Kısa çalışma ödeneği ile virüsten etkilenen işletmelerin çalışanının 4 bin 380 TL'ye kadar maaşını devlet ödüyor. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, ödeneğe 1 haftada 19 bin firmanın, 420 bin çalışanı için başvuru yaptığını açıkladı. Kısa çalışma ödeneği başvuruları İŞKUR üzerinden gerçekleştiriliyor. İşverenler; gerekli belgeleri bağlı bulundukları İŞKUR biriminin elektronik posta adresine göndermek suretiyle başvuru yapabilir. Elektronik posta adreslerine https://www.iskur.gov.tr/isveren/kisa-calisma-odenegi/basvuru-icin-gerekli-belgeler-ve-il-iletisim-adresleri/ adresinden ulaşılabilmektedir. Ayrıca evrakların fiziki ortamda teslimine gerek bulunmamaktadır.
Peki, işverenlerin bu süreçte kurtarıcı olarak gördüğü kısa çalışma ödeneği ile ilgili en çok sorulan sorular nelerdir? Evden çalışan personel kısa çalışma ödemesi alır mı?
YARIM ÜCRET ÖDENEĞİ
Uygulamacıların en çok tereddüt yaşadıkları konuların başında yarım ücret ödeneği gelmektedir. Kısa çalışma başvurusunda bulunan işverenin ilk hafta için yarım ücret ödeme yükümlülüğü var mıdır? Evet, işverenlerin kısa çalışma başvurusunda bulundukları tarihi takip eden bir hafta boyunca yarım ücret ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır. İşverenlerin bu konuda diğer bir sorusu ise bu ücreti yarım değil de tam olarak ödeyip ödeyemeyeceklerine ilişkindir. Kişisel kanaatim, kanun yarım çalışma ücretinin asgari tutarını düzenlemekte olup fazlaya ilişkin ödenmesinde bir sakınca olmayacağı yönündedir. Ancak İŞKUR bu konuda katı bir yorum getirmektedir. İŞKUR'a göre ilk hafta ödenecek ücret yarım ücreti geçemeyecektir.
Bu konuda diğer bir soru yarım ücret ödenen yedi günlük sürenin sigorta prim ödeme gün sayısından sayılıp sayılmayacağına ilişkindir. Kanunda bu ödemenin ücret olduğunun açıkça belirtilmesi, bu sürenin işçinin kıdeminden sayılması gibi nedenlerden dolayı belirtilen sürenin prim ödeme gün sayısından sayılması gerektiği kanısındayım.
Bu konuda son olarak belirtmek istediğim husus ise bu bir haftalık sürenin kısa çalışmadan sayılması nedeniyle fiilen çalışılmadan geçirilmesi gerektiğidir. Bu nedenle işveren bu dönemde personelini fiilen çalıştırmayacak, bu dönem yıllık izinden düşülemeyecektir.
Kısa çalışmada en çok tartışılan konulardan bir diğeri ise kısa çalışma ödeneği ile işçinin ücreti arasındaki farkın işveren tarafından tamamlanıp tamamlanamayacağına ilişkindir. İŞKUR ücret farkının ödenmesinin kısa çalışmanın mantığına aykırı olduğu görüşü nedeniyle fark ücret ödenmesini kabul etmemektedir.
Bunun üzerine ikinci bir soru sorulmaktadır: Ücret farkı kadar bir tutarda prim ödenebilir mi?
Bazı İŞKUR ünitelerinden bu konuda olumlu yanıt alsak da İŞKUR'un fark ücret ödenmesine ilişkin katı tutumu nedeniyle muvazaa oluşturabilecek bu soruya da olumlu cevap vermemiz olanaksızdır.
Ancak bu dönemde iş sözleşmesinden ya da toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan ve ücret sisteminin bir parçası olan prim ve/veya ikramiye ödenmesinde bir sakınca bulunmamaktadır.
Bu konuda değerlendirilmesi gerektiğini düşündüğümüz diğer bir konu da fazla çalışmadır. Kısa çalışma süresince fazla çalışma yaptırılabilir mi?
Kısmen kısa çalışma yaptırılan işçilere fazla çalışma yaptırılması olanaksızdır. Ancak, kısa çalışma kapsamında olmayan personele fazla çalışma yaptırılmasında bir sakınca bulunmamaktadır.
Bir diğer soru; kronik hastalıkları ya da ileri yaşı nedeniyle idari izinli sayılan işçiler kısa çalışmadan yararlanabilir mi?
Kronik hastalığı olan ya da ileri yaşı nedeniyle izinli sayılan işçilerden dolayı da kısa çalışmadan yararlanılabilecektir. Ancak, emekli olup sosyal güvenlik destek primini ödeyen ileri yaştaki çalışanların kısa çalışmadan yararlanması mümkün değildir.
Benzer şekilde birçok beyaz yakalı personel bu dönemde evden çalışmaktadır. Evden çalışan bu personel için kısa çalışmaya başvurulabilir mi?
Bu konuda da bir engel bulunmamaktadır. Evden çalıştıkları sürelerin toplam çalışma sürelerine göre üçte bir oranında azaltılması halinde evden çalışan beyaz yakalı personel için de kısa çalışmadan yararlanılabilecektir.
Bilindiği üzere, kısa çalışma koşulları kolaylaştırılmıştır. Buna rağmen kısa çalışma kapsamında olmayan çok sayıda da işçi olacaktır. İşverenin bu işçiler için ücret ödemesi zorunlu mudur?
4857 sayılı İş Kanunu'nun 25/III'üncü maddesi gereği işyerinin zorlayıcı bir nedenle kapatılması halinde işveren aynı kanunun 40'ncı maddesi kapsamında işçiye bir hafta boyunca yarım ücret ödeyecek, bir haftadan sonra iş akdi askıya alındığından ücret ödeme yükümlülüğü bulunmayacaktır. Kanun bu durumda işçiye iş akdini haklı nedenle feshedip kıdem tazminatını isteme hakkı tanımıştır.
İşyerinin kapatılmayıp bazı işçiler için kısmi çalışma uygulaması halinde ise ödeneğe hak kazanamayan işçilere varsa yıllık izleri kullandırılabilecek; yıllık izinlerinin olmaması halinde ise ücretli ya da ücretsiz izne ayrılmaları söz konusu olabilecektir. Yukarıda yer yer ifade ettiğimiz konulardaki belirsizliklerin tamamen giderilmesi ve açıklık getirilmesine ihtiyaç duyulan diğer tüm soru işaretlerinin ortadan kaldırılması adına, İŞKUR tarafından kamuoyunun bir an önce bilgilendirilmesi yerinde olacaktır.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR?
Üçte bir oranında azaltması demek, 6 iş günü çalışmanın yapıldığı işyerinde 4 gün çalışma yapılmaması anlamına geliyor. Bu kapsamda da işçilere kısa çalışma ödeneği ödeniyor ve sağlık sigortası primleri karşılanıyor.
Bunların hepsi de İşsizlik Sigortası Fonu'ndan ödeniyor. Meclis Genel Kurulunda kabul edilen yasa tasarısı ile kısa çalışma ödeneğinin şartları da kolaylaştırıldı. İşverenlerin ödenekten yararlanması için öncelikle mevcut istihdamı koruması ve bu dönemde işçi çıkarmaması gerekiyor. Düne kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için çalışanın 4 ay çalışıyor ve en az 600 gün de prim ödemiş olması gerekiyordu.
Meclis'te kabul edilen yasa ile 600 gün şartı 450 güne, 120 gün şartı da 60 güne indirildi. Buna göre 2 ay çalışan ve 450 gün prim ödeyen çalışana kısa çalışma ödeneği ödenebilecek. Bu düzenleme de 30 Haziran 2020'e kadar geçerli olacak.
Kısa çalışma ödeneği ile çalışanlara, en son eline geçen aylık prime esas kazancının günlük brüt tutarının yüzde 60'ı ödeniyor ve en yüksek ödenecek tutar aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150'sini (4.414.5 lira) geçemiyor. Buna göre de çalışana damga vergisi düşüldükten sonra en düşük 1.752,40 lira ile en yüksek 4.380.99 lira arasında kısa çalışma ödeneği ödenecek.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işveren isterse devletin ödediğinin üzerini tamamlayabilecek. Yani, kısa çalışma ödeneği ile çalışanın maaşının yüzde 60'ını devlet karşılarken, kalan yüzde 40'ını da işveren çalışana ödeyebilir. Yeni düzenleme ile işverenlere getirilen asgari ücret desteği ile çalışanın üzerine düşen yüzde 40'lık ücret de düşmüş olacak.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NE ZAMAN YATIRILACAK?
İŞKUR'un yatırdığı kısa çalışma ödeneği çalışmadığı süreler için işçinin kendisine ve aylık (her ayın 5'inde) olarak ödenecek.
BAŞVURU SONUÇLARI SORGULAMA NASIL YAPILIR?
Kısa çalışma ödeneği e-devlet şifresi ile İŞKUR'a giriş yapıldıktan sonra veya e-devlet üzerinden "İşsizlik Ödeneği/İş Kaybı Tazminatı Sorgulama" ekranı üzerinden görüntülenebiliyor.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ SORGULAMA İÇİN TIKLAYINIZ
HANGİ ÇALIŞAN NE KADAR ÖDEME ALACAK?
ÇALIŞANA İŞSİZE YÖNELİK PEK ÇOK DESTEK DEVREYE ALINDI
1 Mayıs bu yıl Coronavirüs salgınına denk gelirken; bu dönemde istihdamın korunması için önemli adımlar atıldı, çalışana-işsize yönelik pek çok destek devreye alındı. İşte çalışana-işsize yönelik devreye alınan destekler...
Bugün 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü. 1 Mayıs bu yıl Coronavirüs salgınına denk gelirken; bu dönemde istihdamın korunması için önemli adımlar atıldı, çalışana-işsize yönelik pek çok destek devreye alındı.
● İş güvencesi: Çalışanlara iş güvencesi sağlandı. Sözleşmeler, 17 Nisan-17 Temmuz arası feshedilemeyecek.
● İzne çıkana maaş: Ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçilere nakdi ücret desteği getirildi. Destek, 17 Nisan-17 Temmuz tarihleri arasında izinli olunan süreleri kapsıyor. Aylık net ödeme bin 168 lira.
● İşsizlik parası alamayana ödeme: Nakdi ücret desteği kapsamına, 15 Mart-16 Nisan arasında işten çıkartılmış ancak şartları sağlamadığı için işsizlik maaşı alamayanlar da eklendi.
● Kolay destek: Haftalık çalışma sürelerini geçici olarak en az 3'te 1 oranında azaltan ya da faaliyetini en az 4 hafta durduran işyerlerinde çalışanlar için kısa çalışma ödeneği devreye alındı, şartlar kolaylaştırıldı. 3 ay süreyle aylık bin 753 ile 4 bin 380 lira arası ödeme veriliyor.
● Telafi çalışması: Telafi çalışması yeniden düzenlendi. İşverenler çalışılmayan ya da az çalışılan dönemde ücreti tam ödeyecek, ardından 4 aya varan telafi çalışması yapılabilecek.
● Gelirini kaybedene 1.000 TL: Gelirini, işini kaybedenler 1.000 liralık sosyal yardımdan yararlanacak. Nakdi ücret desteği alanlar da başvurabilecek.
İŞSİZE ERKEN MAAŞ
İşsizlik maaşı alanların 5 Mayıs'ta yapılması gereken ödemeleri, erkene alınarak önceki gün ve dün verildi.