Küresel piyasaların merakla beklediği ABD enflasyon verisi açıklandı. ABD'de mayıs ayında TÜFE yüzde 1 arttı. Yıllık bazda enflasyon yüzde 8,6'ya yükseldi ve yeniden 41 yılın zirvesine çıktı.
Mayıs ayı enflasyon verisinin yüzde 8,3 düzeyinde gerçekleşmesi bekleniyordu. Ülkede enflasyon martta yüzde 8,5 ile 41 yılın zirvesini görmüş, nisanda ise yüzde 8,3'e gerilemişti.
VERİ NEDEN ÖNEMLİ?
Beklentilerin üzerinde gelen verilerin, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) sıkılaşma sürecini daha agresif yürüteceğine dair görüşleri güçlendireceği, bunun da hisse senedi piyasalarında satış baskısının sürmesine neden olabileceği öngörülüyordu.
YELLEN ENFLASYONA DİKKAT ÇEKTİ
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, dün yaptığı açıklamada, en çok odaklandığı konunun enflasyon olduğunu belirterek, "Daha yüksek enerji ve gıda fiyatları riskleri görüyorum. Ekonomik büyümenin de yavaşlamasını bekliyorum ancak resesyon yaşayacağımızı düşünmüyorum" diye konuşmuştu.
YÜKSEK ENFLASYON UYARISI GELMİŞTİ
Savaşın enflasyon üzerindeki etkilerine Beyaz Saray yönetimi de dikkat çekmişti. Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, geçtiğimiz aylarda enflasyonunun Rusya'nın Ukrayna işgali nedeniyle petrol fiyatlarında görülen sert sıçramayı yansıtmadığını belirtti.
Psaki "Enflasyonunun Putin'in fiyat artışlarına bağlı olarak olağanüstü yüksek gelmesini bekliyoruz. Enerji ve gıda fiyatlarında yaşanan küresel sıkıntılar ve anormal fiyat artışları nedeniyle çekirdek ve manşet enflasyon arasında büyük bir farklılık bekliyoruz." ifadesini kullanmıştı.
JOE BIDEN ZOR GÜNLER GEÇİRİYOR
ABD'de enflasyonun tavan yapmasının yanı sıra ABD Başkanı Joe Biden'ın oğlu Hunter Biden'ın seks ve uyuşturucu partilerine ilişkin görüntülerinin sızması ortalığı karıştırdı. Hunter Biden'ın bir hayat kadınıyla birlikte olduğu skandal videonun sızdırılması ABD Başkanı Joe Biden'ın da başını derde soktu. Görüntülerde oğul Biden'ın bir seks işçisiyle birlikte olurken elinde silah bulunduğu ve odada uyuşturucu kullandığı görülüyor.
Videoda Hunter Biden'ın elinde görülen silahın kayıt dışı olduğu iddia edilirken, görüntülerin bir kısmında elindeki silahı kameraya doğrulttuğu dikkat çekti. Görüntülerin 2018 yılına ait olduğu iddia edilirken, Biden'ın aynı dönemde ruhsatsız silahını bir markette çöp kutusuna atmasıyla gündeme gelmişti. Ayrıca hakkında vergi soruşturması da açılmıştı.
Bu son skandal, son dönemde artan silahlı saldırılar nedeniyle Başkan Biden'ın Kongre'den bireysel silahlanmaya karşı kısıtlamalar getirilmesini talep ettiği bir dönemde patladı. Muhalefetten "Kısıtlamalar artsa oğlu hapse girerdi" yorumları yapılırken Başkan Biden görüntülere ilişkin sessizliğini koruyor.
YENGESİYLE İLİŞKİ YAŞADI
Hunter Biden'ın, ağabeyi kanserden öldükten sonra eşiyle ilişkin yaşadığı da ortaya çıkmış ve büyük ses getirmişti.
MARKETLERDE KİLİTLİ DOLAP UYGULAMASI
Enflasyon oranlarında yaşanan artış ve tedarik zincirindeki bozulmalar nedeniyle ABD'de birçok ürün fiyatı son yılların en yüksek seviyelerine çıktı. Yaşanan bu olaylar sonucunda ülke genelinde marketlerde bazı ürünler kilitli dolaplarda koruma altına alındı.
ABD'li vatandaşlar sosyal medyaya attıkları fotoğraflarla duruma tepki gösterirken, bebek maması ve deterjan gibi ürünlerin kilitli dolaplarda satıldığı görüldü.
HIRSIZLIK VE YAĞMA ARTTI
Ülke genelinde yaşanan kriz nedeniyle hırsızlık ve yağma olaylarında da son dönemde artış yaşandı. Son olarak ABD'nin en zengin eyaleti Kaliforniya'da kargo trenlerindeki ürünleri çalma ve yağmalandı. Bu durum, ABD'de her şeyin toz pembe olmadığını, ülkenin sanılından daha büyük bir ekomik kriz ve yoksulluk içinde olduğunu gözler önüne serdi.
GELİŞMİŞ ÜLKELER YÜKSEK ENFLASYON KRİZİNİN PENÇESİNDE
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının neden olduğu derin ekonomik gerilemenin ardından toparlanmaya geçen gelişmiş ülkelerde fiyat artışlarının gevşemesi beklenirken Ukrayna-Rusya savaşıyla artan enerji, gıda ve emtia fiyatları sonucu enflasyon yükselmeye devam ediyor.
Kovid-19 salgınında gevşek para politikası uygulamak zorunda kalan gelişmiş ülkelerde politika yapıcılar, süreklilik arz eden yüksek enflasyona hazırlıksız yakalandı. Böylece yüksek enflasyon, gelişmekte olan ülkelerin yanı sıra gelişmiş ekonomilerin de sorunu haline geldi.
Salgının neden olduğu ekonomik şokun ardından ülkeler toparlanmalarını sürdürürken, yüksek enflasyon, dünya ekonomilerin en önemli konu başlıklarından biri haline geldi.
Enerjiden gıdaya fiyat artışları son dönemde hız kazanırken, gelişmiş birçok ülkede tüketicilerin yaşam maliyetini kayda değer oranda artıran fiyatlardaki yükselişler, politika yapıcılar üzerindeki baskıyı da artırıyor.
ENFLASYONİST BASKILARIN SEBEPLERİ
Arz dar boğazları, iş gücü piyasalarındaki sıkıntılar, baz etkisi ve ekonomilerin yeniden normalleşmesinin ardından gelen güçlü tüketici talebi, Rusya-Ukrayna savaşının enerji ve emtia fiyatlarını keskin bir şekilde yükseltmesi ABD ve Avrupa dahil dünya genelinde enflasyonist baskıların sebepleri olarak öne çıkıyor.
Rusya-Ukrayna savaşının ardından enflasyonla ilgili tahminler, artan emtia fiyatları ışığında daha da yukarı çekildi.
Savaş, Avrupa için hayati önem taşıyan Rusya'dan gelen enerji arzının istikrarı konusunda korkulara yol açarken, gıda üretimini de aksatarak küresel açlık krizi riskini gündeme getirdi.
Birçok ülkede enflasyon, Kovid-19 sonrası merkez bankalarının en büyük sınavı haline geldi. ABD ve bazı Avrupa ülkeleri dahil bazı gelişmiş ekonomilerde enflasyon, 40 yılı aşkın sürenin en yüksek seviyesine ulaştı.
Enflasyon, ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) gibi merkez bankalarının tahminlerinden daha inatçı ve kalıcı bir hal almaya başladı.
ENFLASYON PANİĞİ
Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Dünya Ekonomik Görünümü raporunda, gelişmiş ekonomi olarak sınıflandırılan 40 ülkenin yarısından fazlasında enflasyonun yüzde 5'in üzerinde seyretmesi dikkati çekerken, yüksek enflasyonda bu tarz ani, ortak bir sıçrama 20 yılı aşkın süredir görülmedi.
Enflasyon paniği, tüm dünyada haber gündemlerine yön verirken, IMF'nin nisanda yayımladığı Dünya Ekonomik Görünümü raporuna göre, enflasyonun bu yıl zengin ülkelerdeki yüzde 5,7'ye kıyasla gelişmekte olan ekonomilerde yüzde 8,7'ye ulaşacağı tahmin ediliyor.
Yüksek enflasyonun yanı sıra uluslararası kuruluşların enerji, gıda ve emtia piyasalarında yeni bir şoka neden olan Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle küresel büyüme tahminlerinde art arda düşüşe gitmesi dikkati çekiyor.
AVRO BÖLGESİ'NDE TEK PARA BİRİMİNE GEÇİŞTEN BU YANA EN YÜKSEK ENFLASYON
Son dönemde enerji ve gıda ürünleri başta olmak üzere yaşanan genel fiyat artışı nedeniyle Avro Bölgesi'nde enflasyon rekor kırmaya devam ediyor. Avro Bölgesi, tek para biriminin 20. yüzyılın sonunda kurulmasından bu yana en yüksek enflasyonla karşı karşıya kalırken, bu durum Avrupa'daki vatandaşları da rahatsız eder hale geldi.
Avro Bölgesi'nde martta yüzde 7,4 olan yıllık enflasyon, enerji fiyatlarındaki artışın etkisiyle nisanda yüzde 7,5'e çıkarak kayıtlardaki en yüksek seviyesine ulaştı. Böylece enflasyon 6 ay art arda rekor seviyeye yükseldi.
Avro Bölgesi'nde nisan ayındaki enflasyonun ana bileşenlerine bakıldığında, en yüksek yıllık enflasyon yüzde 38 ile enerjide gerçekleşti. Enerjiyi, yüzde 6,4 ile gıda, alkol ve tütün ürünleri, yüzde 3,8 ile enerji dışı sanayi ürünleri ve yüzde 3,3 ile hizmetler izledi.
İNGİLTERE'DE ENFLASYON 30 YILIN EN YÜKSEK SEVİYESİNDE
İngiltere'de, yüksek enerji fiyatları nedeniyle martta yıllık bazda yüzde 7 olarak gerçekleşen enflasyon son 30 yılın en yüksek seviyesine çıktı.
Enflasyonun yüksek enerji ve emtia fiyatları ile küresel olarak artması dikkati çekerken, İngiltere'de Brexit sonrası ticaret ve kalifiye işçi ihtiyacı için göç sorunları da enflasyona katkıda bulunuyor.
Yıllık enflasyonun yüzde 7'ye çıkması, İngiltere Merkez Bankası'nın (BoE) enflasyonu frenlemek için politika faizini daha da artırabileceğine ilişkin beklentileri yükseltiyor.
Uzmanlar, İngiltere'de enerji faturalarındaki üst limitin 1 Nisan'da artırılması nedeniyle gelecek dönemde enflasyonun daha da yükselmesini bekliyor.
İngiltere Merkez Bankası (BoE), Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle enerji fiyatlarındaki artışın İngiltere'nin ekonomik büyümesine zarar vereceğini ve kısa vadeli enflasyon baskılarını artıracağını değerlendiriyor.
IMF, İngiltere'de enflasyonun G7'deki diğer ülkelerden daha uzun süre yüksek kalmasını bekliyor.
Savaşın uluslararası tedarik zincirini etkilemesi ve ekonomik belirsizliği artırması nedeniyle İngiltere'de ham madde ve gıda fiyatları artışını sürdürürken, artan gıda fiyatları karşısında, ülkenin önde gelen süpermarketleri de bazı temel gıda ürünlerinde fiyatları ya düşürerek ya da yıl sonuna kadar sabitleyerek talebi canlı tutmaya çalışıyor.
İngiltere Merkez Bankası eski başekonomisti Andy Haldane ise ülkedeki enflasyon krizinin 2024'e kadar devam edebileceği konusunda uyardı.
ALMANYA'DA ENFLASYON SON 41 YILIN EN YÜKSEK SEVİYESİNDE
Almanya'da martta yüzde 7,3 olan yıllık enflasyon, Rusya-Ukrayna savaşı sonucu artan enerji fiyatlarındaki son yükselişle nisanda yüzde 7,4'e çıkarak 1981'den bu yana görülen en yüksek seviyeye ulaştı.
Almanya Federal İstatistik Ofisi (Destatis), bugün fiyat artışlarına ilişkin açıklamasında, "Nisanda 2022'de enflasyon, iki Almanya'nın birleşmesinden bu yana iki aydır art arda en yüksek seviyeye ulaştı." ifadesine yer verildi.
Açıklamada, Nisan 2022'de gıda fiyatlarında ortalamanın üzerinde artışlara dikkat çekilerek, "Ukrayna'daki savaşın etkisinin giderek daha görünür hale geldiği yer burasıdır." değerlendirmesinde bulunuldu.
Savaşın başlamasından bu yana, özellikle enerji fiyatlarının gözle görülür şekilde arttığına ve bunun enflasyon üzerinde önemli bir etkisi oluşturduğuna yer verilen açıklamada, Federal Almanya'da enflasyonun martta 1981'de İran-Irak savaşının petrol fiyatlarında artışa neden olmasından bu yana görülen en yüksek seviyeye ulaştığına vurgu yapıldı.
İTALYA VE İSPANYA'DA DA ENFLASYON TARİHİ YÜKSEK SEVİYELERDE KALMAYA DEVAM EDİYOR
Avrupa'nın üçüncü büyük ekonomisi İtalya'da yıllık enflasyon, artan enerji fiyatlarının etkisiyle nisanda yüzde 6,2 ile yüksek seviyede kalmaya devam etti. İtalyan hükümeti, artan enerji maliyetlerinin hane halkı ve şirketler üzerindeki etkisini azaltmak için 16 milyar avrodan fazla harcama yaptı.
Avrupa'nın dördüncü büyük ekonomisi İspanya'da son bir yıldır artış kaydeden ve rekorlar kıran enflasyon nisanda ise yıllık bazda yüzde 8,3 oldu.
İspanya hükümeti, 29 Mart'taki Bakanlar Kurulu'nda, 16 milyar avroluk yardım paketini içeren "Savaşın Ekonomik Sonuçlarına Ulusal Müdahale Planı"nı kabul etmiş ve bundan yararlanacak firmaların işçi çıkarmalarını yasaklamıştı.
Yunanistan'da enflasyon 27 yıl sonra çift haneyi gördü.
Yunanistan'da yıllık enflasyon, Rusya-Ukrayna savaşının enerji ve gıda maliyetlerini artırmasıyla 1995'ten bu yana ilk kez yüzde 10'un üzerine çıktı.
Doğal gaz fiyatlarının Yunanistan'da yıllık bazda yüzde 122,6 artması dikkati çekerken, yıllık artış elektrik fiyatlarında yüzde 88,8, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 10,9 ve konut maliyetlerinde yüzde 35,2 oldu.
DANİMARKA'DA ENFLASYON 1984'TEN BU YANA EN YÜKSEK SEVİYEDE
Danimarka'da yıllık enflasyon, artan enerji ve gıda fiyatlarının etkisiyle nisanda yüzde 6,7'ye çıkarak 1984'ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
Danimarka Ulusal İstatistik Enstitüsü, geçen ay elektrik, gıda, akaryakıt ve gaz fiyatlarında "önemli" artışlar olduğu belirtti. Enerji ve işlenmemiş gıda fiyatları hariç tutulduğunda, ülkede yıllık enflasyon, nisanda yüzde 3,6 ile 1990 yılından bu yana en yüksek seviyeye çıktı.
Gelişmiş ülkelerden Avustralya'da yılık enflasyon bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 5,1'e çıkarak, son 20 yılın en hızlı yükselişini gösterdi. İlk çeyrekte 5,1'lik enflasyon rakamı ülkede Mal ve Hizmet Vergisi (GST-KDV) uygulamasının yürürlüğe girmesinden bu yana en yüksek enflasyon rakamı olurken, 2000 yılında KDV'nin uygulanmaya başlamasıyla enflasyon bir yıl sonra (2001'de)yüzde 6,1'e çıkmıştı.
Hollanda'da enflasyon nisan ayında bir ay öncesine göre biraz daha düşük kalarak yine de çift rakamlı olarak yüzde 11,2'de oldu.
Kanada'da da yıllık enflasyon oranı mart ayında beklenenden daha hızlı bir şekilde artarak yüzde 6,7 ile son 31 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
AMERİKAN RÜYASI BİTTİ
ABD'de son 41 yılın en yüksek enflasyonun yaşanması ve kovid döneminde tedarik zincirinin çökmesi fiyatlarda rekor yükselmelere neden oldu. Geçtiğimiz günlerde ABD'de yaşanan krizi değerlendiren CNN Business bundan sonra ne olabileceği hakkında bilgiler verdi.
ÇAMAŞIR DETERJANINDAN ARABAYA MEYVE SUYUNDAN EVLERE REKOR ARTIŞ
PORTAKAL SUYU
Kısa arz ve yüksek talebin birleşimi portakal fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Dondurulmuş portakal suyu vadeli işlemleri, salgın boyunca% 50 artarak Perşembe günü iki yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Narenciye hastalığı ve kötü hava koşulları ABD'de ve dünyada portakal mahsullerini kısıtlıyor. Ve son birkaç yıldır portakal suyuna olan talebin azaldığı, ancak pandemi sırasında bir artış yaşadığı için sadece kötü bir zamanlama var - ABD'nin% 100 konsantre olmayan meyve suları satışları 2019'da 5 milyar dolardan 2020'de 5,5 milyar dolara fırladı ve 2021 yılına kadar çoğunlukla bu seviyede kaldı.
Florida'da geçen yıl bu kadar küçük bir hasat vardı - sadece 44,5 milyon kutu portakal - 1944-45 sezonundan bu yana en düşük mahsulü. 2019'ten 2020'e, aksine, 73.2 milyon kutu topladı. Brezilya ayrıca, 2019-2020 sezonundan mahsulünü% 31 oranında azaltan tarihi bir kuraklıkla karşı karşıya kaldı.
Tarımsal emtia analizinde uzmanlaşmış Hackett Financial Advisors başkanı Shawn Hackett, "Klasik arz-talep uyumsuzluğunuz var" dedi. Sonuç olarak, tüketiciler "süpermarkette çok daha yüksek fiyatlar beklemelidir."
EVLER
Medyan konut satış fiyatı 2021'de 346.900 dolardı ve 2020'ye göre% 16.9 arttı. Ulusal Emlakçılar Birliği'ne göre, bu 1999'dan bu yana kaydedilen en yüksek artış.
Konut piyasası çılgınlığı, 2020'den 2021'e medyan fiyat artışına bakarak konut servetinde 50.200 dolar biriktiren tipik ev sahibi için bir nimetti.
Nar'ın baş ekonomisti Lawrence Yun, "Bu, ülke genelindeki ev sahipleri için oldukça büyük bir servet kazancı" dedi. "Konut piyasası, geçen yıl satışların artması ve fiyatların artmasıyla birlikte muhteşem bir performans gördü. Ancak envanter tüm zamanların en düşük seviyesinde."
Satılmayan mevcut evlerin envanteri, Aralık ayı sonunda Kasım ayına göre% 18 düşüşle 910.000'in en düşük seviyesine geriledi.
ÇAMAŞIR DETERJANI
Proctor & Gamble bu hafta yaptığı açıklamada, önümüzdeki ay perakende satış müşterilerinin fiyatlarını ortalama% 8 artırdığını ve çamaşır deterjanları, Tüylü kumaş yumuşatıcıları ve Sıçrayan kurutucu çarşafları Kazandığını duyurdu.
Şirket, fiyat artışını nakliye, işçilik ve ürünlerini üretmek için kullandığı emtialar da dahil olmak üzere maliyet baskılarına bağladı. Üreticilerin ödediği fiyatlar için bir gösterge olan ABD üretici fiyat endeksi geçen yıl% 9,7 arttı.
OTOMOBİLLER
Bir araba alışveriş sitesi olan Edmunds, yeni bir otomobilin ortalama fiyatının Aralık 2021'de bir önceki yıla göre% 14 artışla 46.426 $ olduğunu söyledi. Bir bilgisayar çipi sıkıntısı, yeni araçların üretimini sınırlandırdı ve bu da talebi karşılamak için çok düşük envantere yol açtı.
Rekor yüksek fiyatlar düşebilir, ancak pandemik öncesi seviyelere ulaşamayacaklar.
Stokların yeniden inşa edileceği tahmin edildiğinden, uzmanlar fiyatlar üzerinde daha az baskı olması gerektiğini söylüyor.
J.D. Power, kullanılmış otomobillerin ortalama toptan satış fiyatının 2021'in dördüncü çeyreğinden bu yılın dördüncü çeyreğine kadar yaklaşık% 9 düşmesi gerektiğini ve fiyatların 2023'te düşmeye devam etmesi gerektiğini tahmin ediyor. Ancak salgın öncesi seviyelere ulaşmaları pek mümkün değil.
Anderson Ekonomik Grubu tarafından yapılan yeni bir analize göre, kullanılmış otomobil fiyatları da Aralık 2021'de bir önceki yıla göre yaklaşık% 40 arttı.