Yaş dışında emeklilik için lüzumlu olan prim gün süresi ile sigortalılık müddetini bitirenlerin kıdem tazminatını alabilmeleri için üç değişik koşul mevzubahisi oldu. Öncelikle 8 Eylül 1999'dan önce ilk kez sigortalı olup da 15 yıl 3600 gün sigortalılık süresini dolduran yani yaş dışındaki emeklilik şartlarını yerine getiren işçiler, Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) 'kıdem tazminatı alabilir' yazısını temin ederek işverene verip, istifa ederse kıdem tazminatı alabiliyor. Kıdem tazminatı, çalışanın 4857 sayılı İş Kanunu gereğince işten çıkarılması durumunda işveren tarafından çalıştığı yıllar için ödediği ücrettir. İşçi çalıştığı her bir yıl için bir maaşı kadar kıdem tazminatı alır.
8 Eylül 1999'dan sonra sigortalı olanların önünde ise iki seçenek var. Birincisi, 25 yıl sigortalılık süresi ve 4.500 gün prim. Bu şartı tamamlayan kadın 58, erkek 60 yaşında emekli olur. İkincisi ise 7.000 gün prim ödeme süresi.
7.000 günü tamamlayan kadınsa 58, erkekse 60 yaşını tamamlamak koşuluyla emekli olabiliyor. Dolayısıyla burada sigortalılık süresi aranmıyor. 19 yıl 5 ay 10 gün prim ödeyenler SGK'dan yazı alıp çalıştığı yerden istifa ederek kıdem tazminatını yasal olarak alabilir.
YAZILI TALEPLE İŞİ GARANTİYE ALIN
7000 günle kıdem konusu çok fazla bilinmediği için bazen başvuru yapılan kurumlarda '25 yıl sigortalılık süresi gerekir' şartının öne sürüldüğünü ifade ediliyor. İşi şansa bırakmamak için yazılı talepte bulunup yazılı cevap almakta fayda var.
Özetle 25 yıl 4500 gün veya 7000 gün prim şartlarından hangisi önce tamamlanırsa ona göre kıdem hakkı doğar. İşten çıkarma yasağını olduğu dönemde de bu haklar kullanılabiliyor.
KIDEM TAZMİATI NEDİR?
Kıdem tazminatı, çalışanın 4857 sayılı İş Kanunu gereğince işten çıkarılması durumunda işveren tarafından çalıştığı yıllar için ödediği ücrettir. İşçi çalıştığı her bir yıl için bir maaşı kadar kıdem tazminatı alır. Çalışan bu tazminatı alabilmek için en az bir yıl aynı kurumda çalışmış olmalıdır. Aynı kuruma bağlı farklı işyerleri için de bu şart geçerlidir. Ayrıca çalışanın işten çıkarılmış olması da kıdem tazminatı alabilmenin şartlarından biridir. İşçi kendi isteğiyle yani istifasıyla ancak belirli sebeplerden dolayı kıdem tazminatına hak kazanabilir.
KIDEM TAZMİNATI KİMLERE VERİLİR?
Kıdem tazminatına hak kazanmanız için aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmış olmanız gerekmektedir. Eğer kendi isteğinizle işten ayrılırsanız kıdem tazminatı alamayacaksınız. Ancak, erkekler askerlik hizmeti için ve kadınlar da evlilik nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalırsa, tazminata hak kazanıyor. Ayrıca, emeklilik için gerekli süreyi ve prim ödeme gün sayısını doldurmuşsanız kendi isteğinizle işten ayrılırsanız dahi kıdem tazminatı alabileceksiniz.
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
İşe başlama tarihinden itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işveren, işçiye 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır. Ödenecek tutardan sadece damga vergisi (%0,759) kesintisi yapılmaktadır.
Örneğin, çalıştığınız işyerinde son aldığınız brüt ücret 3 bin 500 liraysa, ve işyerinde 5 yıldır çalışıyorsanız ve işten çıkartıldıysanız; kıdeminiz 17 bin 500 bin lira tutuyor. Ücretin içinde yer alan; yol yardımı, yemek, ikramiye, prim gibi tüm ödemeler de tazminat hesabına katılıyor.