Son dakika haberi...Türkiye'de çeşitli nedenlerle engeli bulunan yaklaşık 9 milyon vatandaşın yaşam kalitesinin yükseltilmesi, istihdamda, üretimde daha fazla yer almaları için sosyal güvenlik başta olmak üzere birçok başlıkta destek sağlanıyor. Prim teşviki, evde bakım parası, engelli aylığı desteği, gelir, emlak vergisi indirimi, MTV, KDV, ÖTV vergilerinde avantaj, ücretsiz toplu taşıma, demiryolu, havayolu uçuşlarında çeşitli oranlarda indirim bunların başında geliyor.
SABAH'ta yer alan habere göre, Engelli çalışanlar, sigortalıyken çalışma gücünde kayıp yaşayanlar erken emekli olabilir. Engel derecesine göre en az 15 yıl çalışıp 3600 gün prim ödeyene emekli aylığı bağlanıyor. Engelli istihdam eden işverenlere prim teşviki uygulanıyor. Engelli iş, işyeri kurma projelerine destek veriliyor. Elektrik, su, doğalgaz, GSM tarife indirimleri yapılıyor. Milyonlarca engelli vatandaşı ve yakınlarını ilgilendiren merak edilen soruların yanıtları şöyle:
1- Engelli hakları nelerdir?
Engelli vatandaşlar Engelli Hakları Kanunu kapsamında birçok hakka sahip olun bunun dışında da kurumların inisiyatifinden birçok yardım, indirim hakları bulunuyor. Evde bakım, muhtaç aylığı, gelir, emlak, gümrük vergisi, ÖTV indirimi, 2022 aylık hakkı, EKPSS/Kura ile atama hakkı, engelli iş kurma projeleri, korumalı park yeri kullanım kartı, ulaşım indirimleri, elektrik, su, doğalgaz, GSM tarife indirimleri, rehabilitasyon merkezlerinden yararlanma hakları bulunuyor.
2- Engelli vatandaşların 2022 aylık hakkı neye göre belirleniyor?
Hanenin toplam gelirini(menkulgayrimenkul), hanede ikamet eden kişi sayısına bölündüğünde net asgari ücretin üçte birini geçmemesine bakılıyor. 2022 engelli maaşları aylık olarak veriliyor.
3- ÖTV istisnalı araç alımında aylığım kesilir mi?
Aylık başvurusunda araç alınmış durumdaysa bunun nasıl değerlendirileceği, gelir hesabında dikkate alınıp alınmayacağı sosyal hizmetlerin kararına bağlı. Yapılacak hesaplamada araç alım bedeli ya da satış bedeli 12'ye bölünür. Bu miktar 12 ay boyunca haneye gelir olarak ilave edilir. Kişi başı aylık gelir aşmıyorsa aylık kesilmez. Tüm gelirler toplanarak toplam gelir hanedeki kişi sayısına bölünür.
4- Ağır engelli çocuğu olan sigortalı ebeveynlerin erken emeklilik hakkı var mıdır?
Engelli çocuğu olan kadınların erken emeklilik hakkı bulunuyor. Bu talepte bulunan, "başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunan" kadın sigortalıların 1 Ekim 2008'den sonra yatan sigorta primlerinin dörtte biri ayrıca prim olarak ilave edilir ve bu süre emeklilik yaşından düşülür. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların, 01.10.2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenecek.
5- THY ve demiryollarında engellilere indirim nasıl uygulanıyor?
Demiryolu hizmetlerinde engelli vatandaşlar ve refakatçilerinden ücret alınmıyor. Uçuşlarda da yüzde 40 ve üzeri engeli olan yolculara indirim sağlanıyor. Ücretler üzerinden tüm iç hatlarda yüzde 20 ve dış hatlarda yüzde 25 indirim yapılıyor. İndirimden yararlanmak isteyenlerin engelli kimlik kartı, sağlık raporu ile başvurması gerekiyor. Ayrıca, 'refakatçi ile seyahat etmelidir' ibaresi bulunan doktor raporunun ibraz edilmesi halinde, engelli yolcu ile aynı seferde seyahat edecek bir refakatçisine tüm iç ve dış hatlarda uygulanabilir.
6- Erken emeklilik koşulları nelerdir?
Engelli olarak çalışanlara ve sigortalıyken çalışma gücünde kayıp olanların erken emeklilik hakkı bulunuyor. Engellilik derecesine göre en az 15 yıl çalışıp 3600 gün prim ödeyenler erken emekli olabiliyor. Sigorta başlangıç tarihi, prim ödeme gün sayısı olmak üzere iki kriter bulunuyor. Yaş şartı aranmıyor. Emeklilikleri ise engellilik derecesine göre değişiyor. Sağlık raporu ve engellilik raporu da gerekli belgeler arasında yer alıyor. Engellilerin emekliliğinde Ekim 2008 önemli bir tarih. Bu tarihten önce işe başlayanların emeklilik koşulları ile sonrasında başlayanların farklılık gösteriyor.
7- İş yerlerinde engellilere yönelik ne tür düzenlemeler yapılmaktadır?
İşverenler, iş yerlerini, engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak şekilde hazırlamak, sağlıkları için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak, bilgi ve yeteneklerini geliştirmek, çalışmaları için gerekli araç ve gereçleri sağlamak zorundadır. Engelliler, yapabilecekleri işler dışında sağlıklarına zarar verecek diğer işlerde çalıştırılamaz.
8- Bakım gereksinimi olan engelli yakını bulunan memurların tayininde kolaylık sağlanmakta mıdır?
Devlet memurlarının, hayatını başkasının yardım veya bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede engelli olduğu sağlık kurulu raporu ile tespit edilen eşi, çocukları ile kardeşlerinin tayininde kolaylık sağlanıyor.
9- Engellilerin tayin ve nakillerinde başka özel hükümler var mıdır?
Atama, tayin ve nakiller; konuya ilişkin mevzuatlar çerçevesinde ilgili kurumlar tarafından yapıldığından tayin ya da nakil ile ilgili girişimlerin söz konusu kurumlar nezdinde şahsen yapılması gerekiyor.
10- Engellinin sahip olduğu konutta vergi muafiyeti var mıdır?
200 metrekareden küçük tek konutu olan engelliler emlak vergisinden muaftır.
11- Engelli sağlık kurulu raporuyla erken emeklilik hakkı var mıdır?
Engelli memur, işçi ve Bağ-Kur çalışanları yaşı beklemeden, gerekli yıl ve prim gününü tamamladıklarında erken emekli olabilirler. Erken emeklilik talebi için bir işte çalışıyor olmak zorunludur.
12- Engelli sağlık raporu ile mazeret izni nasıl alınır?
İşçilerin en az yüzde 75 oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde 10 güne kadar ücretli izin verilebilir.