ÜÇ FARKLI TAZMİNAT VAR
Yasalarımıza çalışanın işten ayrıldıktan sonra mağdur olmaması için üç ayrı tazminat sistemi konulmuş durumda:
1- İHBAR TAZMİNATI,
2- KIDEM TAZMİNATI,
3- GERİ DÖNÜŞ TAZMİNATI (VEYA KÖTÜ NİYET TAZMİNATI).
Kıdem tazminatı kişinin çalıştığı yıl ile brüt maaşının çarpılması ile hesaplanıyor. İşten kendi istek ve kusuru dışında çıkartılan (Bazı istisnalar ile istifa halinde de ödeniyor) çalışana en az 1 yıllık kıdem olması şartıyla tazminat ödeniyor. Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilebiliyor. İhbar tazminatı ise çalışılan yıla göre belirleniyor ve 2 haftadan 8 haftaya kadar çıkıyor. Çalışana işten çıkacağı önceden bildirilmez ise kıdemine göre bu para ödeniyor.
30 KİŞİDEN AZ İSE...
Çalışan da bildirimde bulunmadan ayrılırsa ihbar tazminatını işverene ödüyor. Geri dönüş tazminatında ise 30 kişiden fazla işyerinde çalışanlar, 1 ay içinde arabulucuya gittiklerinde 8 brüt maaşa kadar tazminat alabiliyor. Bu tazminata arabulucu ya da mahkeme karar veriyor. 30 kişiden az personeli olan ve Türkiye'deki çoğunluk şirketlerin çalışanlarının ise farklı bir güvencesi bulunuyor. Bu çalışanlar işe geri dönüş davası açamıyorlar ancak 'kötü niyet tazminatı' ile alacakları parayı 3'e katlayabiliyorlar. Ayrıca yeni kanun ile birlikte ihbar tazminatı ile kötü niyet tazminatı ayrı ayrı değerlendirildiğinden ikisini birden alma imkanı da doğmuş oldu.
Kötü niyet tazminatı fesih hakkını kullanırken işverenin yaptığı hatalarla ortaya çıkıyor. Birçok çalışan bundan habersiz olduğu için de bu tazminatı kaçırıyor. Oysa dediğimiz gibi ihbar tazminatının üç katı ödeniyor ve ciddi bir tutar oluşturuyor. Burada çalışanın işten çıkartılırken haksızlığa uğraması söz konusu. Örneğin bir işçi sadece evlendiği için ya da hamile kaldığı için işten atılmışsa devreye kötü niyet tazminatı giriyor. Ya da işçi hukuki haklarını aramışsa, örneğin ALO 170'e şikayette bulunmuşsa ve işten atılmışsa yine kötü niyet tazminatına hükmediliyor. Yine ırk, cinsiyet ayrımı, sendika üyeliği, hakkını arama gibi konularda da kötü niyet tazminatına hükmediliyor. Ayrımcılık yapıldığında yine bu kez ayrımcılık tazminatı da devreye girebiliyor. Çünkü işverenin eşit davranma yükümlülüğü bulunuyor.
GERÇEK MAAŞ ŞİKAYETİ
Bir işveren işçinin gerçek maaşını bordroya yansıtmıyor ve prim, vergi kaçırıyorsa çalışan şikayet konusu yapmış ve bu sebeple çıkartılmışsa kötü niyet tazminatı yine devreye giriyor. Çalışanın yasal hakkını araması sonucu işten atılması kötü niyet sayılıyor. Tazminata arabulucu ya da mahkeme karar veriyor.
ekonomi@takvim.com.tr
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR -TAKVİM'E SORUN
DİĞER