Çalışma hayatında yer alan vatandaşlar uzun yıllar boyunca emeklilik için uğraş veriyorlar. Emekli olmak için yıllarca SGK'ya prim ödeyen vatandaşlar bunun dışında sigortalılık gün şartını ve yaş şartını da sağlamak zorundalar. Bu 3 şartın aynı anda sağlanması durumunda ise vatandaşlar erken emeklilik hakkı elde edebiliyorlar. Kanuna tabi sigortalı ve hak sahibi kadınlar, en son sigortalı olarak çalıştıkları ya da hizmetinin geçtiği- ilin Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'ne veya Sosyal Güvenlik Merkezi'ne talep dilekçesi ile başvurabilirler. Anneler, borçlanma ile doğum sonrası çalışmadıkları dönemi emeklilik hesabından saydırabiliyor.
KADINLARA VE ERKEKLERE ERKEN EMEKLİLİK
Bilindiği üzere çalışma hayatında yer alan kadınlar ve erkeklerin emeklilikleri kişilere özel değişiyor. SGK mevzuatında yapılan değişiklikler kapsamında çalışanların işe giriş tarihi, doğum tarihi, çalışma süreci çalışanların emeklilik yaşını etkliyor.
DOĞUM BORÇLANMASI İÇİN BAŞVURU NASIL YAPILIR?
Kanuna tabi sigortalı ve hak sahibi kadınlar, en son sigortalı olarak çalıştıkları- ya da hizmetinin geçtiği- ilin Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'ne veya Sosyal Güvenlik Merkezi'ne talep dilekçesi ile başvurabilirler.
Kamuda görev yapan kadınlar ise; SGK Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığı'na borçlanma talep dilekçesi ile veya e-devlet üzerinden başvurarak taleplerini iletebiliyorlar.
Doğum borçlanması talebinde bulunan kadının talebi Kurum Hizmet Kayıtları üzerinden incelenerek sonuçlandırılır. Bu nedenle işverenlerden doğum borçlanmasına yönelik herhangi bir belge talep edilmesine gerek yoktur.
DOĞUM BORÇLANMASI NE KADARDIR?
SGK borçlanma yapılabilecek doğum sayısını üç ile sınırlandırmış durumda. Üçten fazla çocuğunuz varsa hangi çocuklar için doğum borçlanması talep edeceğinize karar vermeniz gerekli.
SÜT İZNİ
Mevzuatımıza göre; kadın çalışanlara bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1.5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. Memurlarda bu süre ilk 6 ayda 3 saat, ikinci 6 ayda günde 1.5 saat.
EMZİRME ÖDENEĞİ
Doğum yapan kadına süt parası da denilen emzirme ödeneği (178 lira) verilir. Kadın çalışmıyorsa bu para sigortalı erkeğe ödenir. 5 yıl içinde bu ödenek talep edilebilir.
DOĞUM YARDIMI
İlk çocuk için 300, ikinci çocuk için 400 ve üçüncü çocuk için 600 lira ödeniyor. Yeni doğan çocuk yardımı için başvuru Aile Bakanlığı İl Müdürlüklerine, ilçede ise kaymakamlıklara yapılıyor. Yurt dışında yaşayanlar da konsolosluklara başvuru yapabilir.
RAPOR PARASI
Anneye yapılan en yüksek tutarlı ödeme ise doğum (rapor) parası. Bu para, maaşa göre değişiyor ve 112 gün üzerinden hesaplanıyor. Asgari ücretlinin aldığı en düşük ödeme 7.325 lira.
EK YARDIM
'Çoklu Doğum Yardım Programı' ile ikiz, üçüz gibi çoklu doğumla karşılaşan ihtiyaç sahibi ailelere yönelik 0-2 yaş aralığında çocuk başına 2 yıl boyunca aylık 150 lira ödeme yapılıyor.
ERKEN EMEKLİLİK
Devlet, annelere erken emeklilik konusunda da bazı avantajlar sağlıyor. Sigortalı olduktan sonra doğum yapan anneler, 3 çocuğa kadar çalışmadıkları süreleri borçlanabiliyor. Buna göre; 3 çocuk için doğum borçlanması yapan anneler çalışmadıkları doğum sonrasına ilişkin bu süreler için 2 bin 160 gün, yani 6 yıl prim kazanabiliyor. Böylece yaş şartını tamamlarsa 6 yıl erken emekli olabiliyor.
EŞİ VEFAT EDEN
Eşi vefat eden, geliri ve sosyal güvencesi olmayan kadınlara her ay yardım veriliyor. Başvuru Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı'na yapılıyor. Ödemeler 2 ayda bir 550 lira.
YARI ZAMANLI
Çalışan anneler doğum izninden sonra çocukları okul çağına gelene kadar yarı zamanlı çalışabiliyor. Anneler; yasal doğum izinleri bittikten sonra ilk çocuk için 2 ay (60 gün), ikinci çocuk için 4 ay (120 gün), 3 veya daha fazla çocuk için 6 ay (180 gün) yarım gün çalışarak, çalışmadığı mesainin ücretini devletten alabiliyor. Çocuk engelli doğarsa süre 360 güne çıkıyor. Yarım çalışma ödeneği için doğum izni bittikten sonra 30 gün içinden İşkur'a başvuru yapılacak.
DAHA AZ SÜRE BORÇLANMA İMKANI VAR MI?
Evet. 2 yıllık boşluğunuz olsa bile eğer daha az prim gününe ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabilirsiniz. 1 çocuk için 720 gün, üst sınırı gösteriyor. İsteyenler 100 gün de borçlanabilir.
NE KADAR ÖDEMEK GEREKİR?
Doğum borçlanmasının en düşük ve en yüksek tutarları, brüt asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. En az tutar aylık olarak brüt asgari ücretin yüzde 32'si kadar oluyor. Bu da 2019 yılı için 818,69 liradır. Yani bu yıl 1 aylık borçlanma için en az 818,69 lira ödenmesi gerekiyor. Bunun 7.5 katına kadar yüksek prim de ödemeniz mümkün.
EVLAT EDİNEN DE YAPABİLİR Mİ?
2 yaşını doldurmamış çocuğu eşiyle birlikte veya tek başına evlat edinen kadın sigortalılar da doğum borçlanması yapabilir. Diğer yandan, evlat edinilen çocuğu doğuran annenin de doğum borçlanması yapma hakkı bulunmaktadır. Evlat edinilen çocuğu doğuran anne doğumdan evlatlık verildiği süreye kadar olan geçen 2 yılı borçlanabilir. Evlat edinen anne ise çocuğu evlat edindiği tarihten doğumdan sonraki 2 yıllık sürenin dolduğu tarihe kadar olan süreyi borçlanabilir.