Son dakika haberi... Sosyal Güvenlik Kurumu'na yatırılan primler isteyen sigortalılara iade edilebiliyor. Emeklilik yaşını dolduranlar prim iadesi hakkından yararlanabilir. Sadece çalışandan kesilen, uzun vadeli sigorta kollarını (malullük, yaşlılık, ölüm) ifade eden primler iade edilir. İşveren payı, sağlık sigortası payı ve İşsizlik Sigortası Fonu için kesilen prim iade edilmez.
SABAH'ta yer alan habere göre, Prim iadesi birincisi toptan ödeme ve ikincisi de birden fazla işveren yanında yapılan çalışmalarda prime esas kazanç üst sınırının aşılması durumunda yapılır. Toptan ödeme; emeklilik için aranan yaş koşullarından yaş şartını sağlayıp yeterli prim ödeme gün sayısına sahip olmayan sigortalılara yapılır. Tavanı aşan kazançlara ilişkin prim iadesi hemen yapılabilir. Prim iadesine yönelik merak edilen soruların yanıtları şöyle:
1- Emekli olmak istemeyen devletten primlerini geri alabilir mi?
Yaşın dolmasına karşın emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısını dolduramayanlar bağlı bulunulan sosyal güvenlik merkezine ya da il müdürlüğüne yazılı talepte bulunmaları halinde ödemiş oldukları prim tutarlarını toplu bir şekilde iade alabilir.
2- Prim iadesi neye göre hesaplanıyor?
Çalışırken SGK'ya brüt ücretin yüzde 34.5'i oranında prim yatırılır. Bununla beraber emeklilik için sigortalı adına yatırılan prim tutarı SSK'lı çalışanlarda yüzde 14, Bağ- Kurlulara da yüzde 20 oranında hesaplanıyor.
3- SSK primleri nasıl geri alınıyor?
Aynı anda birden fazla işverenden ücret alan SSK'lı çalışanlar için bir ayda ödenen prim tutarı aylık asgari ücretin 7.5 katını aşması durumunda, aşan kısmın yüzde 15'i oranında prim iadesi yapılır. Kişinin ilçedeki sosyal güvenlik merkezine veya il müdürlüğüne başvurması gerekiyor.
4- İşverenin ödediği primlerin iadesi de söz konusu mu?
Hem yaşı doldurma hem de tavanı aşma durumunda sadece işçi payına düşen uzun vadeli sigorta kollarına ait tutarlar iade ediliyor, işverenin ödediği primlerin iadesi söz konusu değil.
5- Toptan ödemede hangi koşullar aranıyor?
Emeklilik için prim ödeme gün sayısı, sigortalılık süresi ve yaş koşulu aranır. Primlerin toptan iadesi için bu koşullardan yaş şartını sağlamak zorunlu. Emekli geri ödemesi sigortalıların emeklilik için gerekli yaş şartını doldurduğu halde prim ödeme gün sayısı veya sigortalılık süresini tamamlayamadığı için aylık bağlanamaması durumunda prim ödemesinin toplu olarak iadesi anlamına geliyor. Yeterli prim gün sayısı dolmayan sigortalılar yaşı doldurduysa prim parasını topluca alabilir.
6- SGK prim iadesini kimler alabilir?
Birden çok iş yerinde çalıştığı için yüksek prim ödeyen sigortalıların SGK'ya fazladan ödedikleri primleri geri alma hakları bulunuyor. SGK, aldığı uzun vadeli sigorta primlerinin, yaşlılık aylığı bağlayamadığı kısmını iade ediyor.
7- Ödenecek tutarda güncelleme söz konusu mu?
Uzun yıllar evvel yatırılan primlerin enflasyon karşısında erimesinin önüne geçiliyor. SSK, Bağ-Kur çalışanları açısından primin ait olduğu yıldan itibaren başvuru tarihine kadar geçen yıllar için her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile hesap yapılıyor.
8- Tavanı aşan primlerin iadesi için süreç nasıl işliyor?
Birden fazla işveren yanında yapılan çalışmalarda prime esas kazanç üst sınırının aşılması durumunda primlerin iadesi mümkün oluyor. Burada aynı sigorta türünde olmak önem taşıyor. Primler çalışanın tabi olduğu sigortalılık hali için belirlenen prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanan tutarı aştığında adına fazla ödenen tutar Kurum'dan geri istenebiliyor.
9- Ölen kişilerin yakınları da alabiliyor mu?
Sigortalı çalışandan dolayı eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için SSK'lılarda en az 5 yıl sigortalılık, 900 prim günü, 4B ve 4C'liler de de 1800 prim günü koşulu aranıyor. Bağ-Kur'lu bir kişi öldüğünde 1780 prim günü bulunuyorsa bu kişinin hak sahibi ölüm aylığı alamaz. Ancak 1780 gün için ödenen primleri topluca alabilir.
10- Yabancı çalışanlar da prim iadesi alabilir mi?
Prim iadesi konusunda yabancılar için özel bir uygulama bulunmuyor. Türkiye'deki genel emeklilik koşullarına göre değerlendirme yapılıyor. Yaş şartı sağlandıktan sonra bulunduğu ülkedeki (sosyal güvenlik sözleşmesi olan) sosyal güvenlik kurumu aracılığıyla Türkiye'deki Kurum'a yazılı başvuru halinde iade yapılabilir.
11- Emekli işçilerin de prim iadesi hakkı var mı?
Prim iadesinden, birden fazla işverene bağlı olarak çalışan emekli işçiler de yararlanır. Emekli olduktan sonra sigortalı çalışmaya devam edenler için işçi payı olarak yüzde 7.5 oranında prim kesilir. İşsizlik sigortası primi ise kesilmez. Bu nedenle, emekli işçilerin tavanı aşan kazançlarının yüzde 15'i oranında değil, yüzde 7.5'i oranında prim iadesi yapılır.
12- İşverenin primi yatırmaması durumunda süreç nasıl işliyor?
Tavan aşan kazan tutarına ait primin iadesi için işverenin Kurum'a prim ödemesi yapmış olması zorunlu. Aylık prim bildirimi yapılmasına karşın ödeme yapılmadıysa iade söz konusu olmaz.