Corono virüs sebebiyle kısa çalışma ödeneği alabilmek için gerekli olan şartlarda değişiklikler yapıldı. Hükümet kısa çalışma ödeneği şartlarında vatandaşa esnek davranarak kolaylık sağladı. Korona virüs nedeniyle bazı işyerleri kapatıldı, ekonomi küresel olarak yavaşladı, bundan irili ufaklı tüm iş yerleri etkilendi. Devlet, ekonominin çarklarının dönmesi için daha önce zora giren işletmelere verilen kısa çalışma desteğini, tüm işletmelerin kullanımına açtı. Böylece çalışanların ücretlerinin belirli bir kısmı devletçe ödenmeye başladı. Meclis'te kabul edilen yasa ile 600 gün şartı 450 güne, 120 gün şartı da 60 güne indirildi. Buna göre 2 ay çalışan ve 450 gün prim ödeyen çalışana kısa çalışma ödeneği ödenebilecek.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NASIL HESAPLANIR?
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60'ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150'sini geçemez.
İŞKUR KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ BAŞVURU VE SORGULAMA EKRANI
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR?
Üçte bir oranında azaltması demek, 6 iş günü çalışmanın yapıldığı işyerinde 4 gün çalışma yapılmaması anlamına geliyor. Bu kapsamda da işçilere kısa çalışma ödeneği ödeniyor ve sağlık sigortası primleri karşılanıyor.
Bunların hepsi de İşsizlik Sigortası Fonu'ndan ödeniyor. Meclis Genel Kurulunda kabul edilen yasa tasarısı ile kısa çalışma ödeneğinin şartları da kolaylaştırıldı. İşverenlerin ödenekten yararlanması için öncelikle mevcut istihdamı koruması ve bu dönemde işçi çıkarmaması gerekiyor. Düne kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için çalışanın 4 ay çalışıyor ve en az 600 gün de prim ödemiş olması gerekiyordu.
Meclis'te kabul edilen yasa ile 600 gün şartı 450 güne, 120 gün şartı da 60 güne indirildi. Buna göre 2 ay çalışan ve 450 gün prim ödeyen çalışana kısa çalışma ödeneği ödenebilecek. Bu düzenleme de 30 Haziran 2020'e kadar geçerli olacak.
Kısa çalışma ödeneği ile çalışanlara, en son eline geçen aylık prime esas kazancının günlük brüt tutarının yüzde 60'ı ödeniyor ve en yüksek ödenecek tutar aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150'sini (4.414.5 lira) geçemiyor. Buna göre de çalışana damga vergisi düşüldükten sonra en düşük 1.752,40 lira ile en yüksek 4.380.99 lira arasında kısa çalışma ödeneği ödenecek.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işveren isterse devletin ödediğinin üzerini tamamlayabilecek. Yani, kısa çalışma ödeneği ile çalışanın maaşının yüzde 60'ını devlet karşılarken, kalan yüzde 40'ını da işveren çalışana ödeyebilir. Yeni düzenleme ile işverenlere getirilen asgari ücret desteği ile çalışanın üzerine düşen yüzde 40'lık ücret de düşmüş olacak.
BAŞVURU NASIL YAPILIR?
Corona virüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işverenler, buna ilişkin kanıtlarla birlikte 'Kısa Çalışma Talep Formu' ile 'Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesini' bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine (www.iskur.gov.tr), elektronik posta göndermek suretiyle başvurabilecek.
Başvuruların işyerine gidilmeden de belge üzerinden hızlı bir şekilde sonuçlandırılabilmesi için virüsten olumsuz etkilenildiğine dayanak teşkil eden belgelerin başvuruya eklenmesi gerekiyor. İŞKUR, gerektiğinde işverenle irtibata geçerek, ilave belgeler talep edilecek. İşverenlere, başvurusunun alındığı yine elektronik ortamda bildirilecek. İşverenin talebi İŞKUR'a bağlı iş müfettişlerinde değerlendirilecek.
Müfettişler incelemeyi işyerine gitmeden başvuru evrakları üzerinden yapacak. Kamu kurumları tarafından faaliyeti durdurulan işyerlerinin ödenekten yararlanması için yapılacak incelemede işyerlerinin kısa çalışma ödeneği kapsamına girip girmediğine bakılacak.
Faaliyetini kendi durduran işyerlerinde ise yapılacak uygunluk tespiti incelemesinde virüs nedeniyle faaliyetin durdurulduğunun belgelenmesi yeterli olacak.
Yapılan inceleme sonucunda işverenin ödenekten yararlanmasına onay verildiğinden, bu durum işverene elektronik postayla bildirilecek.
İşveren de bu durumu işyerinde çalışanlarına bildirecek. İşveren çalışanlarının listesini (kısa çalışma bildirim listesi) güncelleyerek İŞKUR'a elektronik ortamda iletecek.
ŞARTLARI NELERDİR?
Ödenekten yararlanma süresi 3 ayı geçmeyecek. İşçilerin tamamı için kısa çalışma ödeneğinden yararlanılır. Asgari çalışan sayısı aranmıyor.
Daha önce farklı bir gerekçeyle yararlanmış olan işyerleri de yararlanabilir. Sigorta prim ya da vergi borcu olanlar da yararlanabilecek, ancak SGK'ya bildirilen primler esas alınacak.
İşveren başvurabilir, çalışanlar başvuramaz. Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için işçinin kendisine ve aylık (her ayın 5'inde) olarak ödenecek.
Şartları yerine getirilmişse yabancı işçiler için de ödenek alınabilir. Kısa çalışma ödeneği alan işletmeler başta asgari ücret olmak üzere diğer tüm istihdam teşviklerinde de yararlanabilir.
Çalışanın genel sağlık sigortası primleri İşsizlik Fonu'ndan karşılanacak. Kısa çalışma ödeneği döneminde işveren çalışanın kısa ve uzun vadeli sigorta primlerini yatırmayacak.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ŞARTLARI DEĞİŞTİ Mİ?
Pandemi öncesindeki kısa çalışma ödeneği alabilme şartları ile şimdiki şartlar farklı. 7226 sayılı Kanunla 30 Haziran 2020 tarihine kadar koronavirüs nedeniyle işverenlerin kısa çalışmaya gidebileceği yönünde hüküm 4447 sayılı Kanuna eklendi. Bu madde ile son 120 gündür iş sözleşmesi bulunma şartı 60 güne indirilirken, son 3 yıl içerisinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş olma şartı da 450 güne indirildi. Bu sayede daha fazla işçinin kısa çalışma ödeneği alabilmesinin önü açıldı.
Diğer yandan kısa çalışma yapılan işyerlerinde işçi çıkartılması da yasaklandı. Kısa çalışma ödeneklerinin hızlıca ödenebilmesi için de önce uygunluk tespiti hariç olmak üzere başvuruların 60 gün içerisinde sonuçlandırılması hükme bağlandı daha sonra uygunluk tespiti beklenmeksizin ödemeler yapılmaya başlandı.
Şirketim kısa çalışmaya bu ay başvurdu, haziranda bu sisteme geçilecek. Bu durumda, kaç ay devam edecek?
Koronavirüs nedeniyle kolaylaştırılmış şartlarla kısa çalışma 30 Haziran'da sona erecek. Ancak bu tarihin 30 Aralık'a kadar uzatılması için yetki Cumhurbaşkanı'nda. Süre uzatılmazsa son 60 gündür iş sözleşmesi devam eden ve son 3 yıl içerisinde 450 gün işsizlik primi bulunan işçiler 30 gün süreyle, son 120 gündür iş sözleşmesi bulunan ve son 3 yıl içerisinde en az 600 gün primi bulunan işçiler ise 90 gün süreyle kısa çalışma ödeneği alabilirler. Süre uzatılırsa 30 Aralık 2020 tarihine kadar kısa çalışma ödeneği devam edebilir.
Biz şirket olarak ayın hep 1'inde maaş alırız. Devlet maaşımı 1'inde mi yatıracak?
Kısa çalışma ödenekleri bir sonraki ayın 5'inde ödeniyor. Mayıs ayına ait kısa çalışma ödeneği 5 Haziran'da İŞKUR tarafından ödenecektir. Diğer yandan işyerinde faaliyet tamamen durmamış, çalışma süreleri azaltılmışsa bu durumda işveren işçinin çalıştığı süreyle orantılı ücretini normal maaş gününde ödemek durumundadır.
Kısa çalışmaya katılmak istemezsem, bunun bir yaptırımı olur mu?
Kısa çalışmaya gidilen işyerlerinde işçinin kısa çalışmaya katılmama hakkı söz konusu değildir. İşveren kısa çalışmaya giderken işçilerden onay almak durumunda değildir. Dolayısıyla işçinin kısa çalışma yapılan işyerinde çalışmaya devam etmesi ya da koronavirüs önceki çalışma süreleriyle çalışması mümkün değildir. Bu şekilde çalışmaya devam etmek isteyen ve işyerine gelen işçinin iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini ihlal etmesi nedeniyle önce kendisine uyarı yapılması uyarıya rağmen işyerine gelmeyi sürdürmesi halinde iş sözleşmesinin feshedilmesi mümkündür.
Emekliler, yararlanamaz
Soru: Emekli çalışanım. Çalıştığım işyerim kısa dönem çalışma ödeneğine başvurdu ve kabul edildi. Emekli çalışan olduğum için bu ödenekten faydalanıyorum. 1.170 lira ücretsiz maaş desteğinden faydalanabiliyor muyum? Faydalanabiliyorsam nasıl bir yol izlemem gerekiyor. Fatih Şimşek
Cevap: Emekli çalışanlar kısa çalışma ödeneğinden yararlanamıyorlar. Aylık 1.177 lira ücret desteği ise işvereni tarafından ücretsiz izne çıkartılanlar için geçerli. Ancak bu destekten herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan yaşlılık aylığı alanlar yararlanamıyor. Dolayısıyla siz de bu destekten yararlanamazsınız.
Turizmciler de kısa çalışmaya başvurabilir
Soru: Turizm Bakanı kısa çalışma koşullarında turizm için 60 gün olan süreyi sıfırlayacağız dedi. Çalışanlarımız bunu dört gözle bekliyor. Hemen işe alıp işlemleri yapmak istiyoruz. Böyle bir durumu var mı? Raşit Kandemir
Cevap: Turizm Bakanının kısa çalışa ödeneği ile ilgili açıklaması turizm sektöründeki askıdaki personel ile ilgili. İşverenler askıdaki personelini geri çağırıp, işe girişlerini yapıp, kısa çalışma ödeneği başvurabilirler. Ancak çalışanın kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 60 gün hizmet akdine tabi olması ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle prim ödeme şartlarını taşıması gerekiyor. Mevcut durumda turizm sektörüne yönelik 60 gün sürenin sıfırlanması diye bir durum söz konusu değil.