Koronavirüs önlemleri çerçevesinde hazırlanarak Meclis'e gönderilen kanun teklifi, hem çalışanlar hem de işverenler açısından önemli düzenlemeler içeriyor.
Teklife göre 3 ay boyunca; ücretsiz izin yasal hale gelecek, ücretsiz izine çıkartılan çalışanlara işsizlik sigortası fonundan ödeme yapılacak, çalışan tek taraflı iş sözleşmesini iptal edip kıdem tazminatını alamayacak, ücretsiz izne ayrılanlar devletin sunduğu sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek. Hepsine tek tek değineyim.
ÜÇ AY SÜREYLE ÜCRETSİZ İZİN
Salgın nedeniyle son bir ayda ücretsiz izne ayrılan çalışanların sayısı hızla artmaya başladı. Kimi çalışanlar, kısa çalışma ödeneğinin son 60 gün sigortalı çalışmak ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle prim ödeme şartını yerine getiremediği için ücretsiz izne ayrılmak durumunda kaldı.
Kimi çalışanlar ise işverenin isteği ile ücretsiz izne çıkartıldı. Ücretsiz izin, iş kanununda yeri olmayan bir uygulama. Kanun teklifi ile öncelikle ücretsiz izin yasal hale geliyor.
Kanun teklifinin yasalaşıp da yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 aylık süre içinde işverenler, çalışanlarına tamamen ya da kısmen ücretsiz izin verebilecek.
Diyelim ki, yasa 20 Nisan'da çıktı, 20 Temmuz'a kadar işveren, çalışanını ister bir aylık süreyle, isterse de 3 aylık süreyle ücretsiz izine ayırabilecek. İşveren, ücretsiz izin uygulamasına gideceğini çalışana bildirmek ya da çalışandan onay almak zorunda da değil.
Ancak, işverenler, bu düzenlemeye dayanarak, çalışanlarını hemen ücretsiz izne çıkartamayacak. Önce kısa çalışma ödeneğine başvuracak, eğer kısa çalışma ödeneğinden yararlanılamıyorsa o zaman ücretsiz izin uygulamasına gidilecek.
AYLIK 1.177 LİRA ÜCRET DESTEĞİ
Peki, ücretsiz izne çıkartılanların durumu ne olacak? 15 Mart tarihinden itibaren izne çıkartılanlar, ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar işsizlik sigortası fonundan günlük 39.24 lira, aylık da 1.177 lira ücret desteği alacaklar.
Destekten sadece damga vergisi kesilecek. Aylık 1.177 lira ödenekten; iş kanununa tabi olmayıp deniz iş kanununa ve basın kanununa göre çalışanlar ile işyerinin el değiştirmesi, kapanması, kapatılması gibi nedenlerle işten çıkartılanlar ve hizmet anlaşması belirli süre olup da bu sürenin bitimi nedeniyle işsiz kalanlar da yararlanabilecek. Tabi, 15 Mart tarihi bu kişiler için de geçerli.
Destekten yararlanmanın da belirli şartları var. Birincisi, kısa çalışma ödeneğinden ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayanlar ödenek alabilecek.
İkincisi, herhangi sosyal güvenlik kurumundan yaşlılık aylığı alanlar yararlanamayacak. Kanun tasarısına göre bu kurallara uymayanlara cezai yaptırım uygulanacak.
ÜÇ AY SÜREYLE İŞÇİ İŞTEN AYRILAMAYACAK
Mevcut uygulamaya göre, İş Kanunu'nda ücretsiz izin uygulaması bulunmadığından işveren ücretsiz izin verdiğinde çalışanın da iş sözleşmesini tek taraflı sonlandırıp, kıdem tazminatı dahil tüm haklarını talep etme hakkı bulunuyordu. Meclise gönderilen kanun teklifi yasalaşırsa, 3 ay boyunca, çalışan iş sözleşmesini tek taraflı sonlandıramayacak.
Yani işçi, işten ayrılamayacak. Aynı şekilde işverenler de iş kanunu kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi ile çalışanları, yasa çıktıktan sonra, 3 ay süreyle iş kanunda belirtilen ahlak ve iyi niyet prensipleri hariç olmak üzere işten çıkartamayacak. 3 aylık süre Cumhurbaşkanlığı kararı ile 6 aya çıkartılabilecek.
SAĞLIK PRİMLERİ İŞSİZLİK FONUNDAN ÖDENECEK
Hürriyet'te yer alan habere göre, koronavirüs salgını nedeniyle en çok merak edilen konuların başında ücretsiz izne çıkarılan çalışanların sağlık hizmetlerinden yararlanıp yararlanamayacağı geliyordu.
Yasa tasarısına göre, işvereni tarafından ücretsiz izne çıkartılıp da devletin verdiği 1.177 liralık ücret desteğinden yararlananlar ve bu kişilerin bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri genel sağlık sigortalısı sayılacak, sigorta primleri işsizlik sigortası fonundan karşılanacak ve de devletin sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek.
KISA ÇALIŞMADA ÖDEMELER BAŞLIYOR
Koronavİrüs salgını nedeniyle kısa çalışma ödeneğine başvuran işverenlere ödeme yapılacak.
Kısa çalışma ödeneğine 200 binin üzerinde şirket başvururken, İŞKUR'a bağlı müfettişler başvuruları değerlendirerek, işverenin ödenekten yararlanıp yararlanamayacağı konusunda uygunluk tespiti yapıyor.
Kanun teklifi yasalaşırsa, kısa çalışma ödeneğine başvuran işletmelerin uygunluk tespitinin tamamlanmasına bakılmadan, işverenlerin beyanlarına göre kısa çalışma ödemeleri gerçekleştirilecek.
Eğer tespit sonucu işveren ödenekten yararlanmayacaksa yapılan ödeme yasal faizi birlikte işverenden tahsil edilecek.