Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle petrolden metal ve tarım ürünlerine neredeyse tüm emtia fiyatlarında sert artışlar yaşanması, halihazırda yüksek fiyat şoklarıyla mücadele eden dünya ekonomisindeki sorunları daha da derinleştiriyor. Küresel ekonomi, Kovid-19 salgını nedeniyle yaşanan ekonomik krizin toparlanma aşamasını tamamlayamadan Rusya-Ukrayna savaşına bağlı olarak emtia fiyatlarında görülen artışlarla sarsılıyor.
EKONOMİ DARALACAK
Merkezi İngiltere'de bulunan Ulusal Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü'nün (NIESR) projeksiyonuna göre, savaşın etkisiyle küresel GSYH'nin bu yıl yüzde 0.5 ve gelecek yıl yüzde 1 daralacağı öngörülüyor. Bu oran, küresel GSYH'nin yaklaşık 1 trilyon dolar azalması anlamına geliyor. Büyümedeki düşüşün ise küresel enflasyonu bu yıl yüzde 3 artırarak maliyetler üzerinde baskı oluşturacağı hesaplanıyor. Savaşın ekonomik hasarının Rusya'dan sonra en büyük etkisinin ise Avrupa'da hissedilmesi ve Rus enerji ihracatına yönelik yaptırım uygulanmasının Avrupa'da resesyon yaratma riskini artırdığı ifade ediliyor.
DOĞALGAZ 3'E KATLANDI
Batılı ülkelerin Rusya ekonomisini zayıflatmaya yönelik uyguladığı yaptırımlar, Rusya'nın önemli paya sahip olduğu birçok emtia ürününde fiyatları tüm zamanların en yüksek seviyesine taşıdı. Son bir yılda 10 kat artan doğalgaz fiyatı, savaşın başlamasıyla rekor tazeledi. 23 Şubat'ta megavatsaat başı 88.3 euro seviyesindeki vadeli doğalgaz fiyatı, 7 Mart'ta megavatsaat başı 345 euroya çıkarak yüzde 292 artış kaydetti. Brent petrolün varil fiyatı ise bu dönemde 96.6 dolar seviyesinden yüzde 35.3 artışla yüzde 130 doları geçti.
Böylece petrol fiyatları, 2008'den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Kömür ton başı fiyatı ise yüzde 142.5 artarak 485 doları buldu. Fiyatlardaki artışta, Batılı ülkelerin Rus petrol ve doğalgaz ihracatına ambargo uygulama olasılığı etkili oldu. Dünyanın en büyük üçüncü petrol üreticisi konumunda bulunan Rusya, günlük 8 milyon varille en büyük ikinci petrol ihracatçısı unvanına sahip. Rusya, küresel doğalgaz ticaretinin yüzde 26'sını gerçekleştiriyor.
METALLERDE RALLİ FIRTINASI
Rusya-Ukrayna savaşı, küresel metal piyasalarında da fiyat rekorlarının kırılmasına neden olarak ekonomileri giderek daha fazla zorluyor. Bakır fiyatları yüzde 10 artışla ton başına 10 bin doları geçerek rekor kırarken, alüminyum yüzde 20 artışla 4 bin 73 dolara çıktı. Paladyum fiyatları ons başına yüzde 25.6 yükselirken, nikelin ton fiyatı da yüzde 88 artışla 46 bin 800 doları buldu. Nikelde fiyatlar dün 100 bin dolarla rekor kırdı.
RUSYA'NIN PAYI YÜKSEK
Rusya, küresel metal tedarikinde önemli paya sahip. Emtia piyasaları analiz şirketi CRU Grup'un verilerine göre, Rusya küresel paladyum tedarikinde yüzde 35, platinyumda yüzde 10 ve alüminyumda yüzde 6 paya sahip. Dünya rafine bakır ve bakır madenlerinde yüzde 4'er payı olan Rusya, nikel tedarikinin de yüzde 5'ini karşılıyor. Ülkenin metal ve metalik ürünlerden elde ettiği ihracat geliri 51.1 milyar doları buluyor. Bu rakam, Rusya'nın toplam ihracatının yüzde 10.4'ünü oluşturuyor.
BUĞDAY PİYASASINDA DEPREM
Buğday fiyatları yüzde 47.8 artışla 12.94 dolara ulaştı. Buğday dün de yüzde 5'in üzerinde artarak 13.63 dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Rusya, yüzde 18 payla küresel buğday ihracatında lider konumda bulunuyor ve tarım ürünlerinden yılda yaklaşık 36 milyar dolar ihracat geliri (yüzde 7.3) sağlıyor. Ukrayna ise yüzde 7 payla dünyanın beşinci buğday ihracatçısı olarak öne çıkıyor.
RUSYA'DAN KUZEY AKIM 1 TEHTİDİ
Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, Avrupalı siyasilerin, Rusya'yı Kuzey Akım 1'den gaz akışına ambargo uygulamaya ittiklerini iddia etti. Novak, gazetecilere yaptığı açıklamada, Rusya'ya yönelik suçlamalar nedeniyle Kuzey Akım 1 konusunda adım atabileceklerine işaret etti. Rusya, Kuzey Akım 1 hattıyla Baltık Denizi üzerinden Almanya'ya yılda 55 milyar metreküp doğalgaz sevk ediyor.
SHELL, RUSYA'DAN PETROL ALIMLARINI DURDURUYOR
Birçok küresel şirketin Rusya'ya yönelik yaptırım önlemlerine katıldığı bir dönemde Rusya'dan yaptığı iskontolu petrol alımıyla küresel kamuoyunu şaşırtan enerji şirketi Shell Rusya'dan ham petrol alımlarını durduracağını açıkladı. Shell açıklamasında hükümet kuralları çerçevesinde ham petrol, petrol ürünleri, gaz ve LNG de dahil olmak üzere Rus hidrokarbon ürünlerinin alımına kademeli bir şekilde son verileceği bildirildi. Shell, geçen hafta Rusya'dan varil başına 28,50 dolar indirimle ham petrol satın almıştı. Şirket, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sonrası 28 Şubat 2022 tarihinde ülkedeki projelerden çekilme kararı aldığını açıklamıştı.
ABD'DE BENZİN FİYATLARI REKOR KIRDI
ABD'li sürücüler Ukrayna'daki savaşın küresel petrol arzını tehdit etmesi nedeniyle benzine tarihin en yüksek ödemesini yapıyor. Ülkede galon başına benzin fiyatı 4,173 dolarla 2000'den beri en yüksek seviyeye çıktı. Hükümet verileri, daha önce fiyatların bu denli yükselmediğini gösteriyor. Sürücüler için en pahalı bölge olan Kaliforniya'da ise fiyatlar galon başına 5,444 dolara yükseldi. Fiyatların yakın vadede düşmesi beklenmiyor. Yükselen akaryakıt fiyatları, Başkan Joe Biden hükümeti için önemli bir sorun teşkil ediyor. Biden'in petrol maliyetlerindeki ve enflasyondaki artışın önüne geçme çabaları henüz olumlu sonuç vermedi.
BELÇİKA'DA FİYATLAR ZİRVEDE
Öte yandan Avrupa'da da benzin fiyatları rekor kırıyor. Belçika'da benzinin litre fiyatı 1,951 euroyla son yılların en yüksek seviyesine çıktı. Belçika Federal Ekonomi Bakanlığı, petrol fiyatlarındaki artış nedeniyle ülkede akaryakıt fiyatlarının yükseldiğini açıkladı. Buna göre, önceki gün itibarıyla 95 oktan E10 benzinin litre fiyatı 8,2 sent artarak 1,951 euroya çıktı. 98 oktan E5 benzinin litresi de 4,6 sent yükselerek 2,023 euroya ulaştı. B7 motorinin litresi ise 2,08 avro seviyesinde bulunuyor. Böylece, ülkede benzin ve mazot fiyatları son yılların en yüksek seviyesini gördü.