Eşi vefat eden erkekler de dul maaşı alıyor. Bu maaşta kadın-erkek ayrımı bulunmuyor. Şartları sağlayanlar dul maaşını bağlatabiliyor. Peki dul aylığı ikinci bir evlilikte kesilir mi? Evlenip boşanırsa yeniden bağlanır mı? Emekli veya çalışana ödeme kesintisi yapılır mı? Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem, dul maaşı olarak bilinen diğer bir adıyla ölüm aylığıyla ilgili merak edilen soruları cevapladı... Dul maaşı olarak bilinen ölüm aylığı genel olarak kadınlara ödenen bir para gibi algılanıyor. Oysa uygulamaya bakıldığında bunun için bir cinsiyet ayrımı yapılmadığını görüyoruz.
Sigortalılık süresi
Burada aylığın kesilmesine sebep olan tek değişiklik ise ikinci bir evlilik. Koca evlenmediği sürece eşinin maaşını alabiliyor. Ölüm aylığı alabilmek için ölen eşin en az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları priminin bildirilmiş olması şartı var. SSK'lı (4A) olanların en az 5 yıl sigortası, 900 gün primi varsa yine maaş bağlanıyor. Eşin çalışıyor olması ya da emekli olması durumunda aylıkta belli kesintiler yapılıyor.
DETAYLAR İÇİN BİR SONRAKİ SAYFAYA TIKLAYINIZ
Hangi halde kime ne maaş bağlanır?
SSK ve Bağkurlu için
-Erkek, SSK ve Bağkur kapsamında çalışıyorsa veya emekliyse ölen eşin aylığının yüzde 50'sini dul aylığı olarak alır.
-Erkek sigortalı çalışmıyor ve Bağkurlu da değilse ölen eşinin aylığının yüzde 75'ini alır.
-Erkek sigortalı çalışmıyorsa, emekli değilse ve eşinden aylık bağlanan çocuğu yoksa ölen eşinden yüzde 75 dul aylığı bağlanır.
Emekli Sandığı'nda son durum
-Ölen eş Emekli Sandığı'na tabi ise ve erkek de memur veya memur emeklisiyse bu durumda erkek ölen eşinin aylığının yüzde 50'sini alır.
-Erkek SSK ve Bağkurluysa ve aylık bağlanan çocuk yoksa ölen eşinden yüzde 75 oranında dul aylığı alır.
-Ancak aylık bağlanan bir çocuk varsa yüzde 60, birden fazla aylık bağlanan çocuk varsa yüzde 50 oranında dul aylığı alır.
-Bu hakkın elde edilebilmesi için ölen eşin en az 5 yıllık memuriyeti olması gerekiyor.
EVLENİRSE KESİLİYOR
Dul maaşı olarak bilinen ölüm aylığı genel olarak kadınlara ödenen bir para gibi algılanıyor. Oysa uygulamaya bakıldığında bunun için bir cinsiyet ayrımı yapılmadığını görüyoruz. Dolayısıyla eşi ölen bir erkek de ölüm aylığı alabiliyor. Üstelik kocanın çalışıyor ya da emekli olmasına da bakılmıyor. Aynen kadınlara ödendiği gibi şartlar oluşmuşsa erkeklere de ölüm aylığı veriliyor. Aylığın kesilmesine sebep olan tek değişiklik ise ikinci bir evlilik. Koca evlenmediği sürece eşinin maaşını alabiliyor.
ÖLÜM AYLIĞI ALANLARIN SADECE YÜZDE 5'İ ERKEK
Ölüm aylığı alanlarla ilgili rakamlara bakıldığında ilginç bir durum karşımıza çıkıyor. 'Dul aylığı'na sadece kadınların alabildiği algısıyla erkekler genelde başvurmuyor. Dolayısıyla ölüm aylığı alanların yüzde 95'ini kadınlar oluşturuyor. Oysa erkekler de rahatlıkla bu maaşa başvurabilir. Ölüm aylığı alabilmek için ölen eşin en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartı var. Veya eski adıyla SSK'lı (4A) olanların en az 5 yıl sigortası, 900 gün primi varsa yine maaş bağlanıyor.
EMEKLİ VEYA ÇALIŞANA ÖDEME KESİNTİLİ YAPILIYOR
Eşin çalışıyor olması ya da emekli olması durumunda aylıkta belli kesintiler yapılıyor. Örneğin çalışmayan ya da emekli olmayan koca ölen eşinin maaşının yüzde 75'ini alırken, çalışıyorsa yüzde 50'sini alıyor. Yine maaş alabilecek durumda çocuklar varsa ödenecek para belli oranlarda bunlar arasında pay edilebiliyor. Burada eş olarak tamamen nikahlı evlilikler kast ediliyor. Birlikte yaşamak ya da dini nikahlı olmak, çocuklar olsa dahi ölüm aylığı bağlanmasında dikkate alınmıyor.
EVLENİP BOŞANIRSA YENİDEN BAĞLANIR
Erkek ya da kadın eşinden maaş almaya başladıktan sonra eğer ikinci bir evlilik yaparsa maaşı hemen kesiliyor. Bu durumu Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirmekte fayda var. Çünkü ilk anda evlendiğiniz tespit edilmez ve maaş ödenmeye devam ederse sonra bu paralar sizden faiziyle birlikte geri alınır. İkinci evliliği yaptıktan sonra boşanırsanız Sosyal Güvenlik Kurumu'na hemen başvurup maaşı tekrar bağlatabiliyorsunuz. Bu arada ikinci eşiniz de vefat ederse bu durumda ölüm aylığı alabilirsiniz. Ancak iki eşten birden maaş almak mümkün değil. Hangisi fazla ise onu tercih edip maaşı bağlatabilirsiniz.
MAAŞIN % 50'Sİ EŞE % 25'İ ÇOCUKLARA
Babam 2009 yılında vefat ettikten sonra annem yüzde 50, ben yüzde 25 kardeşim yüzde 25 dul ve yetim aylığı almaktaydık. Şubat 2014'te 25 yaşımı doldurduğum için aylığım kesildi ve anneme herhangi bir ilave olmadı. İlave olması gerekiyor mu? Aşkın KIZILIŞIK
Dul yetim maaşları paylaştırılırken, eğer yetim yoksa anneye yüzde 75 (çalışıyorsa yüzde 50) oranında maaş bağlanıyor. Yetimler varsa anneye yüzde 50, her yetime de yüzde 25 oranın da maaş bağlanıyor. Eğer tek yetim varsa, yine anneye yüzde 50, yetime yüzde 25 oranında maaş bağlanıyor. Anneniz diğer kardeşiniz olduğu için yine babanızın maaşının yüzde 50'sini almaya devam ediyor. Diğer kardeşinizin de maaşı kesilirse o zaman annenize yüzde 75 bağlanır.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr