Vatandaşı canından bezdiren fahiş meyve-sebze fiyatlarıyla ilgili fotoğraf ortaya çıktı. Rekabet Kurumu'nun raporuna göre, meyve sebzede ürün bedelinin yüzde 12.8'i vergi, yüzde 42.6'sı çiftçi, yüzde 44.5'i ise aracıya gidiyor.
Aracı sayısı azaltılıp onların yerini üretici örgütleri aldığında toplam ürün bedelinin içerisindeki vergi yükü yüzde 10.1'e, aracı geliri yüzde 28.5'e düşüyor.
Çiftçinin gelirinin payı ise neredeyse yüzde 50 artarak yüzde 61.3'e yükseliyor. Raporda ayrıca zincir marketlerin alıcı güçlerinin sınırlandırılması için Ticaret Bakanlığı nezdinde haksız ticaret uygulamalarına yönelik tedbirlerin hayata geçirilmesi tavsiye edildi.
DOMATESİN ZAM YOLCULUĞU
Rekabet Kurumu tedarik zincirindeki maliyet kalemlerini sıralarken iki senaryo hazırladı. Aracıların olduğu senaryoda, örneğin; fiyatı 1 liradan 10 bin kg olarak tarladan çıkan domates yolda ve markette uğradığı fireler sonucu 8.100 kg'a düşüyor.
Nihai tüketiciye vergi dâhil 22 bin 744 lira olarak ulaşıyor. Böylece bir kilogram fiyatı 2.81 TL'ye yükseliyor. Ürünün nihai tutarının içinde toplam vergi 2.915 TL, çiftçi geliri 9.700 TL, aracı geliri 10.130 TL. İkinci senaryoda aracıların yerine üretici örgütleri konuldu. Bu senaryoda hem çiftçi hem de vatandaş kazanıyor.
İlk senaryoda çiftçiden 1 TL'ye alınan ürün, aracı sayısı azaltılıp onların yerini üretici örgütleri aldığında çiftçiden bu defa 1.30 TL'ye alınıyor. Vatandaş da 2.81 TL'ye aldığı ürüne 2.54 TL ödüyor. Dolayısıyla toplam 20 bin 557 liralık ürün değerinde çiftçinin eline geçen tutar 12.610 TL'yi buluyor. Böylece kazanan hem üretici hem de tüketici oluyor.
ÇARE PERAKENDE YASASI
TESK Başkanı Bendevi Palandöken, "Gıda fiyatları başta olmak üzere birçok ürün grubunda fiyatların dengesini bozan en önemli aktörlerden biri zincir marketler. Her köşe başında yan yana açıldıkları yetmezmiş gibi 'mini' konseptle daha küçük şubelerini de her sokağa açmaya devam ediyorlar. Satmadıkları hiçbir ürün yok. Bir esnaf aynı dükkanda hem kıyafet hem beyaz eşya satabilir mi? Zincir marketler ayakkabıdan kaleme, yazlık şişme ürünlerden televizyona aklınıza gelen her gıda ve malzemeyi satıyorlar. Anlaşarak bir gecede kimi ürün gruplarına aynı şekilde zam ya da indirim yaparak piyasadaki tüm fiyatlarla hamur gibi oynuyorlar" dedi. Palandöken, perakende yasasının çıkarılmasında geç kalındığını ve zincir marketlere düzenleme yapılması gerektiğini belirterek, "Yıllardır esnaf Perakende Yasası'nda zincir marketlere bir düzenleme getirilmesi için bekliyor" dedi.
10 TON DOMATES İÇİN HESAP