MADENE 180 GÜNLÜK SÜRE
Yasa uyarınca tehlikeli ve ağır işlerde çalışanlara yıpranma hakkı (fiili hizmet süresi zammı) veriliyor. Yasa kapsamındakilere 360 güne karşılık 60 ile 90 gün ilave ediliyor. Madenlerde çalışanlar için bu süre 180 güne çıkıyor. Bu süre hem prim gününe ekleniyor, hem de emeklilik yaşından düşülüyor. Madencilikte en az 5 yıl, diğer meslek gruplarında ise en az 10 yıl çalışmış kişiler erken emeklilik hakkı kazanıyor.
KİMLER YARARLANIYOR?
Yıpranma hakkından, kurşun ve arsenikte, cam fabrika ve atölyelerinde, cıva üretiminde, çimento ve kok fabrikalarıyla termik santrallerde, alüminyum, demir-çelik, döküm ve asit üretimi fabrikalarında, Emniyet, MİT, basın ve gazetecilikte çalışanların yer aldığı 45 meslek grubu yararlanıyor. İşte yıpranma payları...
* Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün.
* Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün.
* TSK'da görevli subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler 90 gün.
* Basın Kartı Yönetmeliği'ne göre çalışan gazeteciler 90 gün.
* Emniyet ve MİT mensupları 90 gün.
* Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün.
* Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif maddeler 90 gün.
* Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün.
* Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60-90 gün.
* Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün.
* Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün.
YIPRANMA PAYI AÇIKLAMASI
Çalışma koşulları ağır olan mesleklerden daha çabuk emekli olunmasını sağlayan yıpranma payının ne olduğu ve kimleri kapsadığı son günlerde merak konusu oldu. Sağlık çalışanlarının uzun süredir beklediği yıpranma payı hakkında önemli gelişmeler olduğuna dair iddialar sonrası yıpranma payı hakkındaki araştırmalar da hız kazandı. Peki, yıpranma payı nedir? Yıpranma hakkı ne demek?
AK Parti Grup Başkanvekili Bülent Turan'ın açıkladığı ve kapsamında bedelli askerlik ile ilgili düzenlemenin de olacağı torba yasada üç sürpriz maddenin daha olduğu iddia ediliyor. Bu sürprizlerden biri de sağlık çalışanlarının uzun zamandır beklediği yıpranma payı hakkında. İşte, merakla araştırılan 'Yıpranma payı nedir?' ve 'Yıpranma hakkı ne demek?' sorularının yanıtı...
YIPRANMA PAYI NEDİR?
Mevcut durumda Türkiye'de 18 meslekte yıpranma payı bulunuyor. Yıpranma payı ile çalışma koşulları ağır olan mesleklerden daha çabuk emekli olunması amaçlanıyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda "fiili hizmet zammı" olarak geçen yıpranma payı ile çalışma koşullarının ağır olması sebebiyle diğer mesleklere nazaran daha fazla efor sarf edilen ve diğer mesleklerden daha fazla yıpranmaya maruz kalınan işlerde daha çabuk emekli olunması amaçlanıyor.
Örneğin yıpranma payı hakkına sahip olan mesleklerde çalışana çalıştıkları her yıl için ilave 90 gün fiili hizmet zammı veriliyorsa, 12 ay çalışan bir personel, 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor. Buna göre, normalde her yıl emeklilikte 360 gün olarak kabul edilirken, fiili hizmet zammı kapsamındaki mesleklerde her yıl 360 güne ilave olarak 60 ile 180 gün arasında değişen oranlarda prim ödeme gün sayısı ilave ediliyor. Yani, normal bir işte çalışanın emekliliğinde yılda 360 gün dikkate alınırken, fiili hizmet zammı kapsamındaki işlerde 420 ile 540 gün arasında prim ödeme günü dikkate alınıyor.
