne ait yevmiyesini alacak, ayrıca tatil yapmayarak çalıştığı için ilave bir yevmiyeye daha hak kazanacak, fakat bu çalışma aynı zamanda haftada 45 saatlik yasal çalışma süresini aşmasına neden olduğundan, yüzde 50 zamlı yani 1.5 yevmiye olarak ödenecek, dolayısıyla söz konusu işçi bir günlük hafta tatili çalışması için toplamda 2.5 yevmiye alacaktır.