Memurlarda durum
Emekli aylığı konusunda memurlarla ilgili hesaplama yapmak daha kolay. Memurun emekli aylığını; memurun derecesi, kademesi, hizmet süresi ve ek göstergesi belirliyor. Memurların emekli aylığını en çok etkileyen husus ise ek gösterge. Bu da memurun görevine ve unvanına göre belirleniyor. Ekim 2008'den önce göreve başlayan memurların emekli aylığı hesaplamasında gösterge ve katsayı sistemi esas alınıyor.
Ortalama kazanca göre
Bu hesaplamaya göre, 25 yıl hizmet vermiş memurun aylık bağlama oranı yüzde 75. Yani ortalama aylık kazancın yüzde 75'i emekli aylığı olarak bağlanıyor. Ekim 2008 sonrası ilk kez sigortalı olan memurlar 25 yıl çalışma karşılığı ancak ortalama aylık kazançlarının yüzde 50'sini yani yarısını emekli aylığı olarak alabiliyor. Dolayısıyla bu durum, eski memurların emekli aylığı ile yeni memurların emekli aylıkları arasında ortalama yüzde 30'luk fark doğmasına neden oluyor.
Bağkur'da prime bakın
Bağkurlu'nun emekli aylığının hesaplanmasında aynı SSK'lılar gibi üç dönem çalışmaları ve bu çalışmaların karşılığında belirlenen aylık bağlama oranı söz konusu. Bağkurlu 2000 öncesi dönemde yüksek gelir düzeyi üzerinden yani yüksek basamaktan prim ödemişse, emekli maaşı daha yüksek oluyor. 1 Ekim 2008 sonrasında prim ödemesi başlamışsa emekli aylığı daha düşük hesaplanıyor. Bu nedenle, emekli aylığının yüksek olmasını isteyen Bağkurluların, prime esas kazançlarını yükseltmeleri, yüksekten prim ödemeleri menfaatlerine olur.
Emeklilik şartları nedir?
Çalışanların en büyük hayali emekli olup iyi bir maaşa kavuşmak. Emeklilik için öncelikle sigortadan sonra belli bir süre geçmesi, işe giriş tarihine göre de prim ve yaş şartlarını tamamlamak gerekiyor. Ancak emeklilik yaşını geriye çekmek mümkün. Bunun için 7 önemli fırsat var:
● ENGELLİ ÇOCUĞU OLANLAR: Bakıma muhtaç engelli çocuğu olan annelerin 1 Ekim 2008 sonrası çalışmalarının dörtte biri toplam primlerine ekleniyor, eklenen bu süre yaş haddinden düşülüyor.
● ÇOCUK KAZANDIRIR: Kadın çalışanlar için çocukları üzerinden prim kazanma imkanı bulunuyor. Bu imkan 3 çocuğa kadar borçlanma ile 2160 gün, yani 6 yıl kazandırıyor. Böylece yaşı ve yılı dolmuş bir anne 3 çocuğu varsa 6 yıl erken emekli olabiliyor. Burada tek şart, çocuklarının sigortalı olunan tarihten sonra dünyaya gelmiş olması.
● SAĞLIK ÖNEMLİ MAZERET: Çalışırken iş yapabilme gücünü en az yüzde 60 kaybedenler sağlık raporu alarak malulen emekli olabiliyor. En az 10 yıl sigortalı olup 1800 gün ile veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için sigortalılık süresi aranmaksızın malulen emeklilik imkanı veriliyor.
● ASKERLİK GERİYE ÇEKER: Erkeklerde askerlik süreleri hem yaşı geriye çekerken hem de prim kazanma imkanı veriyor. Sigortalı olmadan önce yapılan askerlik için borçlanılması, sigorta giriş tarihini borçlanılan gün kadar geriye çekiyor. 1988 girişli birisi 1 yıl askerlik borçlanırsa 1987 girişli oluyor ve şartları buna göre belirleniyor.
● BU MESLEKLERE DİKKAT: Kanunun Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) diye tarif ettiği bu avantaj belli mesleklere uygulanıyor. Ağır işlerde çalışanlar, madenciler, gazeteciler, gemi adamları gibi mesleklerde çalışanlar sigortalılık sürelerine belli oranda gün eklenerek ve işe girişi geriye çekerek emeklilik imkanına kavuşuyor.
● VERGİ İNDİRİMİ ERKENE ALIR: Engelli çalışanlara en az yüzde 40 engellilik ile vergi indirimi aldıklarında yaş şartına bakılmadan 15 yıl 3 bin 600 ve 18 yıl 4680 günle emeklilik imkanı veriliyor.
● 10 YIL PRİM YETİYOR: Kısmi emeklilik de denilen yöntemde ise 15 yıl ve 3600 günü dolduranlar daha fazla çalışmadan emekli olabiliyor. Burada yaş şartı kadınlarda 58, erkeklerde 60'a çıkabiliyor. Bu imkan 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar için geçerli. Sonrası için ise prim 4500'e, yıl şartı 25'e çıkıyor.
EMEKLİ MAAŞINI ARTIRMANIN YOLLARI
Emekli olmak için şu üç şart mecburidir;
Belirli süre çalışılmış olması
Bu süre içinde prim ödenmiş olması
Gerekli yaşın doldurulmuş olması.
Eğer bu üç konuyu tamamlamadıysanız emekli olamazsınız. Emekli maaşı çalışan kişinin aylık kazancının ortalaması ve aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda elde edilir. Bu tutar size emekli maaşı olarak verilir.
Burada emekli maaşınızın yüksek ya da az olmasındaki en önemli etken aylık kazancımızdaki sosyal güvenlik kurumuna bildirilen esasın prim kazancı olması gerekiyor. Enflasyonun ve büyüme rakamlarının da emekli maaşına etkisi olduğunu unutmamak lazım. Aylık bağlama oranı ise, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarında toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 olarak uygulanıyor.
10 YIL ÇALIŞANA EMEKLİLİK FIRSATI!
Çalışanların en büyük hayali, emekli olmak. Çeşitli durumlarda erken emeklilik imkanı sunuluyor. Milyonlarca çalışanın merak ettiği ''Nasıl emekli olurum? Ne zaman emekli olurum? 3600 günle emeklilik nedir? 10 yıl çalışana emekli olma fırsatı nedir?'' sorularını Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem canlı yayında yanıtladı. İşte ekonomi uzmanının konuyla ilgili açıklamaları...
Çalışanların en büyük hayali, emekli olmak. Çeşitli durumlarda erken emeklilik imkanı sunuluyor. Askerlik ve doğum borçlanması, yıpranma payının yanı sıra kısmi emeklilik de bunlardan biri... Eğer kısmi emeklilik seçilirse 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar için 15 yıl sigortalılık süresine sahip olmak, 3 bin 600 gün (10 yıl) prim ödemek ve yaş şartını tamamlamak gerekiyor. 3 bin 600 günün tamamlandığı tarih, hangi yaşta emekli olunacağını da belirliyor. Ayrıca erkekler için 55, kadınlar için 50 yaşı da tamamlamak gerekiyor.
Yaş ve primden hangisi en son tamamlanmışsa ona göre kadınlarda 56, erkeklerde de 58'den başlayan yaşlarda emeklilik kazanılıyor. 9 Eylül 1999 ve 30 Nisan 2008'den sonra sigortalı olanlar ise daha farklı şartlarda değerlendiriliyor. Burada yıl şartı kalkıyor ama prim miktarı uzatılıyor. Prim doldurma şartı 3 bin 600'den 4 bin 500 güne (12.5 yıl) yükseliyor. Yaşın dolması bekleniyor. Emeklilik yaşı da kadınlarda 56'dan 58'e, erkeklerde 58'den 60'a çıkıyor. Kısmi emeklilikte maaş düşük oluyor.
