Çalışan milyonları ilgilendiriyor! Aman dikkat edin! Bunu yapmayan işten tazminatsız olarak atılabilir! Salgınla gayrette en tesirli usul olarak, ülkemizde de uygulanacak COVID-19 aşısı gösteriliyor. (Sağlık) Bakanı Fahrettin Koca, "Aşı lüzumlu olmayacak. Vatandaşımızı aşının tesirine ve güvenilirliğine ikna ederek aşılamak istiyoruz. İlk aşıyı sağlık çalışanlarımızla birlikte ben olacağım" açıklaması yaptı. "Gönüllülük" temeline dayalı aşı için gün sayılırken, okurlarımdan şu doğrultuda kritik sualler geliyor: İşverenler çalışanlarına koronavirüs aşısı gerekliliği getirebilir mi? Çalışan "koronavirüs aşısını yalanladığı" mazeretiyle işten çıkarılabilir mi? Aşıyı yalanlamak patrona iş sözleşmesini "haklı fesih" (tazminatsız) hakkı verir mi?
BOŞLUK VAR, YORUMA AÇIK
Hürriyet'ten Oya Armutçu'nun haberine göre, salgın nedeniyle işçi-işveren arasındaki işleyecek yeni hukuki süreç, işyerinde aşı zorunluluğu yoruma açık kalıyor. Çünkü dünya ve Türkiye yepyeni bir durumla karşı karşıya. Küresel salgın (pandemi) durumunda aşının zorunlu yapılacağı şeklinde bir yasal düzenlemesi yok. Hatta Anayasa Mahkemesi (AYM) zorunlu aşıyı Anayasa'ya aykırı buldu ve ihlal kararı verdi. Mevzuatta düzenleme yapılması gerektiğini de ihlal kararında kayda geçirdi. Ancak aradan geçen beş yıla rağmen aşıyla ilgili bir düzenleme hâlâ yapılmadı.
HUKUKÇULAR FARKLI GÖRÜŞTE
Bazı hukukçulara göre işe alım ve devamda işveren aşıyı zorunlu tutulabilir. Aşıyı reddetmek "geçerli" hatta "haklı fesih" nedeni sayılarak, işten çıkarmaya kadar gidebilir.
Bazı hukukçulara göre ise vurguladığım gibi yasal boşluk ve AYM kararı var. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'ndaki bulaşıcı hastalık listesinde COVID-19 yer almıyor. Bu nedenlerle işverenin koronavirüs aşısı zorunluluğu getirmesi mümkün değil.
AVUKAT ALYANAK: GEÇERLİ FESİH NEDENİ OLARAK DÜŞÜNÜLEBİLİR
Ankara Barosu avukatlarından Görkem Alyanak' konuyla ilgili, "işverenin koronavirüse karşı tüm tedbirleri alıp aşıyı da sağlamasına rağmen işçinin aşıyı reddedip hastalanması, hastalık bulaştırmasını "iş güvenliğine aykırı" ve İş Kanunu'na göre "geçerli fesih" nedeni sayılabilir" did. Alyanak, "geçerli fesih"te "haklı fesih"ten farklı olarak ihbar, kıdem tazminatının kanundaki hükümler ışığında ödeneceğini vurguladı.
ÇALIŞAN KORONAVİRÜS NEDENİYLE İŞTEN AYRILABİLİR Mİ?
"Bir çalışan aşıyı reddeden iş arkadaşını gerekçe gösterip 'Hayatım riske girdi' gerekçesiyle tazminatını alıp işten ayrılabilir mi?" sorusunu ise avukat Alyanak, İş Kanunu'nun 24/1-b bendi ışığında yanıtladı. Bu madde şöyle:
"İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa, işçi, süresi belirli olsun veya olmasın, iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir."
Alyanak'a göre bu durumda, işçinin çalıştığı ortamda sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren veya başka bir işçinin koronavirüs gibi "işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması" halinde işçi, iş sözleşmesini haklı sebeple feshederek, kıdem tazminatı talep edebilir. Alyanak, bu konuların yeni, tartışmalı ve yoruma açık olduğunu da belirterek, yargı kararları ile şekilleneceğini de vurguladı.
İŞÇİ SAKINCALI BULUNURSA, İŞVEREN ÖNLEM ALMAZSA
Bazı hukukçulara göre de Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Sağlık Bakanlığı kabulüne göre kanunda olmasa da koronavirüs "bulaşıcı hastalık" şeklinde yorumlanabilir. İş Kanunu hükümleri ışığında, "sağlık sebepleri" ile "iş güvenliği açısından tehlike oluşturması" halinde işverene tazminatsız ve derhal "haklı fesih" hakkı tanıyor. İşçi, "tedavi olmayı kabul etmeyip karantinaya uymaması, aşı olmaması, işyerinde çalışmasında bulaş durumu nedeni ile sakıncalı bir hal oluşturduğunun sağlık kurulu raporu ile kanıtlanması halinde", tazminatsız işten çıkarılabilir. Hastalığın bulaşmaması ve tedavisi için işçinin aşı olmak istememesi, işverenin sorumluluklarını yerine getirmesine engel teşkil edeceği için de "haklı fesih" yolu açılabilir. Aynı şekilde, iş sağlığını ve güvenliğini sağlamaması durumunda diğer işçiler de işverene karşı "haklı fesih" hakkını kullanabilir. Tazminat talep ederek işten ayrılabilir.
KORONAVİRÜS AŞISI BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?
Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, 15 Eylül'de Türkiye'de Faz 3 çalışmalarına başlanan Çin menşeli koronavirüs (Covid-19) aşısı, sağlık çalışanlarından sonra gönüllü vatandaşlar üzerinde de uygulanmaya başlıyor. 18-59 yaş arası, daha önce Covid-19 geçirmemiş vatandaşlar, https://covid19asi.calismasi.info adresinden veya 0850 811 18 80 telefon numarasını arayarak gönüllü olabilecek.
KORONAVİRÜS AŞISI YAN ETKİLERİ NELERDİR?
Tüm araştırmalarda bir parça risk bulunur ve bu riskler arasında hastalanmanıza veya kendinizi rahatsız hissetmenize neden olacak ya da size zarar verecek unsurlar bulunabilir. Çalışmanın önceki aşamalarından elde edilen bulgulara göre, çalışma kapsamında size uygulanacak aşı, ateş ve ishale, nadiren de kusma, yeme bozuklukları, bulantı, kas ağrısı, baş ağrısı, yorgunluğa neden olabilir. Aşı uygulanan bölgede ise ağrıya, nadiren de kızarıklığa, şişliğe ve kaşıntıya neden olabilir. Tüm bu olası riskler için aşı uygulandıktan sonra 30 dakika boyunca gözlem odasında çalışma ekibi tarafından izlenebilmeniz için beklmeniz istenecektir. Laboratuvar testleri için kanın alındığı bölgede ağrı veya morarma ve enfeksiyon riski vardır. Ayrıca kan alınmasına tepki olarak ortaya çıkabilen küçük bir baygınlık riski de vardır.
Çalışmaya katılırken çalışma ürünü ile ilişkili olan olumsuz etkiler de yaşayabilirsiniz. Çalışmanın tüm katılımcıları, tüm olumsuz etkiler bakımından dikkatli bir şekilde izlenecektir. Çalışmaya dahil edilecek olan gönüllülerin, çalışma merkezlerinin COVID-19 kliniklerine girmelerine izin verilmeyecek, çalışma gönüllüleri için bu merkezlerde ayrı bölümler oluşturulacaktır. Bu sayede COVID-19 hastaları ile bu çalışmanın katılımcılarının hiçbir şekilde aynı yerde olmamaları sağlanacaktır. Çalışma ekibi, olumsuz etkileri azaltmaya yardımcı olması için size ilaçlar verebilir. Bu etkiler hafif veya ciddi olabilir. Bu çalışmaya katılımınızdan dolayı oluşabilecek olumsuz etkilerin masraflarını/maliyetini karşılamanız istenmeyecektir. Çalışma tedavisinin sebep olduğu herhangi bir zarara uğramanız durumunda, size hiçbir maliyeti olmayan uygun bakımı ve yardımı alacaksınız.