Ticaret Bakanlığı'nın 5 büyük zincir market için 81 ilde başlattığı denetimlerin ardından harekete geçen marketler algı oyununa başladı. 5 büyük marketi tek tek dolaşıp, fiyat etiketlerini incelendi. Denetimler sıklaşınca marketlerin, tüketiciyi kandırmak için domates, patates, soğan gibi en çok talep edilen üç kalem ürünün satış etiketine maliyetin altında fiyat yazması dikkat çekti. Bu ürünlerin Hal'den çıkış fiyatı ise marketlerin iddia ettiği 'alış fiyat'larından daha düşük… Marketlerde dikkat çeken bir diğer nokta ise etiket oyunu oldu. Bazı ürün kalemlerine alış fiyatının iki katı etiket koyan marketler, önce fiyatı artırıp, sonra indirim yapmış gibi tüketicinin gözünü boyuyor.
ALIŞ FİYATI HALDEN YÜKSEK!
Dolaştığımız marketlerde ilk dikkat çeken ürünler soğan, domates ve patates oldu. Bazı marketler, maliyetinin 3.50 TL olduğunu iddia ettiği soğanı, 2.45 TL'den satışa sunuyor. Bu ürünün İstanbul Hal fiyatı ise 1.20 ila 2.00 TL arasında değişiyor. Bir diğer indirimli ürün olan patatesin markette satış fiyatı 2.75 TL olarak görülüyor. Ancak alış fiyatı 3 TL! Patatesin İstanbul Hal fiyatı ise 1 ila 2.5 TL arasında... Benzer bir göstermelik indirim, salkım domateste de söz konusu. Alış fiyatı 7.30 TL olarak belirtilen salkım domates, 7.25 TL'den satılıyor. Yine bu ürünün İstanbul Hal fiyatı 6 ila 7 TL arasında değişiyor.
İKİ KAT FARK VAR
Marketlerin meyve-sebze reyonlarını gezdiğimizde birçok ürün kaleminde fiyatların yüksek olduğu da dikkat çekiyor. Örneğin, 11.90 TL'den satışa sunulan beyaz üzümün market alış fiyatı 6.00 TL. Üretici veya Hal'den alış fiyatı 3.98 TL olarak belirtilen kıvırcık marulun da satış fiyatı yaklaşık 2.5 kat artmış… Marul raflarda 9.45 liradan tüketiciye sunuluyor. Yine 4.50 TL'den alınan kabak, 8.50 liradan, 7.60 TL'den alınan kıl biber 14.90 liradan, 5.00 TL'den alınan sivri köy biberi de 9.95 TL'den satılıyor.
BU NASIL İNDİRİM?
Marketlerde ürünlere yazılan indirim etiketleri de dikkat çekiyor. Bu ürünlerin alış fiyatlarını incelediğinizde ise nasıl algı oyunu yapıldığını görüyorsunuz. Örneğin, 7.95 TL'den 5.99 TL'ye indirildiği iddia edilen golden elmanın alış fiyatı 4.00 TL.
Yani ürüne iki kat fiyat etiketi koyup sonrasında indirim yapılmış gibi gösteriliyor. Sabah'ta yer alan habere göre, yine aynı şekilde Santa Maria armudun, 11.90 TL'den 9.90 liraya indirildiği görülüyor. Ancak armudun alış fiyatı 6.00 TL olarak etikette yer alıyor. Benzer durum şeftalide de var. Rafta 14.90 TL'den 12.00 TL'ye indirilmiş gibi sunulan şeftalinin, alış fiyatının 7.50 lira olduğu gözlerden kaçmıyor. Marketlerin önce ürünü alış fiyatının iki katına çıkarıp, sonra onun üzerinden indirim yapılmış gibi göstermesi de "Bu nasıl indirim?" sorusunu akıllara getiriyor.
8 ÜRÜNDEN BİRİ SORUNLU ÇIKTI
BEŞ büyük zincir markete yönelik fahiş fiyat incelemesi başlatılırken, bir yandan da vatandaşa sahte gıda satarak sağlıklarıyla oynayanlara karşı ciddi tedbirler alınıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı, gıda güvenirliliğini sağlamaya yönelik faaliyetler için bu yıl 750 milyon lira bütçe ayırdı. Bu kapsamda özellikle okullarda gıda güvenliğine yönelik uygulamaları geliştirmek amacıyla eğitimler yapılacak.
SIFIR TAKLİT VE TAĞŞİŞ
Taklit ve tağşişcilerle mücadele kapsamında gıda güvenilirliği alanındaki olası risklerin tespiti yapılarak bu konularda uluslararası standartların gözetildiği, bağımsız, tarafsız, şeffaf ve bilimsel esaslara göre yürütülen risk değerlendirmesi çalışmaları yapılacak. Tüketicilerin gıdaları güvenilir bir şekilde nasıl tüketeceklerini bilmeleri ve bu yönde bilinçlendirilmeleri hedeflenecek.
Bu yıl taklit ve tağşişle mücadele kapsamında önemli düzenlemeler yapan bakanlık, geçtiğimiz yıl denetimi yapılan ürünlerde yüzde 11.5'unda gıda kodeksine aykırılık tespit ederken, bu yıl genelinde de bu oranın yüzde 12 olmasını tahmin ediyor. Yani denetimi yapılan her 8 üründen biri sorunlu çıkarken, bakanlık bu yıl devreye giren ve yüksek cezalar öngören düzenleme sayesinde bu oranı 2023'te sıfıra indirmeyi amaçlıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan Gıda ve Yemlerde Taklit ve Tağşiş Fiili ve İdari Para Cezalarının Hesaplanmasına Dair Yönetmelik'le taklit veya tağşiş fiilini işleyenlerden ilk ihlalde 54 bin 555 liradan az olmamak ve 545 bin 550 lirayı aşmamak kaydıyla yıllık gayrisafi gelirlerinin yüzde biri oranında idari para cezası uygulanacak. Fiilin 3 yıl içinde tekrarlanması durumunda 109 bin 110 liradan az olmamak ve 1 milyon 91 bin 100 lirayı aşmamak kaydıyla idari para cezası kesilecek.
SUÇ DUYURUSUNDA BULUNULACAK
Fiil 3 yıl içinde ikinci kez tekrarlanırsa Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulacak. 3 yıl içinde ikinci kez yapılırsa, 218 bin 220 TL ile 2 milyon 182 bin 200 TL arasında idari para cezasına hükmedilecek.