ENFLASYON NASIL HESAPLANIR?
Enflasyonu hesaplamak resmi istatistik kurumları açısından oldukça zor olmakla birlikte, temsili bazı mallardan bir sepet oluşturularak hesaplama gerçekleştirilir. Sonra da bu sepet değerinin zaman içerisindeki değişimleri gözlemlenir. Oluşturulan bu endeksin genel olarak iki hesaplanma yöntemi bulunuyor;
– Tüketici Fiyat Endeski (TÜFE – CPI): Tüketim malları veya hizmetlerinin (benzin, gıda, giyim, otomobil gibi) hesaplanmasında kullanılır. Tüketicinin perspektifinden değişimi gösterir.
– Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE – PPI): Yurtiçinde üretilen mal ve hizmetlerden oluşturulan endeksteki değişimleri gösterir. Bu da üreticinin perspektifine göre yorumlanmaktadır.
Yukarıdaki iki kategori için de, mevsimsel (geçici) etkilerin bulunmadığı ve Çekirdek (Core) olarak adlandırılan hesaplama yöntemleri bulunmaktadır.
Bu göstergeler büyük çaptaki anketler olarak düşünülebilir. Her ay, resmi istatistik kurumları, perakende satışçılar, hizmet sağlayıcıları, benzin istasyonları ve muayenehane gibi birçok yeri fiyat değişiminin saptanması için inceler.
MEMURLAR KISMİ BORÇLANMA YAPABİLİR Mİ?
Genel olarak memurlar Sosyal Güvenlik Kurumundan hizmet satın almalarındaki düşüncelerinin emeklilik için gereken şartlardan hem hizmet şartı hem de emeklilik yaş grubunun daha önce tamamlanmasını sağlayıp sağlamadığına bakar ve bunun için detaylı inceleme yaparak borçlanma yapıp yapmayacaklarına karar verirler. Borçlanma yapılacak sürelerin kapsamı, hem 5434 e, hem de 5510 a tabi memurlar için 2008 yılı Ekim ayından sonra 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 41 hükmünde bulunur.
Çoğunluk olarak talep edilen borçlanma süreleri, askerlik ve yedek subay okulunda geçen süreler, aylıksız izinde geçen süreler olmaktadır.
Genel olarak memurlar borçlanma yapacakları yani Sosyal Güvenlik Kurumuna para ödeyerek hizmet kazanacakları bu sürelerin, emeklilik için gereken hizmet yıllarını ve daha erken yaş gruplarını tamamlamak için borçlanma yaparlar. Yani 8 Eylül 1999 öncesi göreve başlamış olanlardan kadınlar için 20, erkekler için 25 hizmet yıllarını ve kademelendirilmiş yaş gruplarını daha önce tamamlamak için yaparlar.
8 Eyül 1999 sonrası göreve başlamış olanlar için kadın ve erkek her ikisi içinde 25 yıl hizmet gerekir, Yaş olarak da kadın 58 yaş grubunu, erkek de 60 yaş grubunu tamamlaması gerekir.
Borçlanmaya ilişkin hükümlerde, bu sürelerin tamamını borçlanılması zorunludur şeklinde bağlayıcı bir hüküm yoktur. Burada kişilerin talebine bırakılmış bir düzenleme mevcuttur. Kişiler kendi yapacakları hesaplamalar sonucunda veya çalıştıkları kurumlardan alacakları bilgilere göre askerlik, aylıksız izin vb. gibi sürelerinin tamamını değil de işlerine yarayacak kadar olan sürelerini borçlanabilirler.
MEMURLARIN AZAMİ ÇALIŞABİLECEKLERİ SÜRE NEDİR?
Memurlar genel olarak 65 yaşını dolduracakları tarihe kadar çalışabilirler. Bu yaşın dolumundan sonra aktif memurluk çalışmaları sona erer. Bazı görevlerde azami çalışma yaşı 65 yaşını geçebilmekte, bazı görevlerde ise azami çalışma yaşı 65 yaşından daha erken olabilmektedir.
Hem 5434 e, hem de 5510 a tabi memurların azami görev yapabilecekleri yaş grupları 5434 sayılı Kanun Madde 40 hükmünde gösterilmiştir.
Bu hükme göre;
-Memurların görevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 65 yaşını doldurdukları tarih olmaktadır. Ayrıca 65 yaşını dolduranların açıktan veya naklen atamaları da yapılamamaktadır.
Üniversite öğretim üyelerinin görevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 67 yaşını doldurdukları tarihtir. 2547 sayılı Kanun Geçici Madde 55 hükmü şartlarına tabi olanlarda 75 yaşın dolumuna kadar görev yapabiliyorlar.
Diyanet İşleri Başkanı ve Din İşleri Yüksek Kurulu üyelerinin görevleri ile ilişkilerinin kesilmesini gerektiren yaş sınırı 67 yaşını doldurdukları tarihtir.
5434 sayılı Kanun Madde 40 hükmünde yer alan bazı görevlerin azami çalışma yaş hadleri;
Askeri personelden;
- Albaylar 60
- Tuğ ve Tümgeneral ve amiraller 62
- Kor ve organeraller ve amiraller 65
- Gedikli başçavuşlar (Astsubay başçavuşlar) 49
- Başgedikliler (Astsubay kıdemli başçavuşlar) 55
Emniyet personelinden;
- Her derecedeki emniyet müdürleri ve emniyet ve polis müfettişleri 60
- Emniyet müfettiş yardımcıları ve emniyet amirleri 58
- Başkomiser, komiser ve komiser yardımcıları 56
- Kıdemli başpolis memuru, başpolis memuru ve polis memurları 55
Gümrük muhafaza mensuplarından;
- Gümrük Muhafaza Memurları 55
- Gümrük Muhafaza Kısım Amirleri 60
- Posta,telgraf ve telefon hat başbakıcı ve başdağıtıcıları ile hat bakıcıları ve dağıtıcıları 55
Milli İstihbarat Teşkilatı kadrolarındaki kadro karşılığı sözleşmeli çalıştırılanlar dahil memurlarda kadro görev ünvanlarına göre 52 -60 arası yaş hadlerine tabi olmaktadırlar.
Bu şekilde yaş hadlerini dolduranların memurluk sıfatları sona ermekte, hizmet ve emeklilik yaşı olarak şartları taşıyanlara emeklilik işlemleri yapılmaktadır. Bu durumda kamu kurumları tek taraflı olarak memurun kurumlarıyla olan ilişiklerini bitirmesi zorunlu olmaktadır.
