Kıdem tazminatı milyonlarca çalışan için çok önemlidir. Kıdem tazminatı için belirli bazı şartlar vardır bunları yerine getirdiğiniz taktirde kıdem tazminatı almaya hak kazanırsınız. Kıdeme hak kazanmak için bir işyerinde en az 1 yıl aralıksız çalışmak gerekiyor. Tazminat her yıl için 1 aylık brüt ücret kadar oluyor. Bundan sadece binde 7.59 oranında Damga Vergisi kesiliyor. Kıdemde üst limit var. Tavanı ifade eden bu tutar memur maaşlarına yapılan zamma göre her 6 ayda bir güncelleniyor. Kıdem tazminatı, işçinin çeşitli sebeplerle iş yerinden ayrılırken işveren tarafından iş kanunu gereğince vermiş olduğu bir tazminat. Kıdem aynı zamanda işçinin güvencesi niteliğinde. Kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin de bazı şartlarda kıdem tazminatı alma hakları bulunuyor. Peki kıdem tazminatı alma şartları nedir? Kıdem tazminatı hesaplama nasıl yapılır?
DETAYLAR İÇİN BİR SONRAKİ SAYFAYA GEÇİNİZ
DÜZENLİ ÖDEMELER
Ücret zamları da kıdem tazminatını artıran bir unsur. Bunun yanında tazminatı artıran bir diğer konu ise yemek parası, aile yardımı, prim gbi devamlılık arz aden ek ödemeler. Örneğin; bir çalışanın brüt maaşı 3 bin lira olsun. Bu çalışan her ay 800 lira da prim alıyorsa, 10 yıl sonunda alacağı tazminat 30 bin lira değil 38 bin lira olacak. Bu hakkını kullanmazsa bu işçi 8 bin lira daha az tazminat alabilir.
HER 1 YIL İÇİN 6.380 TL
Kıdem tazminatı hesabına eklenen ödemeleri yandaki tabloda görebilirsiniz. 3 Temmuz itibarıyla kıdem tazminatının tavan tutarı yani her 1 yıl için işverenin ödeyeceği en yüksek tutar 6.380 lira oldu. Kıdem tazminatı tavanı son 10 yılda 4.014 lira arttı. Bir başka deyişle son 10 yılda aynı işyerinde ortalama 6-7 bin liraya brütle çalışan biri her yıl için 4.014 lira fazla kıdem ödemesi alabilecek.
EVLENEN KADINLAR...
Kıdem tazminatı işçinin kendi isteği dışında işten ayrılması durumunda yani işten çıkarılması halinde ödeniyor. Ancak haklı sebeplerle ya da yasal durumun tanıdığı imkanlar çerçevesinde istifa edenler de tazminat alabilir. Peki nedir bunlar? Örneğin; erkek işçi askerlik, kadın evliliği nedeniyle (1 yıl içinde) işten ayrılırsa kıdemini alabiliyor. Emekli olmak için işten çıkanlar kıdem tazminatı alır.
EMEKLİLİK HAKKIYLA
8 Eylül 1999'dan önce işe girip de 15 yıl sigortalı olan ve en az 3600 günü tamamlayanlar ile 1999'dan sonra ilk defa işe başlayıp 25 yıl sigortalı olup 4500 gün prim ödeyenler istifa edince kıdeme hak kazanıyor. Bunun için SGK'dan 'Yaş dışında emeklilik şartlarını yerine getirmiştir' yazısı alınmalı. Sözleşme hükmü yoksa istemediği halde fazla mesai nedeniyle ayrılan, ispat şartıyla mobbinge uğrayan işçi de kıdem alır.
DEVAMLILIĞI OLAN BU ÖDEMELER ARTIRIR!
● Yemek yardımı ● Ramazan kolisi ● Gıda yardımı ● Yakacak yardımı ● Eğitim yardımı ● Konut yardımı ● Giyecek yardımı ● Erzak yardımı ● Sosyal yardım niteliğindeki ayakkabı ya da bedeli ● Unvan tazminatı ● Aile yardımı ● Çocuk zammı ● Temettü ● Havlu ve sabun yardımı ● Taşıt yardımı ● Yıpranma tazminatı ● Nitelik zammı ● Özel sağlık sigortası ● Özel hayat sigortası ● Mali sorumluluk tazminatı ● Bayram harçlığı ● Lojman tahsisi ● Aydınlatma, yakıt, su bedeli ● Teşvik primi ● Devamlı ödenen primler.
KIDEM HESABINA NELER DAHİL EDİLMEZ?
● Yıllık izin ücreti ● Evlenme yardımı ● Hafta tatil ücreti ● Bayram harçlığı ● Hastalık yardımı ● Genel tatil ücreti ● Doğum yardımı ● Ölüm yardımı ● İzin harçlığı ● Seyahat primleri ● Devamlılık göstermeyen primler ● Fazla çalışma ücreti ● İş arama yardımı ● Harcırah (Yolluk) ● Bir defalık verilen ikramiyeler.
SGK'DAN YAZI ŞART
15 yıl ve 3600 gün veya 25 yıl 4500 gün şartına tabi olanların öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) yaş dışındaki şartların yerine getirildiğiyle ilgili bir yazı alması gerekiyor. Tabi kıdem tazminatı alabilmek için aynı iş yerinde en az 1 yıldır çalışıyor olmanız gerekiyor. Bu şartları taşıyanlar söz konusu SGK belgesiyle birlikte istifa etse dahi tazminatlarını talep edebilir. Bu durumda istifa edip kıdem tazminatını alanlar ihbar tazminatı alamazlar.
İŞ YERİ SATILIR VEYA TAŞINIRSA
İş yerinin tamamı veya bir bölümü hukuki bir işleme dayanılarak bir başka işverene devredildiğinde, mevcut iş sözleşmeleri tüm hak ve borçları ile birlikte devralana geçer. Dolayısıyla devri gerekçe göstererek hizmet akdinizi feshedemez ve kıdem tazminatı talep edemezsiniz. İş yeri, bir belediye (büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi) sınırını aşacak şekilde taşınırsa, işçi ile işveren arasında var olan hizmet sözleşmesinde aksi yazmıyorsa işçi yeni adrese gitmek zorunda değil. Bu durumda da hizmet sözleşmesinin esaslı unsurlarından biri değiştirildiği için işveren, işçilerine kıdem tazminatı ödemek zorunda. Başvuru 6 iş günü içinde yapılmalı.
KIDEM TAZMİNATI NEDİR?
Sigortalı çalışanların bir güvencesi olan kıdem tazminatı öncelikle iş yerinde kesintisiz olarak bir yıl çalışmış olan işçileri kapsamaktadır. Biraz daha ayrıntıya girecek olursak; 4857 sayılı İş Kanunu'na göre işçinin işten çıkarılması durumunda, işveren tarafından çalışana ödenmesi zorunlu olan tazminattır. Adından da anlaşılacağı gibi kıdem tazminatı, işçinin kıdemine yanı çalıştığı işi tecrübe ettiği süreye göre değişiklik gösterir. Kısaca anlatmak gerekirse de işçinin çalıştığı süredeki emeğinin karşılığıdır. Daha detaylı bilgiyi https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf linkinden İş Kanunu'nun ilgili mevzuatında bulabilirsiniz.
Kıdem tazminatının en belirgin özelliği ise işverenin, çalışanını işten kolayca çıkartması için caydırıcı bir unsur olmasıdır. Hem işçinin çıkarılma evresinde hem de çıkarılması durumda sonrasındaki evrede maddi bir destek olan kıdem tazminatı en önemli bir yasal haktır. Ancak kıdem tazminatını hak etmenin bazı koşulları bulunmaktadır.
ekonomi@takvim.com.tr
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR -TAKVİM'E SORUN