Son günlerde yoğun ilgi gören ve bir açıklık bekleyen vatandaşlar, Emeklilikte Yaşa Takılanlar durumuna kimlerin dahil olduğunu araştırıyor. EYT yasası mecliste onaylanırsa bu yasadan kimler faydalanabilecek? Uzun bir çalışma hayatını bitirenler, emekli olma hayaliyle yaşıyor. Bu gelişmelerin ardından EYT bekleyenler, gelecek müjdeli haberi bekliyordu. Konu ile ilgili peş peşe açıklamalar geldi. Peki, EYT yasası son durum nedir? EYT yasası çıkacak mı? EYT çıkarsa ne zaman emekli olurum? İşte 16 Kasım EYT ile ilgili son gelişmeler...
EYT İÇİN BÜTÇE AYIRILDI MI?
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal, emeklilikte yaşa takılanlar için bütçeden kaynak ayrılıp ayrılmadığına dair bir soru üzerine "2020 yılı bütçesi yapılırken mevcut belirlenmiş Kalkınma Planı, Yeni Ekonomi Programı ve mevzuatta tanımlanmış görevler kapsamında giderler oluşturuldu. Dolayısıyla mevzuatta öngörülmeyen herhangi bir konuda bütçeden yeni bir kaynak öngörülmedi." dedi. EYT ile ilgili hükümet bir çalışma olmadığını açıklamıştı.
DETAYLAR İÇİN BİR SONRAKİ SAYFAYA TIKLAYINIZ
EYT 2020 CUMHURBAŞKANLIĞI YILLIK PROGRAMI'NDA VAR MI?
2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda, kısa adı EYT olan emeklilikte yaşı takılanlara pek de müjdeli haber gözükmüyor. Eylül ayında, Cumhurbaşkanı Erdoğan, EYT mağdurları ile görüşülmesi için Sosyal Politikalar Kurulu'nu görevlendirmişti. Bu da emeklilikte yaşa takılanlar için bir umut ışığı olmuştu. Hatta bu konuda 2020 yılında yeni gelişme yaşanacağı bile söyleniyordu. Ancak 2020 Yılı Programı'nda, bu konuda bir aksiyon alınacak gibi gözükmüyor.
Aksine programda, sosyal güvenlikte mevcut durum özetlenirken; geçmişte uygulanan erken emeklilik ve yüksek aylık bağlama oranlarının aktüeryal dengeyi bozması nedeniyle sosyal sigorta sisteminin gelirlerinin giderlerini karşılayamadığına ve yapılan reformlara rağmen sistemin açık vermeye devam ettiğine değiniliyor. Finansman açığını kapatmak için sisteme bütçeden yapılan transfer tutarının GSYH'ya oranının 2017 yılında yüzde 0.79'dan, 2018 yılında yüzde 0.48 düzeyine gerilediği vurgulanıyor ki, sosyal sigorta primlerine devlet katkısı, ek ödemeler, faturalı ödemeler, ödeme gücü olmayanların genel sağlık sigortası primleri bu orana dahil değil. Ayrıca, Programda, "Sosyal sigorta sisteminde finansal sürdürülebilirlik açısından önemli bir gösterge olan aktif-pasif oranı 2017 yılında 1.95 iken, 2018'de bu oran 1.86 olarak gerçekleşmiştir. Çırak, stajyer ve kursiyer hariç tutulduğunda ise bu oran 1.82 seviyesinden, 1.73'e gerilemiştir" deniyor.
Peki, aktif-pasif oranı nedir? Çalışanlara aktif sigortalı; emekli, dul, yetim, malul sigortalılara pasif sigortalı deniyor. Aktif-pasif oranı da kaç aktif çalışanın, kaç pasif çalışanı finanse ettiğini gösteriyor. Bu oranın ideali ise 4. Yani 4 çalışan, 1 pasif sigortalıyı finanse etmeli. Son açıklanan verilere göre bu oran bizde 1.86. Buradan yola çıkarsak, 2020'de emeklilikte yaşa takılanlar için herhangi bir tasarrufta bulunulmayacağını söylemek sanırım yanlış olmaz.
BAKAN ALBAYRAK'TAN EYT AÇIKLAMASI
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın kampta yaptığı sunumların ardından milletvekillerinden en çok gelen soru Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili oldu.
Albayrak, sorulara "EYT gündemimizde yok, böyle bir çalışma da yok" diye yanıt verdi.
Albayrak'ın, sunumunda, "Seçimlerin yenilenmesi ve ekonomik saldırılar olmasaydı bugün ekonomideki veriler bizim istediğimiz noktada olacaktı. Ama çalışmalarımızı yaptık. En kısa sürede özellikle işsizlikte pozitif adımlar olacak" dediği öğrenildi.
BAŞKAN ERDOĞAN EYT İLE İLGİLİ NE DEDİ?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Fenerbahçe Spor Kulübü'nün Ekim ayı Olağan Divan Kurulu Toplantısı'na katılmak için geldiği Faruk Ilgaz Tesisleri'nde bir vatandaşın EYT sorusuna yanıt verdi. Makam aracının yanına giden bir vatandaş, "Cumhurbaşkanım EYT çıkar mı?" dedi. Erdoğan, "Yani 40 yaşında emekli mi olalım, 40 yaşında, 50 yaşında emeklilik mi olur" cevabını verdi. Bunun üzerine kadının, "Sağlığımız bozuluyor nasıl yapacağız?" demesi üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Sağlığı bozuk olanlar zaten primlerini her şeyini ödemişse, erken emeklilik noktasında zaten emekli olur" cevabın verdi.
EYT KİMLERİ KAPSIYOR?
Yapılan söz konusu değişiklikle 8 Eylül 1999'da sigortalı olanlardan emekli olma tarihleri 15 yıla kadar uzayanlar oldu. Sonuç olarak, emekli olmak için üç şartın (sigortalılık süresi, prim ödeme ve yaş şartının) birlikte sağlanması aranmaya başladı. İşte EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) yasasıyla, 8 Eylül 1999'da sigortalı olup, getirilen kademeli yaş şartından dolayı emekli olacağı tarih uzayanlardan, emekli olmak için aranan sigortalılık süresi ve prim şartını sağlayıp yaşın dolmasını bekleyenlerin emekli edilmesi amaçlanıyor.
BİRİNCİ YÖNTEM
1969 ve öncesinde doğmuş yani 50 yaşını doldurmuş kadınlar ve 1964 ve öncesinde doğmuş yani 55 yaşını doldurmuş erkekler, 3600 gün pirim ödemişlerse birinci yöntemin yasalaşması halinde erken emekli olabilecekler.
İKİNCİ YÖNTEM
İkinci yöntemde ise yaş şartı kaldırılacak. Çalışma günü ve pirim sayısı dikkate alınarak emekli olunabilecek. Yani 20 yıl çalışan bir kadın ve 25 yıl çalışan bir erkek, ikinci yöntemin yasalaşması halinde erken emekli olabilecekler. Ancak bu yöntemde de 1994 sonrasında işe başlayanların emeklilik şansı ortadan kalkmış olacak.
ÜÇÜNCÜ YÖNTEM
Üçüncü yöntem ise EYT'lilerin de başından beri beklediği düzenleme… Buna göre ise 1999 öncesinde işe başlayıp 5 bin gün çalışmış olanların yaş şartına takılmadan emekli olmaları…
Yasanın çıkması halinde ise süreç yaklaşık 2 3 ay sürecek ve EYT'liler 2020'nin ilk aylarından itibaren emekli olabilecekler.