Fazla Mesai Nedir?
Bir iş yerinde haftalık çalışma süresini aşan çalışmalar fazla mesai anlamına gelmektedir. İş Kanununa göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai olarak değerlendirilir.
Bir işçi hangi şartlar altında olursa olsun günde 11 saatten fazla çalışılamaz, çalıştırılamaz. İşçinin rızası olsa bile 11 saatten fazla çalışmaya izin verilmez.
18 yaşını doldurmamış, sağlık durumları çalışmaya elvermediği tespit edilen, hamile, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler ve kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler fazla mesai yapamazlar.
Haftalık 45 saati aşan çalışmalarda, çalışılan her fazladan saat için ödenecek ücret % 50 zamlı ödenmelidir.
Fazla Mesai Ücreti Hesaplama
Şimdi bunları örneklerle görelim; Öncelikle fazla mesai yapan işçinin saatlik ücretini bilmek önemlidir. İşçinin asgari ücretle çalıştığını varsayımından yola çıkarsak, asgari ücret 2018 yılında brüt 2.029,50 TL'dir. İşçinin bir aylık kazancı olan asgari ücretin saatlik tutarını bulmak için, 1 aylık çalışmanın saatlik değerini ifade eden 225 saate bölünür
Saatlik Ücret = 2.029,50 / 225 = 9,02 TL'dir
Fazla mesai için ücretin % 50 zamlı halini bulmak gerekir. Bunun içinde yukarıda bulduğumuz saatlik ücreti 1,5 ile çarpmak gerekiyor.
% 50 zamlı ücret = 9,02 x 1,5= 13,53 TL'dir
Fazla mesai ücretini bulmak için 45 saatin üzerinde çalışılan saatleri % 50 zamlı olarak hesaplıyoruz.
Fazla mesai= 50 – 45 = 5 saat
5 saat x 13,53 TL= 67,65 TL fazla mesai ücreti ödenecektir.
Haftalık 45 saatin altında kalan fazladan çalışmalarda ücret % 25 zamlı hesaplanmalıdır.
Örneğin, haftada 40 saat çalışılan bir iş yerinde bir hafta 43 saat çalışmış olan 3.000 TL ücretli işçinin fazla mesai ücretini hesaplamak için yine önce işçinin saatlik ücretini bulup % 25 zamlı hesaplayarak fazla mesai yaptığı süre ile çarpılır.
Burada saatlik ücret bulunurken, haftalık 45 saat çalışan işçilerde olduğu gibi 225 saate bölünmez. Yani işçi, iş sözleşmesi yapılırken ücretini, haftalık 40 saatlik çalışma karşılığında anlaşmış. İş Kanunu'na göre işçi 6 iş günü çalışarak hafta tatilini hak eder. Haftada 5 gün de çalışsa, saatlik ücreti 6 gün çalışmış gibi hesaplanır.
Bu noktadan hareketle, haftalık çalışma süresinden işçinin saatlik ücretini buluruz. İşçinin bir aylık kazancının saatlik tutarını bulmak için 1 aylık çalışmanın saatlik değerini ifade eden saate bölmemiz gerekir.
Günlük çalışma saati = Haftalık çalışma 40 saat / 6 gün = 6,667 saat.
1 aylık çalışma saati = 6,667 x 30 gün = 200 saat
Saatlik ücret = 3.000 / 200 = 15 TL'dir
Fazla mesai için ücretin % 25 zamlı halini bulmak için 1,25 ile çarpıyoruz.
% 25 zamlı ücret = 15 x 1,25 = 18,75 TL'dir.
Fazla mesai ücretini bulmak için 40 saati aşan ama 45 saatin altında kalan saatleri % 25 zamlı hesaplıyoruz.
43 – 40 = 3 saat
3 saat x 18,75 TL= 56,25 TL'dir.