Sosyal güvenlik mevzuatımızda bazı rahatsızlıkları ya da engelleri bulunan vatandaşlar için erken emeklilik imkanları bulunuyor. Bunlar malulen emeklilik ve engelli emekliliği. Malulen emeklilik, sigorta olduktan sonra ortaya çıkan rahatsızlıklarla oluyor. Ya da iş kazası ile gerçekleşiyor ve çalışma gücünün en az yüzde 60 kaybolmasıyla kazanılabiliyor. Peki erken emeklilik fırsatından kimler yararlanabilir? Ne kadar çalışma süresi gerekiyor? Engellilerin erken emeklilik imkanından yararlanması için hangi belgeler gerekiyor? İşte engelli emekliliğine ilişkin merak edilen her şey... Engelli emekliliği ise sigorta olmadan önce ya da doğuştan gelen engellilik veya rahatsızlık sonucu alınan vergi indirimi sonrasında ortaya çıkıyor. Burada da en az yüzde 40 iş görme kaybı aranıyor. İşte engelli emekliliğine ilişkin sorularınızın yanıtları:
KİMLER BU HAKTAN YARARLANIYOR?
Engellilik oranı en az yüzde 40 olan SSK'lı ve memur çalışanlar vergi indiriminden faydalanarak erken emeklilik imkanına kavuşuyor. 2008 sonrasında Bağ-Kur'lular için de bu hak bulunuyor.
NE KADAR ÇALIŞMA SÜRESİ GEREKİYOR?
Yaş şartı aranmazken, sigortalılık süreleri 15-20 yıl arası, prim gün sayısı da 3600 ile 4400 arasında değişiyor.
NE YAPMAK LAZIM?
Erken emeklilikten yararlanmak için öncelikle vergi indirimi almak gerekiyor. Defterdarlık ya da vergi dairelerine başvurarak işlemler başlatılabilir.
HANGİ BELGELER GEREKİYOR?
Başvuru için kimlik belgesi dilekçe ve işyerinizden sigortalı çalışıldığına dair belge yeterli oluyor. Sonrasında bir hastaneden engellilik derecesini raporla tespit etmek gerekiyor. Bunun için vergi dairesi sizi bir hastaneye sevk ediyor ve raporunuz hazırlanıyor.
MEMURLARDA ŞARTLAR NASIL?
Memurlar da Bağ- Kur'lular gibi 1 Ekim 2008 sonrasında bu haktan yararlanmaya başladı. Bu tarihten önce kamuda çalışmaya başlamış ve en az yüzde 40 raporu olanlar veya en az yüzde 40 olmak üzere doğuştan engelli olan memurlar en az 5400 gün (15 yıl) primi ödenmiş olmak şartıyla emekli olabiliyor.
Eğer memurlar 1 Ekim 2008'den sonra göreve başlamışlar ve engellilik oranları yüzde 40 ve üstündeyse onlar için de erken emeklilik şartları bulunuyor.
01 Ekim 2008 Tarihinden Önce İşe Başlayan 4A'lı Engelli Çalışanın Erken Emekliliği
5 Ağustos 1991 ve öncesi işe başlamış ise 15 yıl, 3600 prim günü,
6 Ağustos 1991 ile 5 Ağustos 1994 arasında işe başlamış ise 16 yıl, 3760 prim günü,
6 Ağustos 1994 ile 5 Ağustos 1997 arasında işe başlamış ise 17 yıl, 3920 prim günü,
6 Ağustos 1997 ile 5 Ağustos 2000 arasında işe başlamış ise 18 yıl, 4080 prim günü,
6 Ağustos 2000 ile 5 Ağustos 2003 arasında işe başlamış ise 19 yıl, 4240 prim günü,
6 Ağustos 2003 ile 30 Eylül 2008 arasında işe başlamış ise 20 yıl, 4400 prim günü ödemiş olması durumunda,
Engel durumu %60 ile %79 arasında olan yani 2. Derecede engel gurubuna tabi olan kişilerin engelli emeklilik maaş hesaplaması;
5 Ağustos 1991 ve öncesi işe başlamış ise 15 yıl, 3600 prim günü,
6 Ağustos 1991 ile 5 Ağustos 1994 arasında işe başlamış ise 15 yıl 8 ay, 3680 prim günü,
6 Ağustos 1994 ile 5 Ağustos 1997 arasında işe başlamış ise 16 yıl 4 ay, 3760 prim günü,
6 Ağustos 1997 ile 5 Ağustos 2000 arasında işe başlamış ise 17 yıl, 3840 prim günü,
6 Ağustos 2000 ile 5 Ağustos 2003 arasında işe başlamış ise 17 yıl 8 ay, 3920 prim günü,
6 Ağustos 2003 ile 30 Eylül 2008 arasında işe başlamış ise 18 yıl, 4000 prim günü ödemiş olması durumunda,
6 Ağustos 2003 ile 30 Eylül 2008 arasında işe başlamış ise 20 yıl, 4400 prim günü ödemiş olması durumunda,
Engel durumu %80 ve üzerinde olan yani 1. Derecede engel gurubuna tabi olan kişilerin erken emekli olabilmesi için;
5 Ağustos 1991 30 Eylül 2008 arasında işe başlamış ise 15 yıl, 3600 prim günü ödemiş olması durumunda engelli erken emeklilik başvurusu hakkına kavuşabileceklerdir.
01 Ekim 2008 Tarihinden Sonra İşe Başlayan 4A'lı Engelli Çalışanın Erken Emekliliği
1 Ekim 2008 tarihinden sonra işe başlayan SSK'lı engelli çalışanlar için, engel durumu %40 ile %49 arasında olan kişilerin erken emekli olabilmesi için en az 18 yıl çalışmış olması ile birlikte;
01 Ekim 2008 ile 31 Aralık 2008 arasında işe başlamış ise 4100 prim günü,
01 Ocak 2008 ile 31 Aralık 2009 arasında işe başlamış ise 4200 prim günü,
01 Ocak 2009 ile 31 Aralık 2010 arasında işe başlamış ise 4300 prim günü,
01 Ocak 2010 ile 31 Aralık 2011 arasında işe başlamış ise 4400 prim günü,
01 Ocak 2011 ile 31 Aralık 2012 arasında işe başlamış ise 4500 prim günü,
01 Ocak 2012 ile 31 Aralık 2013 arasında işe başlamış ise 4600 prim günü,
01 Ocak 2013 sonrasında işe başlamış ise 4680 prim günü ödemiş olması durumunda,
Engel durumu %50 ile %59 arasında olan kişilerin erken emekli olabilmesi için en az 16 yıl çalışmış olması ile birlikte;
01 Ekim 2008 ile 31 Aralık 2008 arasında işe başlamış ise 3700 prim günü,
01 Ocak 2008 ile 31 Aralık 2009 arasında işe başlamış ise 3800 prim günü,
01 Ocak 2009 ile 31 Aralık 2010 arasında işe başlamış ise 3900 prim günü,
01 Ocak 2010 ile 31 Aralık 2011 arasında işe başlamış ise 4000 prim günü,
01 Ocak 2011 ile 31 Aralık 2012 arasında işe başlamış ise 4100 prim günü,
01 Ocak 2012 ile 31 Aralık 2013 arasında işe başlamış ise 4200 prim günü,
01 Ocak 2013 ile 31 Aralık 2014 arasında işe başlamış ise 4300 prim günü,
01 Ocak 2015 sonrasında işe başlamış ise 4320 prim günü ödemiş olması durumunda,
Engel durumu %60 ve üzerinde olan kişilerin erken emekli olabilmesi için en az 15 yıl çalışmış olması ile birlikte;
01 Ekim 2008 ile 31 Aralık 2008 arasında işe başlamış ise 3700 prim günü,
01 Ocak 2008 ile 31 Aralık 2009 arasında işe başlamış ise 3800 prim günü,
01 Ocak 2009 ile 31 Aralık 2010 arasında işe başlamış ise 3900 prim günü,
01 Ocak 2010 sonrasında işe başlamış ise 3960 prim günü ödemiş olması durumunda erken emeklilik hakkı elde edilir
Bağkur'a Tabi Sigortalı Olan Engelli Vatandaşların Erken Emekli Olma Şartları Nelerdir?
4B olarak yeniden adlandırılan ve daha çok serbest çalışan esnaf ve çiftçilerin faydalandığı Bağkur sigortasına tabi olarak prim ödeyen sigortalıların da 1 Ekim 2008 tarihinden sonra erken emekli olma hakkına sahiptirler.
Engellilik hali yüzde 40-49 arasında olanlar ise 18 yıl çalışmaları ve 4680 gün prim ödemeleri halinde,
Engelli durumu yüzde 50-59 arası olanlar ise 16 yıl çalışmaları ve 4320 gün prim ödemeleri halinde,
Engelli durumu yüzde 60 ve üzerinde olanlar 15 yıl çalışmaları ve 3960 gün prim ödemeleri halinde yaş şartı aranmaksızın engelli emeklilik maaşı almaya hak kazanırlar.
Emekli Sandığı'na Tabi Sigortalı Olan Engelli Vatandaşların Erken Emekli Olma Şartları Nelerdir?
4C olarak bilinen ve kamu çalışanlarını kapsayan bu sigorta türünde, memurluğa sakat kadrosu ile başlayanlar ve kamu çalışanı olmadan önce yüzde 40 ve üzeri engelli raporu bulunanlar 15 yıl ve 5400 gün çalışma süresi bitiminde emekliliğe hak kazanmaktadırlar. Ancak burada da bazı hususlara dikkat etmek gerekmektedir. Kamu çalışanı olmadan önce en az yüzde 40 oranında engel raporu bulunanlar ve yine yüzde 40 oranında doğuştan engelli olanlar 40 raporla erken emeklilik15 yıl ve 5400 gün prim ödemeleri halinde 40 raporla erken emeklilik hakkına sahip olabilirler. İşe başladıktan sonra engelli duruma gelen sigortalılarda ise %50 ile %59 arasında raporu olanlar en az 5760 gün prim, %40 ila %49 arasında engel raporu olanlar ise en az 6480 gün prim ödemeleri halinde erken emekli olabilmektedirler.