Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Haziran ayında aldığı, TL kredi kullanımı için döviz varlıklarına sınır getiren kararın gerekçesini açıklamış bazı şirketlerin döviz fazlaları bulunmasına rağmen, TL kredi çekerek dolar aldığı ortaya çıkmıştı.
İSO ÜYESİ 250'DEN FAZLA FİRMA VAR
TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, sadece İSO üyesi 250'den fazla firma olduğunu belirtti. Yani devletin üretilsin, yatırım yapılsın, istihdam sağlansın diye sağladığı ucuz krediler bazı şirketler tarafından suistimal edildi.
ASIL KULLANILMASI GEREKEN YER DIŞINDA HER ŞEYE GİDİYOR
Konuyla ilgili değerlendirmelere bulunan Sabah gazetesi yazarı Özlem Doğaner, "Maalesef bu konuda ahlaki bir problem var. Destek paketlerinden yararlanan bir sürü şirket var, bu şirketlerin büyük bir çoğunluğu arsa, konut ve araba alıyor. Yani asıl kullanılması gereken yer dışında her şeye gidiyor." dedi.
Vatandaş yastık altındaki dövizini bozdurarak ekonomiye destek olurken şirketlerin yerli ve milli ekonominin temel taşı Türk Lirası'na darbe vurmaya çalışması tepkiyle karşılandı.
3 ŞART SAĞLANACAK
BDDK'nın aldığı karara göre, 'bağımsız denetime tabi', 'yabancı para nakdi varlıklarının TL karşılığı 15 milyon liranın üzerinde olan' ve 'yabancı para nakdi varlıkların TL karşılığının aktif toplamından veya son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde 10'unu aşan' şirketlere TL cinsinden yeni bir nakdi ticari kredi kullandırılmayacak. Herhangi bir şirketin karar kapsamına girmesi için, söz konusu 3 şartın hepsinin birden sağlanması gerekecek. BDDK tarafından yapılan açıklamada, bazı şirketlerin, döviz borcu olmamasına hatta döviz pozisyon fazlası bulunmasına rağmen, TL kredi kullanarak döviz aldıkları ve döviz pozisyonu tuttukları aktarılarak, "Yani üretime, istihdama, yatırıma gitmesi gereken uygun koşullu TL ticari kredi kaynakları, gerçek bir ihtiyaç olmadığı halde bazı şirketlerce döviz alımı amacıyla kullanılmaya devam etmektedir" ifadesi kullanıldı.
ÜYELERİ TL İLE KREDİ ÇEKİP DOLAR ALAN İSO BAŞKANI BAHÇIVAN BDDK'NIN KARARINI ELEŞTİRDİ
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, İSO Meclisi'nin temmuz ayı olağan toplantısında yaptığı açıklamada, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) kredi kullanımına ilişkin hayata geçirdiği kararın kredilere ulaşımı daha da zorlaştırdığına değinerek, "Bu tablonun önümüzdeki birkaç hafta içerisinde aynı bakış açısıyla devam etmesi durumunda sürecin çok daha ağırlaşacağını üzülerek belirtmek durumundayız." açıklamasında bulundu.
Eximbank'ın bir an önce finansman işlevlerine kavuşması ve bankaların kredi olanakları üzerindeki kısıtlayıcı karşılık kararlarının esnetilmesi gerektiğinin altını çizen Bahçıvan, "Benzer şekilde TCMB, TL cinsi reeskont kredilerindeki döviz bulundurmaya ve bozdurmaya ilişkin koşullarını esnetmelidir." şeklinde konuştu.
Bahçıvan, Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya'ya uygulanan uluslararası yaptırımlardan bahsederek, Türkiye ile Rusya arasındaki ticaretin ruble ile yapılabilmesinin soruna çözüm olduğunu, bu paranın Türkiye'de hızlıca TL'ye çevrilebilmesinin gerektiğini bildirdi.
KREDİ REKORU KIRILDI
Aynı toplantıda konuşan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, sanayicilerin ağırlıklı olarak finansmana ulaşamadığı yönündeki şikayetlere cevap vererek, "İstanbul Sanayi Odası'nda, Türkiye'nin ilk 500'ünün ağırlıklı olduğu ve Türkiye'de kredi rekorunun kırıldığı bir dönemde bu kadar krediden şikayet duyulmasını ciddi şekilde bugün konuşmamız gerekiyor." ifadesini kullandı.
BU KADAR ŞİKAYETİ ANLAMIYORUM. GİDECEKSİNİZ ALACAKSINIZ
Eximbank kaynaklarının yüksek seviyede ve ulaşılabilir olduğunu dile getiren Kavcıoğlu, "Dolayısıyla ihracatçımız Merkez Bankası'nı eleştirmek yerine bankalara gidecek ve bu kaynağı alacak. Bu kredinin kaynağı Merkez Bankası, amacı da ihracatçıyı desteklemek. Para da orada duruyor ve alma hakkı da sizin. Buna kimse itiraz edemez. Ve bunu ben defalarca, her katıldığım toplantıda, her görüştüğüm kişilere bunu ısrarla söyledim. Dolayısıyla çok ucuz faizle veriyoruz ve vadeleri değiştirdik, taahhüdü kaldırdık. Şimdi bugün bir yıl vadeli olarak ihracatçı yüzde 12 ile bir yıl vadeli ihracat kredisi tüm bankalardan kullanabilir. Kim kullanamıyorsa ben takipçisi olacağım. Bunu herkesle konuştuğumda söyledim. Bu kadar net söylüyorum. Kaynak var, vade uzatıldı, faiz düşürüldü. Bu kadar şikayeti anlamıyorum. Gideceksiniz alacaksınız." ifadelerini kullandı.
"YATIRIM İÇİN VERİLEN KREDİLER DÖVİZ ALIMINDA KULLANILDI"
Yatırım için verilen kredilerin döviz alımında kullanıldığını belirten Kavcıoğlu, şunları kaydetti:
"Liralaşma stratejimiz içerisinde bütün kesimlerin zararını da finanse edecek şekilde Merkez Bankası kaynaklar çıkarıyor. 'Dövizlerinizi bozun' diyoruz. Şimdi 1 trilyon lira verilmiş bir kaynak var. O zaman o kaynak nerede ona bakacağız. Ben biliyorum nerede olduğunu, bir kısmı döviz aldı...Biz bu rakamları takip ediyoruz. ISO'dayız, Sanayi Odası üyeleri dahil, listesi var bende. Türkiye serbest piyasa ama hem bu kullanılan paralarla döviz alacağız hem de gidip ucuz kredi alacağız. Alamadığımız zaman da şikayet edeceğiz. Bu olmaz, bu haksızlık. Bunların hepsinin listesi var bende. Bire bir hepinizle paylaşabilirim. Sanayi Odası üyeleri de var. İTO'nun üyeleri de var. ATO'nun üyeleri de var, ASO'nun üyeleri de var. Türkiye'nin bütün odaları var."
Türkiye'nin önemli bir dönemden geçtiğini ve finansman kaynak israfının önüne geçilmesi gerektiğini vurgulayan Kavcıoğlu, "Bu kaynağın üretim ve yatırım, istihdam ve ihracat için harcanması gerekiyor. Biz buraya karşı yanlış yapamayız. Ama burada yanlış yapanlar varsa onlar da buna artık bir çekidüzen verecekler. Ben Merkez Bankası Başkanı olarak Türkiye'de üretim ve yatırım yapacak, istihdam yaratacak, ihracatı artıracak tüm firmaların bu kaynaklardan yararlanması için bana ne düşerse yapmaya hazırım.
Merkez Bankası'yla ilgili bilgiler için burada çok net söylüyorum; direkt beni arayabilirsiniz. Doğru bilgiyi alın. İşinize gelir, gelmez. Gelmezse çıkın eleştirin. Başka bir şey. Ama bizim politikamızı, bizim ne yapmaya çalıştığımızı biz anlatalım, anlatmaya çalışıyoruz. Eğer bu sanayicinin, ihracatçının, imalatçının işine gelen bir politika değilse çıkın eleştirin sözüm yok."
"BDDK KARARI, UCUZ KREDİ KULLANIP DÖVİZ ALMANIN ÖNÜNE GEÇMEK İÇİNDİ"
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun (BDDK) şirketlerin TL cinsi kredi kullanımına döviz varlığı sınırı getirme adımına da değinen Kavcıoğlu, şöyle devam etti:
"Hesabında 100 milyon dolar varken, 50 milyon dolar daha alıp hesabına koyanlara krediyi vermeyeceğiz. ISO'dan bütün her yere ilan ediyorum. O yüzde 10'un anlamı da bu. Biz kimsenin döviz almasına karışmıyoruz. Yüzde 10'un anlamı dediğim gibi hesabında çok fazla döviz varken yani riskini karşılayacak döviz varken yüzde 10'unu oraya tekabul ediyor. Hala bankalardan ucuz kredi kullanıp döviz almanın önüne geçmektir. Buna başkanın buradaki odadaki yöneticilerin engel olması lazım. Başkanımdan da rica ediyorum, lütfen açıklayın. Bu dövizleri bozsunlar. Bir kısmını da bozsalar bugün döviz başka bir yere gelir. Bakın sadece 24 Şubat'tan haziran ayına kadar bankalarda ucuz kredi kullanan kurumsal firmaları söylüyorum, sadece 55 milyar dolar döviz aldılar."
KİM BU DÖVİZ STOKLAYAN ŞİRKETLER?
Türkiye yatırım, üretim, istihdam ve ihracat odaklı bir ekonomi modeline geçerken döviz stoklayarak dolar ve avroya olan talebi artıran firmalar, Türk Lirası'nın zayıf düşürüp piyasanın dengesini bozdu. Dövizin yükselmesine neden olan stokçular TL ile kredi çekip piyasadan dolar çektikçe kurtlar yükseldi. Bunun sonucu olarak gıda, enerj, ulaşım ve birçok sektörde gelen zamlar enflasyonu tetikledi.