Fahiş kira artışlarına 'dur' diyecek çalışma başladı. Hükümet ve AK Parti, spekülatörler ile stokçulardan sonra fahiş kira artışlarını da masaya yatırdı. 'Fahiş zamlara denetim', 'kiralık sosyal konutların inşa edilmesi' ve 'büyükşehirlerdeki kira artışına sınır getirilmesi' başlıkları üzerinde duruluyor. Bu tartışmalar içinde Hollanda modeli gündeme geldi ve bunun örnek alınabileceği konusunda görüş oluştu.
3 BAKANLIKTAN ZİRVE
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı kira artış oranlarına ilişkin düzenleme için bugün bir araya gelecek.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığında saat 19.00'da yapılacak toplantıya Bakan Murat Kurum, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ile Hazine ve Maliye Bakanlığından bakan yardımcısı düzeyinde katılım sağlanacak.
Kira artış oranları ve kiralama hükümlerine ilişkin düzenlemenin görüşüleceği toplantıda, Ticaret Bakanlığı ve TBMM'den ilgililerin de hazır bulunması bekleniyor.
FORMÜLLER NELER?
Pandemi döneminde kapalı kalan işyerlerinin kira bedellerinin ödenmemesi veya sınırlandırılmasıyla ilgili başlayan ancak yarım kalan çalışmaların ardından, bu kez de yüksek kira artışlarına yönelik seçenekler değerlendirilmeye başladı.
Türkiye'de kira sözleşmeleri ve uygun artış oranlarının uygulanmasıyla ilgili yaşanan sorunlar da çalışmanın konusunu oluşturuyor. Normalde Borçlar Kanununa göre 5 yıla kadar olan kira artışları TÜFE'ye göre yapılıyor. Ancak 5 yıldan sonra ev sahipleri isterse yeni bir kira tespiti yapabiliyor. Yasaya göre, 5 yıldan sonra rayiç bedel üzerinden yeni bir artış isteyebiliyor. Ancak, enflasyondaki hızlı artış nedeniyle ev sahiplerinin kiracıları yüksek artışa zorladığı, bunun denetlenmesi için de mekanizma kurulabileceği belirtiliyor.
Konuyla ilgili konuşan Gayrimenkul Değerleme Uzmanı Makbule Yönel Maya canlı yayında şunları söyledi:
"TÜFE üzerinde kira artışı yapanlar denetlenebilir. Sonuç itibariyle kira değerlerinin üzerinden gelir vergisi ödeniyor. 5 yıl içerisinde yapılan zamlar TÜFE'nin üzerindeyse bu artışı çok rahat tespit edebiliriz. Denetim mekanizmasında görülebilir.
TOKİ ve belediyeler konut üretimi yapabilir. Bu nitekim dünyada da özellikle Avrupa tarafında çok önemli bir yatırım aracı. Sadece kiralamak için konut üretilen bir model var. Kurumsal olarak mülkiyet sahibi oluyorsunuz ve bunların satışını yapabiliyorsunuz. Bu adım çok önemli bir adım olabilir.
HOLLANDA MODELİ NEDİR?
Hollanda modeli konuşuluyor. Burada kira değerleme puanları ve alt yapı çok önemli. Burada kiralardaki artışları alt ve üst sınır olarak belirleyebilirsiniz. Hollanda'da uygulanan sistemde bir değerleme merkezi var. Bu ajans her konut için vergiye esas bir değer biçiyor. Toplu değerleme modeliyle bu sistem çalışıyor.
Burada her binanın özellikleri var. Kaç odası olduğu ya da manzarası gibi unsurlar söz konusu. Bu belirleyici unsurlar bir data içerisinde toplanıyor. Burada puanlama sistemi çok kolay oluyor. İşte Hollanda'daki vergiler de bu altyapıdan geliyor."
FAHİŞ KİRALAR HÜKÜMETİN GÜNDEMİNDE
Ev kiralarındaki fahiş rakamlar ve yüksek zam yapma furyasına müdahaleye hazırlanılıyor. Hükümet ve AK Parti, spekülatörler ile stokçulardan sonra fahiş kira artışlarını da masaya yatırdı.
Genel merkez ve ilgili bakanlıklarda aşırı kira artışına "dur" diyecek bir çalışma başladı. İstanbul gibi fahiş kira artışlarını yapıldığı iller için kiralara sınırlama getirilmesi gündemde.
GENEL MERKEZ VE BAKANLIKLAR EV KİRALARI İÇİN HAREKETE GEÇTİ
Kiralarda son dönemde yaşanan artışlar Türkiye'nin önemli gündem maddelerinden biri haline gelince konu AK Parti ve ilgili bakanlıklar tarafında masaya yatırıldı. Serbest piyasa ekonomi kurallarına uygun olarak kiralara sınırlama getirilip getirilemeyeceği, getirilirse bunun sıkıntı yaratıp yaratmayacağı üzerinde duruldu.
EV KİRALARINDA EV SAHİBİNİN YAPACAĞI ARTIŞA HOLLANDA MODELİ
Bu tartışmalar içinde Hollanda modeli gündeme geldi ve bunun örnek alınabileceği konusunda görüş oluştu.
Hollanda hükümeti, konut sıkıntısı nedeniyle hızla artan ev kiralarına karşı orta gelir gruplarını korumak için serbest piyasadaki kiralık ev fiyatlarına müdahale kararı vermişti.
ALT GELİR GRUPLARINA KİRALANAN EVLER
Buna göre kirası 763 Euro'ya kadar olan ve belediyeler tarafından alt gelir gruplarına kiralanan sosyal konutlar gibi, serbest piyasadaki evler için de puanlama sistemi getirildi. Evlerin büyüklüğü, oda sayısı gibi belirli özelliklere göre puanlama yapılıp en fazla bin ila bin 250 Euro kira istenmesi hükme bağlandı.
BELLİ İLLER SINIRLAMA
AK Parti ve ilgili bakanlıkların üstünde durdukları alternatife göre kira artışlarına bir sınırlama getirilecek. Ancak bu, Türkiye'nin tümünde değil fahiş artışların yaşandığı İstanbul, hatta İstanbul'un da bazı bölgeleri gibi fahiş fiyat artışlarının yaşandığı illerde geçerli olacak. Buralar için idarenin belirleyeceği bir oran olacak ve bu oranın üzerine çıkılmayacak.
MEVCUT UYGULAMA
Borçlar Kanununa göre 5 yıla kadar olan kira artışları TÜFE'ye göre yapılıyor. Ev sahibi 5 yılın sonunda kira düşük kalmışsa bunun üstünde bir oran isteyebiliyor. Ancak şu anda uygulamada bu kurallar tamamen rafa kaldırılmış ve iş adeta çığırından çıkmış durumda. Sabah'ta yer alan habere görei klira sözleşmesinin üstünde 2 yıl geçenler bile kiracıları TÜFE'nin çok çok üstünde rakamlara zorluyor. AK Parti yapılacak düzenleme ile bu mağduriyetlerin tümünü gidermek istiyor.
KİRALIK KONUT ÜRETİMİ
Diğer seçenek olarak, yine Avrupa ülkelerindeki uygulama tartışılıyor. Avrupa ülkelerinde uygulanan formüle göre, şirketler belli bir süre kiraya verilmek şartıyla ev veya işyeri üretebiliyor. Bunun TOKİ ve belediyeler üzerinden yapılması, bu kurumların sadece kiraya verilmek üzere ucuz konut üretmesine daha sıcak bakılıyor. Yapılacak düzenlemeler ile vergi istisnaları uygulanacağı için bu gayrimenkullerin maliyeti piyasadaki benzerlerinden daha düşük olacak. Gayrimenkul sahibi bu şirketler, kira geliri elde etmenin yanı sıra bu mülkleri bilançolarına değer olarak işleyebilecek. Ortaya atılan formüller, Başkan Recep Tayyip Erdoğan'a sunulduktan sonra son şeklini alacak ve kamuoyuna açıklanacak