Emeklilikte Yaşa Takılanların beklentileri TBMM'nin yeni yasama dönemine girmesiyle tekrar yükseldi. Emekli olmak için prim ve gün şartlarını tamamlamış ancak yaş şartından dolayı emeklilik hakkı elde edememiş vatandaşlar, emekli olmalarını engelleyen bu şartın değişmesi için çalışmalarına aralıksız devam ediyorlar. Geçtiğimiz aylarda yapılan bu açıklamalarda hükümetin EYT konusuna ilişkin bir çalışmasının olmadığı ifade edildi. Bu kapsamda hali hazırda herhangi bir bakanlığın emeklilikte yaşa takılanlar için bilinen bir çalışması bulunmuyor.
2021 yılında da en çok konuşulan konulardan biri, Emeklilikte Yaşa Takılanlar konusu oldu.
Emekli olmanın hayalini kuran vatandaşlar, 2021 EYT konusunda bir son dakika gelişmesi olup olmadığını merak ediyor.
Yıllarca çalışıp prim gün süresini doldurmalarına rağmen yaş şartını sağlamadıkları için emekli olup aylık alamayan binlerce kişi, sosyal medya başta olmak üzere birçok mecrada taleplerini dile getirmeye devam ediyor.
AK Parti Basın Sözcüsü Ömer Çelik, Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile ilgili yaptığı açıklamada, "Sorunlara duyarlıyız ama ülkeye maliyeti vardır." demişti.
EYT'DE SON DURUM NEDİR?
Prim gün süresini doldurmalarına rağmen emeklilik yaşını doldurmayı bekleyen yüz binlerce EYT'li, hükümetin EYT yasası ile ilgili önemli bir adım atmasını bekliyor.
Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, Emeklilikte Yaşa Takılanlar konusuyla ilgili olarak EYT'lilerin emekli olduktan sonra çalışmak istediklerini belirterek emekliliğin teknik adının "Yaşlılık aylığı" olduğunu söyledi.
Dünyanın hiçbir yerinde 48 yaşındakilerin yaşlı sayılmadığını kaydeden Bakan Selçuk, emeklilik konusunda reform çalışmasının görüşüldüğünü ve bunun uzun soluklu olacağını da ifade etti.
Emeklilikte yaşa takılanlar için görüşmeler arasında Finlandiya modeli bulunsa da bu konu koronavirüs pandemisi nedeniyle Meclis'in gündeminde yer almıyor.
EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR (EYT) YASASI YAŞI KAÇ OLDU?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) kapsamında kadınlar 58 yaşında ve erkeklerde ise 60 yaşında emeklilik imkanı sağlanıyor. Prim gün sayısı ise 7000'e kadar çıkarıldı.
8 Eylül 1999 tarihinden önce işe giren kadınlar 40 ve erkekler ise 58 yaşında emeklilik sağlanıyor. Diğer yandan kadınlarda 40 ile 58, erkeklerde ise 44 ile 60 yaş arasında değişim gösteren kademeli geçiş süresi getirildiği biliniyor. Bunun ve buna benzer yaş sınırı Emekli Sandığı ve Bağ-Kur içinde getirilmişti.
EYT YASASI ÇIKARSA KİMLER EMEKLİ OLABİLECEK?
2021 yılında EYT yasası çıkarsa, her emeklilikte yaşa takılan vatandaş emekli olamayacak.
Emeklilikte yaşa takılanlar için yeni düzenlemeler gelirse, 1999 tarihinden yani düzenlemenin hayata geçirilmesinden önce işe giren EYT'li kadınlar 20, erkekler de 25 yıl sigortalı olarak çalışma şartı ile birlikte 5 bin prim gün ödeme şartlarını yerine getirerek emekli olabilecekler.
2021 EYT HESAPLAMA
EYT yasası uygulamaya girdiği takdirde, emeklilik yaşı hesaplaması şu şekilde olacak:
İş başlangıcından itibaren kadınlar 20, erkekler ise 25 yıl sigortalılık şartı ile 5000 prim şartlarını tamamladıklarında emekli olabilmektedir.
Ayrıca, bu formül sadece 1999 tarihinden yani düzenlemenin hayata geçirilmesinden önce işe giren vatandaşları kapsamaktadır.
EYT NEDİR? KİMLERİ KAPSIYOR?
EYT, 1999 yılında emeklilik yaşının değiştirilmesiyle ortaya çıktı. 4447 sayılı kanunla yapılan değişiklikle birlikte 8 Eylül 1999 tarihine kadar kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi isteniyor ve 5000 prim günü olması gerekiyordu. Çıkarılan kanunla yaş şartı yükseltildi. Bu yasayla birlikte mayıs 1999'dan sonra sigortalı olan kadınlar için 58, erkekler için ise 60 yaş şartı konuldu. Bu kanun 1999'dan önce sigortalı olanları da kapsayınca, emeklilikte yaşa takılanların durumu ortaya çıktı.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT), emekli maaşı alamadıkları için çalışmaya devam ediyor. Fakat çalışma hayatında olan EYT'liler için de kritik bir durum söz konusu. Çalışmaya devam eden EYT'lilerden bir kısmı '2008 sonrasında çalışma süresi uzadıkça emekli aylığının düşmesi' nedeniyle sigortasız olarak çalışmayı tercih ediyor. Bu da beraberinde pek çok sorunu getiriyor. Sigortasız çalışan EYT'liler iş güvencesinden yoksun kalıyor, kıdem tazminatı alamıyor, işsizlik ödeneğinden yararlanamıyorlar. Kendi ceplerinden GSS primi ödemek durumunda kalabiliyorlar.
Çalışmaya devam eden EYT'liler karşılaşacakları durumları tam olarak bilmiyor. Öncelikle sigortalı olarak çalışmaya devam edenlerin alacakları emekli aylığında bu nedenle bir düşme yaşanabilir. Bu şekilde ne kadar çalışıldığına bağlı olarak değişir. Maaşının düşmesini istemeyenler ise sigortasız çalıştıkları sürenin hiçbir şekilde kıdem ve ihbar tazminatını alamazlar. GSS primi ödemek durumunda kalabilirler. Sigortasız işçi çalıştıran işveren için ise cezai yaptırımlar söz konusu.