SSK'dan emeklilere, memurlara ve işçilere toplu para iadesi yapılacak. Sosyal güvenlik sistemimize göre emekli olabilmek için belli miktarda ve gün sayısında prim ödememiz gerekiyor. Bu primler hem işçi adına hem de işveren adına ödeniyor ve brüt maaşımızdan kesiliyor. Ancak fazla ödediğimiz ya da kullanmadığımız primler için geri alma imkanı var. Böylece SGK'da duran paralarımızı alabiliyoruz. SGK'dan bu parayı almak için SGK'ya dilekçe ile başvurmak gerekiyor. Otomatik olarak yapılmayan işlemlerde direk olarak SGK başvurmak gerekiyor. SGK 1 ay inceleme dönemi sonrası çalıştığınız dönemde emekli olduğunuz güne göre geri ödemeleri yapıyor.
İKİ İŞTE ÇALIŞANLAR ŞANSLI
Sosyal güvenlik mevzuatımızda bir kişinin aynı anda iki farklı işyerinde sigortalı olarak çalışmasında bir sakınca bulunmuyor. Böylece hem prime esas kazançları yani SGK'ya bildirilen brüt maaş miktarları artıyor, hem de ileride alacakları emekli maaşı yükseliyor. Prime esas kazanç dediğimiz yani SGK'ya bildirilen brüt maaşımızın bir üst sınırı bulunuyor. Alt sınır olan brüt asgari ücretin (bu yıl için 2.558,40 TL) 7,5 katı (bu yıl için 19.188 TL) tavanı oluşturuyor.
Bu rakamdan daha yüksek kazanç bildirilemiyor ve prim ödenemiyor. Dolayısıyla bunu aşan kazançlar için geri iade imkanı doğuyor. Burada tek bir işte çalışıp 19.188 TL'den daha yüksek brüt maaş alanlarla birlikte, iki işte çalışıp tavan kazancı aşanlar fazla ödenen primleri geri alabiliyor. SGK, aldığı uzun vadeli sigorta primlerinin, yaşlılık aylığı bağlayamadığı kısmını geri iade ediyor.
Bu durumda olanlar SGK'ya müracaat ettiklerinde tavanı aşan kısımdaki sigortalı hissesini geri alabiliyor. Bu paraların geri alınabilmesi için mutlaka yazılı müracaat etmek gerekiyor. Böylece sizin için hesap yapılıp ortaya çıkan rakam geri ödeniyor. Faiz işletilmediği için ne kadar erken davranılırsa kayıp o kadar az olacaktır.
NASIL HESAPLANIYOR?
Geri ödeme yapılırken yüzde 14 oranındaki SGK işçi primi hesaplanıyor. Bunun dışındaki vergi ve sağlıkla ilgili primler ise geri ödenmiyor. Geçmiş yıllardaki ödemelerin miktarı ise güncelleme katsayısı ile yükseltiliyor. Ancak faiz ya da gecikme zammı gibi ek ödemeler olmuyor. Bu yüzden bu tür alacağı olanların erken başvurmalarında fayda bulunuyor.
YAŞLILIK TOPTAN ÖDEME ALMA ŞARTLARI
- Belirli yaşı tamamlamış, belirli süre prim ödemiş, belirli süre sigortalı çalışmış olanlar.
- İşçi statüsüyle çalışanlar için işten ayrılmış ve çalışmıyor olmak.
- Memurlar için işten ayrılmış olmak.
- Bağ-Kur'lular için işyerini kapatmış ya da devretmiş olmak.
- Yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartı doldurulmuş olsa bile malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayanlar.
VEFAT EDENE DE VAR
Emeklilik için belli oranda primi olanlar eğer çalışma imkanı yoksa bu yöntemle paralarını geri alabilirler. Bu durumda olup vefat eden sigortalıların yakınları ve hak sahipleri de bu paraları alabiliyorlar. 4/a (SSK) ve 4/b'li (BAĞ-KUR) ile 01/10/2008 tarihinden sonra ilk defa 4/c'li (Emekli Sandığı) olan kişilerin ölmeleri ile birlikte hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması halinde, ölen sigortalıya ait uzun vadeli sigorta kolları prim tutarlarının yani malullük, yaşlılık ve ölüm primi tutarlarının toptan ödeme şeklinde alma hakkına sahip oluyorlar.
İşyerinde sigortalı olarak çalışmasında bir sakınca bulunmuyor. Böylece hem prime esas kazançları yani SGK'ya bildirilen brüt maaş miktarları artıyor, hem de ileride alacakları emekli maaşı yükseliyor. Prime esas kazanç dediğimiz yani SGK'ya bildirilen brüt maaşımızın bir üst sınırı bulunuyor. Alt sınır olan brüt asgari ücretin (bu yıl için 2.558,40 TL) 7,5 katı (bu yıl için 19.188 TL) tavanı oluşturuyor. Bu rakamdan daha yüksek kazanç bildirilemiyor ve prim ödenemiyor.
Dolayısıyla bunu aşan kazançlar için geri iade imkanı doğuyor. Burada tek bir işte çalışıp 19.188 TL'den daha yüksek brüt maaş alanlarla birlikte, iki işte çalışıp tavan kazancı aşanlar fazla ödenen primleri geri alabiliyor. SGK, aldığı uzun vadeli sigorta primlerinin, yaşlılık aylığı bağlayamadığı kısmını geri iade ediyor. Bu durumda olanlar SGK'ya müracaat ettiklerinde tavanı aşan kısımdaki sigortalı hissesini geri alabiliyor. Bu paraların geri alınabilmesi için mutlaka yazılı müracaat etmek gerekiyor. Böylece sizin için hesap yapılıp ortaya çıkan rakam geri ödeniyor. Faiz işletilmediği için ne kadar erken davranılırsa kayıp o kadar az olacaktır.
TOPLU PARA NASIL GERİ ALINIYOR?
Babam 02.02.1970 doğumlu. İlk işe girişi 02.05.1988 tarihinde olup, toplam 2052 gün prim ödemesi var. Mesleği inşaat işçisi, ancak şu an bel fıtığı rahatsızlığı nedeniyle çalışamıyor. Ne zaman ve nasıl emekli olabilir? Emekli olma ihtimali olmaz ise SGK prim iadesi konusunda ne yapabiliriz? Ne kadar iade alabiliriz? Ersin TİRYAKİ
Bu prim günüyle emekli olması mümkün değil. En az 3600 günü tamamlayıp 60 yaşını beklemesi gerekir. Primleri geri alma imkanı bulunuyor, onun için de 60 yaşını doldurması gerekiyor. Para ödenirken sadece işçi payı ve faizsiz güncellemeyle ödeniyor. O yüzden yüksek bir tutar olmasını beklemeyin.
Sigorta girişim 2004. SSK'lı olarak çalışıyorum. Toplam günüm şu an 4555. Ne zaman emekli olurum? Salih DAĞAN
İşe giriş tarihinize göre 60 yaş ve 7000 gün şartlarıyla emekli olabilirsiniz. 4500 günle kısmi emeklilik için ise 25 yıl geçmesi gerekiyor.
Eşim 1971 doğumlu. 1995'te Bağ- Kur'lu olarak başladı. 2001'de Bağ- Kur'dan çıktı, daha sonrasında da sigortalı olarak çalışıyor. Ne zaman emekli olabilir? Emin AKIN
SSK'lı olarak devam ederse 1995 yılındaki giriş tarihindeki ay ve güne göre 55 ya da 56 yaşında emekli olabilir. Bağ-Kur'lu olarak devam ederse 9 bin gün prim ödemesi gerekecek.
01/01/1987 girişim. Sigortaya 1600 günüm var, ne zaman emekli olabilirim? Nasıl bir yol var? Ferhat LÜLECİ
Bu primle emekli olmanız mümkün değil. Prim gününüzün en az 3600 gün olması gerekiyor. Bunu tamamladıktan sonra da 60 yaşını beklemelisiniz. Başka türlü emekli olamazsınız.
SGK'DAN PARA NASIL ALINIR?
SGK'dan bu parayı almak için SGK'ya dilekçe ile başvurmak gerekiyor. Otomatik olarak yapılmayan işlemlerde direk olarak SGK başvurmak gerekiyor. SGK 1 ay inceleme dönemi sonrası çalıştığınız dönemde emekli olduğunuz güne göre geri ödemeleri yapıyor. Bağkurlular tüm paralar iade edilirken, 4A SGK'lılar 2008 öncesi hem işçi hem işveren primi, 2008 sonrası işçi primleri hemen alabiliyorsunuz.
Mirasçı (Eş, Anne, Baba, Çocuk) Tüm şartlar sağlandığında emeklilik hakkına kavuşmayanlar için miraçlılar da bu parayı alabiliyor. Ölüm aylığı, dul aylığı ve yetim maaşı almayan mirasçılar SGK'dan çalıştığı döneme kadar olan mirasçı parası alabiliyor.
ASKERLİK BORÇLANMASIYLA EMEKLİLİK
Askerden önce sigortanız yoksa, bu günleri borçlanarak sigorta başlangıcını öne çekbilirsiniz. Borçlanmayla özellikle sigorta başlangıç tarihi 8 Eylül 1999 öncesine çekilirse büyük avantaj sağlar. Kademeli sistemin geçerli olduğunu da düşündüğümüzde, sigortayı 1 gün öne çekmek 1 yıl erken emekli olmanızı sağlar. 540 (18 ay) askerlik borçlanmasının maliyeti bugün için en az 10 bin 238 TL. Yani günlük 18.96 TL.
ENGELLİ ÇOCUĞA BAKANA EMEKLİLİK HAKKI
Engelli çocuğu olan kadınlar: 1 Ekim 2008'den sonra prim ödeme gün sayılarının dörtte biri (yüzde 25'i) prim ödeme gün sayısına ekleniyor ve bu süreler emeklilik yaş hadlerinden indiriliyor. Örneğin; sigortalı 1 Ekim 2008'den sonra 3000 gün prim ödesin. Bu prime 750 gün daha eklenecek. Ayrıca 2 yıl 8 günlük süre de emeklilik yaşından düşülecek.
DOĞUM BORÇLANMASIYLA EMEKLİLİK
■ Doğum borçlanması da yıllarca çalışmak yerine yaş şartını tamamlayanlar için erken emekli olmayı sağlıyor. Doğum borçlanması yapılabilmesi için çocuğun sigorta başlangıç tarihinden sonra doğmuş olması gerekiyor. Sigorta başlangıcı çıraklık ya da stajyerlik kapsamında olan kadın sigortalıların staj ya da çıraklık sigortası giriş tarihinden sonra doğan çocukları için de doğum borçlanması yapma hakları var.
■ Normalde staj süresi sigortalılığı emeklilik için başlangıç kabul edilmiyor. Ancak, SGK'nın 2010/106 sayılı genelgesine göre mesleki stajı veya çıraklık sigortası başlangıcından sonra doğum yapanlar isterlerse doğum borçlanması yapıp emekliliklerini 4 yıl öne alabilir. Doğum borçlanması için bugün 1 çocuk için en az 13 bin 651 lira, 2 çocuk için 27 bin 302 lira, 3 çocuk için 40 bin 953 lira ödemek gerekiyor.
YAŞ HADDİNDEN EMEKLİLİK
'Kısmi emeklilik' de denilen yaş haddinden emeklilik, yaşları yüksek ama primleri normal emeklilik için yeterli olmayanları kapsıyor. Kısmi emeklilikte maaş biraz daha düşük oluyor. Yaştan emeklilik için 3600 günden, 4500 günden ve 5400 günden emekli olunabilir. Eğer Mayıs 2008'den önce sigorta başlangıcınız varsa SGK'ya başvuru ne yaştan ne zaman emekli olacağınızı öğrenin.
ERKEN YAŞLANMAYLA EMEKLİLİK
Erken yaşlandığı tespit edilen sigortalılar yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık aylığı alabiliyor. Yani bu kişiler; 55 yaşını doldurunca, 5400 gün primi de varsa emekli olabilirler.
YIPRANMA PAYIYLA EMEKLİLİK
Ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlar yıpranma payı (fiili hizmet süresi) ile erken emekli olabiliyor. Madenlerde, alüminyum fabrikalarında, yeraltı işlerinde, su altında, Emniyet'te, MİT'te, Türk Silahlı Kuvvetleri'nde, itfaiye işlerinde çalışanlara her yıl 60-180 gün yıpranma hakkı kazanıyor. Bu süreler prime ekleniyor ayrıca emeklilik yaşından düşüyor. Sağlıkçılara ve öğretmenlere de yıpranma payı verilmesi gündemde.
TIKLAYINIZ EMEKLİLİK ZAMANINIZI SORGULAYINIZ
ekonomi@takvim.com.tr
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR -TAKVİM'E SORUN