1- Çalışma kimleri kapsıyor?
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi, 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olan, prim ve yıl şartlarını tamamlayan ancak yaşı bekleyenleri ilgilendiriyor.
2- Sadece SSK'lılar mı yararlanacak?
Sadece SSK'lılar değil, memurlar ve esnaf da beklenti içerisinde. Her kesim için ayrı çalışma bekleniyor.
3- Kısmi emeklilik kolaylaştırılır mı?
Kısmi emeklilikte 3 şarta bakılıyor. İlk sigortalı olunan tarihten bugüne 15 yılın geçmesi, 3600 gün prim olması, kadınların 50, erkeklerin ise 55 yaşına gelmesi. Bu 3 şarttan hangisi en son tamamlanmışsa, ona göre bir emeklilik yaşı belirleniyor. Buna göre de kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşı bulan şartlar ortaya çıkıyor. Burada yaş şartının esnetilmesi gündeme gelebilecek. 3600 günü olan kadınların 50, erkeklerin 55 yaşında emekli olabilmesi bir seçenek olarak duruyor.
4- Yıl formülü seçilirse nasıl olacak?
9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş erkekler için 25 yıl (7200 gün), kadınlar için ise 20 yıllık (9000 gün) sigortalılık şartının tamamlanması durumunda yaşa bakılmadan emeklilik imkanı gelmesi söz konusu olabilecek. Kadınlar için 20 yıllık süre 8 Eylül 2019'da tamamlandı. 1996 ve öncesinde sigortalı olan erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi doldu. 1997'de sigortalı olanlar için ise bu yıl dolacak. Son tarihte sigortalı olan birisi için yıl şartı 8 Eylül 2024'te tamamlanacak.
5- Prim formülü seçilirse ne olacak?
Emeklilik için prim gün şartlarını tamamlayanlara emeklilik yolu açılabilecek. Bu durumda 9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlardan prim günlerini tamamlayan herkes emekli olabilecek. Hem yıl hem prim şartının birden sağlanmasına da bakılabilecek.
6- Yaş şartı düşürülebilir mi?
Prim gün sayısını doldurup yaşı bekleyenler için bekleme süresini 2-3 yıl düşürmek gibi formüller de seçenekler arasında. Bir yaş sınırı konulması da söz konusu olabilir.
7- Borçlanma imkanı sağlanır mı?
Primi eksik olanlar için alternatifli borçlanma formülleri de gündemde. 4 Ekim 2000 öncesinde oda ve vergi kaydı olup Bağ-Kur kaydı olmayan esnaf geriye dönük borçlanma talep ediyor. Ayrıca 8 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanlardan askerlik borçlanmasıyla işe girişi bu tarihten önceye çekenler, kendilerinin de EYT kapsamına alınmasını istiyor.
8- Maaş nasıl hesaplanacak?
Emekli maaşı hesabında 3'lü bir sistem uygulanıyor. Buna göre 2000 yılı öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası primler için 3 ayrı hesap yapılıyor. Tüm kazançlar dikkate alınıyor aylık bağlama oranları ve güncelleme katsayılarıyla maaş belirleniyor. EYT'lilerin emekli aylıkları da bu yöntemle hesaplanacak.
9- Maaştan kesinti olur mu? Dünyada hangi formüller var?
Bazı Avrupa ülkelerinde kesintili emeklilik modeli uygulandı. Buna göre, emekliliğe kalan her yıl için aylıktan belli oranda kesinti yapılıyor. Bu kesintinin yaş dolduğunda kalkması da söz konusu. Bu formüllerin bizde uygulanıp uygulanmayacağı çalışmalar sonucunda belli olacak.
10- Düzenleme ne zaman Meclis'e gelecek?
3600 ek göstergenin Mayıs'ta Meclis'e sevk edilmesinin ardından sıra sözleşmeliler ve EYT'liler ile ilgili düzenlemelere gelecek. AK Parti Grup Başkanvekili Muhammed Emin Akbaşoğlu, geçen hafta TAKVİM'e, EYT'liler ile ilgili çalışmaların bu yıl bitirileceği yönünde açıklama yaptı.