Gençlere iş hayatına başlamadan önce büyük deneyim fırsatı yaratan stajlar, yüzbinlerce öğrenci için aynı zamanda gelir kapısı oldu. İşletmelerde staj yapan üniversite ve meslek lisesi öğrencilerinin staj ücreti de asgari ücretle birlikte arttı. Bu yıl staj yapan gençler mesleğe ilk adımda 1275 lira harçlık alacak.
DEVLET KATKISI EMEKLİLİKTE YAŞTAN MAAŞA BİRÇOK BAŞLIĞI ETKİLİYOR
Yirminin altında çalışanı olan işletmede bu tutarın 850 lirasını devlet karşılayacak. Kalfalık yeterliliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12'nci sınıf öğrencilerine de 2126 lira ödenecek.
BEDELİNİ DEVLET KARŞILIYOR
Staj zorunluluğu kapsamındaki işyerleri her yılın Şubat ayında çalışma ve İŞKUR il müdürlüklerince milli eğitim müdürlükleriyle yükseköğretim kurumlarına bildiriyor. On kişiden fazla çalışanı bulunan işletmelerin, çalışan sayısının yüzde 5'i oranında stajyer çalıştırması ve bunlara ücret ödemesi gerekiyor. Stajyer ve çıraklara ödenen ücretlerin bir kısmını devlet karşılıyor.
SİGORTA KONUSU
Çıraklar, işletmelerde mesleki eğitim gören, staj ve tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilerin ücretlerine yapılan devlet katkısı ödemeleri 5 eğitim yılı daha devam edecek. Sabah'ta yer alan habere göre, stajyer çalıştıran kamu kurumlarına ise devlet katkısı bulunmuyor. Zorunlu staj yapan öğrenciler için iş kazası, meslek hastalığına karşı sigorta yapılması gerekiyor.
İşte milyonlarca öğrenciyi ve işvereni ilgilendiren staj konusunda merak edilen soruların yanıtları:
1-İş Kanunu'na göre stajyerlerin işyerindeki statüsü nedir?
Meslek lisesi, yükseköğrenim sırasında staja tabi öğrenciler hakkında Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası'nın iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanıyor. Sigortalı kabul edilmekle birlikte işçi statüsünde bulunmuyor. Mesleki Eğitim Kanunu'na göre on ve daha fazla personel çalıştıran firmaların personel sayısının yüzde 5'inden az olmamak üzere mesleki, teknik eğitim öğrencilerine beceri eğitim yaptırma zorunluluğu var. Zorunlu stajın yanı sıra isteğe bağlı da yapılabiliyor.
2- Bu yıl staj başvuruları ne zaman başlayacak, bu yıl ne kadar ödeme yapılacak?
Mesleki beceri eğitimi ve staj yaptırma zorunluluğu kapsamındaki işyerleri her yılın Şubat ayında Çalışma ve İŞKUR il müdürlükleri tarafından il milli eğitim müdürlükleriyle yükseköğretim kurumlarına bildiriyor. Staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere asgari ücretin net tutarının yüzde 30'u kadar (bu yıl 1275 lira), kalfalık yeterliliği kazanan mesleki eğitim merkezi 12'inci sınıf öğrencilerine de asgari ücretin yüzde 50'sinden az olmayacak kadar (2126 lira) ödeme yapılacak.
İşletmeler isterse sözleşmeyle belirlenen stajyer ücretlerini yasada belirtilen rakamın üzerinde verebiliyor. Bu ücretlerden devlet kesinti yapmıyor.
3-Stajyer ücretlerine yönelik devlet katkısı nasıl hesaplanıyor?
Stajyer ve çıraklara ödenen ücretlerin bir kısmını devlet karşılıyor. Yirmiden az personel çalıştıran işletmeler için üçte ikisinin, 20 ve üzerinde personel çalıştıran işletmeler için üçte birinin, mesleki eğitim merkezi programına devam eden öğrencilere ödenebilecek en az ücretin ise tamamının devlet katkısı olarak ödenmesine ilişkin süre, 2021-2022 eğitim ve öğretim yılından itibaren 5 eğitim ve öğretim yılı uzatıldı.
Bu kapsamda mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrenci başına, 20'den az personel çalıştıran işletmelere yaklaşık 850 lira, 20'den fazla personel çalıştıran işletmelere de 425 lira devlet katkısı sağlanacak. Stajyer çalıştıran kamu kurumlarına ise devlet katkısı bulunmuyor.
4- Devlet katkısı ne zaman verilmeye başlıyor?
Karar uyarınca ödenen devlet katkısı, ödemenin yapıldığı tarihi takip eden iki ay içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bütçesinden İşsizlik Sigortası Fonu'na aktarılacak. Kamu kurum ve kuruluşlarına bu karar doğrultusunda devlet katkısı ödenmeyecek.
5-Stajda sigorta yaptırma zorunluluğu var mı, maliyeti kim karşılıyor?
Zorunlu staj yapan öğrenciler için iş kazası, meslek hastalığına karşı sigorta yapılması gerekiyor. Sigorta primleri asgari ücretin yüzde 50'si üzerinden, Milli Eğitim Bakanlığı ile mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin bütçesine konulan ödenekten karşılanıyor. Diğer yandan üniversite eğitimleri sırasında staj yapması uygun görülen öğrenciler de staja başladıkları tarih itibariyle sigortalı sayılıyor, sigorta primleri okulları tarafından karşılanıyor.
6-Staj yaptırmayan işletmeye ceza var mı?
İşletmelerin çalıştıracağı stajyer sayısı her yıl belirleniyor. Buna uymayan işletmelere ise her öğrenci için eğitim süresince mesleki eğitime katılma payı olarak ödeme yapıyor. Personel sayısı yirmiyi geçenlerde de bu tutar ikiye katlanıyor.
7- Olası bir iş kazasında işverenin sorumluluğu var mı?
Öğrenciler adına sigorta priminin okul tarafından karşılanması işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmıyor. Eğitim sırasında iş yerinin kusuru durumunda ortaya çıkabilecek iş kazaları, meslek hastalıklarından işverende sorumlu tutuluyor.
8- Staj süresi emeklilik tarihini öne çeker mi?
Staj başlangıcı ve geçen süreler emeklilik hesabında dikkate alınmaz. Ancak kadınlar sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten sonraki doğumlarda boşta geçen süreleri borçlanabiliyor. Staj sigortası olan kadınların ilk sigorta girişleri doğum borçlanması yaptıkları süre kadar geriye çekiliyor.
9-Staj sigortasının yapılıp yapılmadığına nereden bakabiliriz?
E-devlet kapısı ile staj sigortası sorgulaması yapılabilir. Bunun için 4A hizmet dökümü linkine bakılabilir.
10-Çıraklık sigorta girişi sayılır mı?
Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası hükümleri uygulanır. Bunlar hizmet akdi kapsamında sigortalı sayılırlar.
