Bir kişinin emekli olabilmesi için yaş, çalışma süresi ve prim sayısı şartlarını sağlaması gerekir. Bu üç şartın sağlanabilmesi için sigorta girişinin bulunması ve sigortalı olarak çalışmak şarttır. Ancak ne yazık ki emekli olabilmek için sahte sigorta girişi ve 'bir yerden sigortalı' gösterilme yöntemlerine gidildiği görülüyor. SGK fiilen çalışmayan ancak sigortası ödenen kişileri tespit ettiğinde ödenen primleri iptal ediyor. Öte yandan emekliler, çalışanlar, herkes özlük hakları ve maaşları ile ilgili sorulara yanıt arıyorlar. Takvim.com.tr yazarı Faruk Erdem kendisine gelen sorulara yanıt verdi. Son dönemlerde binlerce emeklinin maaşı kesilerek iptal ediliyor. Çalışma günleri siliniyor ve yıllardır aldıkları toplamda 100 bin liraları bulan emekli aylıklarının yasal faiziyle iadesi isteniyor. İşte son dakika haberleri ve detaylar takvim.com.tr'de
SGK 2009 yılında emekli aylığı bağladı. Ancak SGK daha sonra yaptığı araştırmalarda benim aylık bağlamada dikkate alınan hizmetlerimin bir kısmının eksik ya da hileli olduğunu tespit etmiş ve bana aylıklarımın geri alınacağını söylediler. Bugüne kadar aldığım maaşları geri mi alacaklar?
5510 sayılı kanunun 96'ncı maddesinde, "Kurumca fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu kanun kapsamındaki her türlü ödemeler; kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden itibaren hesaplanacak olan kanuni faiziyle birlikte, ilgililerin kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır" hükmü yer alıyor.
10 YIL GERİYE GİDİLİR
Bu hükümlere göre yapılacak tahsillerde, tespitin yapıldığı tarihten geriye doğru en fazla on yıllık süre içinde yapılan fazla veya yersiz ödemeler geri alınabilir. Dolayısıyla sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından veya kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanan nedenlerle bağlanmaması gereken bir aylığın bağlandığının tespit edilmesi sonucu, SGK aylık başlangıç tarihi itibariyle aylığı iptal eder ve bugüne kadar yapılan ödemeler yersiz ödeme olarak kabul edilir. Yersiz ödemenin, sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanması halinde de, yersiz ödeme tespit tarihinden geriye doğru 10 yıllık sürede ödenen aylıklar tespit edilerek tahsili yoluna gidilir.
Bu durumda, sahte hizmetlerle emekli olduğunuz hangi tarihte tespit edilmişse, bu tarihten itibaren geriye dönük 10 yıl içinde size ödenen aylıkları geri ödemeniz gerekir. Burada 10 yıllık sürenin aylığınızın bağlandığı tarihten değil, sahte hizmetlerinizin tespit edildiği tarihten itibaren geriye dönük olarak hesaplanır.
İHBAR EMEKLİYE ÖDENİR
Emekli olarak bir işyerinde çalışırken işten çıkarıldım. Tazminatımı ödediler. Ancak ihbar tazminatımı ödemediler. Emeklilerin ihbar tazminatı hakkı yok mu? Metin AKYURT
İhbar tazminatı İş Kanununun 17 nci maddesine uyarak yapılan geçerli nedenle fesihlerde fesih ihbar süresi tanımaksızın sözleşmenin işverence feshedilmesi durumunda ödenmesi gerekir. Bu bakımdan emekli yahut emekli olmayan işçi ayrımı yapılamaz. Keza iş sözleşmesinin haklı neden olmaksızın işçi tarafından işverene ihbar süresi tanımaksızın derhal feshedilmesi durumunda da bu defa işçi tarafından işverene ödenmesi gerekir ki bu bakımdan da işçinin emekli olup olmadığını önemi bulunmamaktadır.
30 GÜNE BİR MAAŞ ÖDENİR
Kıdem tazminatımı alarak işimi sonlandırdılar. Ben tazminatların hangi şartlara göre hesaplandığını öğrenmek istiyorum.
Herhangi bir iş sözleşmesinin kıdem tazminatını gerektiren bir nedenle feshi durumunda, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmektedir. Bir yıldan artan sürelerde oranlanarak hesaplamaya dahil edilecektir. Kıdem tazminatı hesaplamaları sırasında işçiye ödenen ücretin yanısıra, kendisine düzenli olarak sağlanan tüm para ve para ile ölçülebilen menfaatlerin (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşulu, ikramiye ödemeleri v.b.) brüt tutarları dikkate alınmaktadır. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılmıştır.
ÜCRET KESİNTİSİ YASAYLA OLUR
İşverenimiz işe geç kalma, performans düşüklüğü gibi konuları bahane ederek ücretimizden kesinti yapıyor. buna hakkı var mı? (Bir grup işçi)
Bu konuda yasalarımızın belirlediği sınırları anlatalım. 4857 sayılı Kanun'un 38'nci Maddesi'ne göre ücret kesme cezasının uygulama koşulları şu şekilde sıralanabilir. İşveren, toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez. (4857 sayılı Kanun md. 38/1). İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. (4857 sayılı Kanun md. 38/2). İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.
ASKERLİK 1 YIL KAZANDIRIR
23.02.1974 doğumluyum, sigorta giriş tarihim 1.11.1998, 3502 günüm var. Boşluğum çok oldu, askerliğimi borçlanırsam 18 ay, ne zaman emekli olabilirim? Metin KARASU
İşe başlama tarihinize göre 25 yıl, 57 yaş ve 5900 prim gün şartlarına tabisiniz. Askerliği borçlanıp öderseniz 25 yıl, 56 yaş ve 5825 prim gün şartlarına tabi olursunuz. Bu durumda askerliği borçlanıp 1783 gün daha prim ödeyip 5825 günü tamamlayarak 56 yaşınızın dolacağı 23.02.2030 tarihinde emekli olabilirsiniz.
"3,600 GÜN 2,520 GÜNE DÜŞÜYOR, MAAŞ KESİLİYOR"
Tüketici Başvuru Merkezi (TBM) Sosyal Güvenlik Komisyonu Başkanı Ali Duman şu bilgileri verdi:
"Örneğin; emekli olabilmek için yaşını doldurduğu halde çalışma günü eksiği nedeniyle üç yıl boyunca, iş yeri sahibi bir tanıdığının yanında çalışmadığı halde sigorta primini ödemiş ve 2014 yılında 3,600 gün ile emekli olmuşsa ve 2019 yılında yapılan incelemeler neticesinde sigorta primi bedeli düzenli olarak ödenmiş olsa dahi kişinin aktif çalışmadığı tespit edilmişse, öncelikle; çalışmadığı halde üç yıl boyunca ödediği 1,080 gün hizmeti iptal ediliyor ve ödenen prim tutarları hazineye aktarılıyor ve geriye kalan süre 3,600 eksi 1,080 gün, yani 2,520 gün emekli olmaya yetmediği için maaşı kesiliyor.
PRİM İADESİ YAPILMIYOR
Sigorta girişi olsun diye bir yerden sigorta girişi yapılanlar dışında bir de, prim ödeme gün sayısı dolsun diye 'bir yerden sigortalı gösterilen' kişiler var. Çalıştıkları süre emekli olmalarına yetmediği için bir şekilde sigortalı gösterilerek prim ödeme gün sayısını doldurmayı ve yaş gelince emekli olmayı istiyorlar. Ancak fiilen çalışmadığı halde bir işyerinden sigortalı gösterilen kişileri SGK tespit ederse bu kişilerin prim günlerini iptal ediyor. SGK bu kişilerin prim günlerini iptal ettiği gibi, ödenen primleri de iade etmiyor. Dolayısıyla sahte sigortalılığa başvuran kişinin hem ödediği primler boşa gidiyor, hem de prim günleri iptal oluyor.
'AYDA 150-200 LİRAYA' DİYEREK KANDIRIYORLAR
Akşam'dan Okan Güray Bülbül'ün yazısına göre, bazen dolandırıcılar özellikle emeklilik için prim günü yetmeyen kişilere ulaşarak ayda 150 – 200 TL'ye emeklilik vaat ederek bu kişileri kandırıyorlar. bugün itibarıyla bir kişinin bir işyerinden sigortalı gösterilmesi halinde işverenin ödemesi gereken prim miktarı en az 311 TL. Bu rakam teşvikler kapsamında azalabiliyor. Ancak 200 TL ödeyerek sigortalı yapılacağı söylenen kişilerden alınan paralar dolandırıcılar tarafından devlete yatırılmadığı için, bu kişilerin ödedikleri paralar boşa gidiyor.
TAZMİNAT DAVALARI BOŞA ÇIKIYOR
Dolandırıcılar çoğu kez dolandırdıkları kişilerden aldıkları paraları SGK'ya hiç ödemeden ortadan kayboluyorlar. Bazen de sahte işyerleri üzerinden birkaç ay prim ödüyorlar. Gerçekte olmayan işyerlerinden yapılan bu sigorta ödemeleri de SGK tarafından tespit edildiğinde iptal ediliyor. Çoğu kez bu tip işyerleri dilencilerin, çok fakir kişilerin adına tescil ettiriliyor. Bu sayede dolandırılan kişilerin ileride açabilecekleri tazminat davaları da boşa çıkıyor.
DOLANDIRICILIK VAKALARI SON DÖNEMDE ARTTI
Sahte sigortalılık ve bu şekilde yapılan dolandırıcılıklar son dönemde çok arttı. SGK bu konuda denetimlerini sıklaştırdı. Bir yerden sigortalı gösterilen, fiilen çalışmayan kişileri SGK tespit ederse bu kişi adına ödenen primler iptal ediliyor. Bunun yanında bu şekilde ödenen primlerle emekli olan kişiye bağlanan aylık kesildiği gibi, haksız alınan aylıklar da faiziyle geri isteniyor. Bu nedenle "bir yerden sigortalı gösterilen" ve bunu normal sanan kişilerin çok dikkatli olmaları lazım.
YAKALANAN YÜKSEK BEDELLER ÖDÜYOR
SGK bir kişinin sahte sigortalılığını tespit ederse ilk önce bu sigortalılığı iptal ediyor. Bu sürelere ilişkin olarak ödenen primler de iptal ediliyor ve iade edilmiyor. Sahte sigortalılık ile emekli olan kişinin emekliliği iptal ediliyor. SGK ödenen emekli aylıklarını faiziyle geri istiyor. Sahte sigortalı olunan dönemde ödenen ilaç ve tedavi masrafları da faiziyle geri isteniyor. Dolayısıyla 'bir yerden sigortalı gösterilenler' çok yüksek bedellerle karşı karşıya kalıyor