Milyonların merakla beklediği emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesinde son dönemece girildi.
Yasal düzenlemeyle 8 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlayanlardan 20 yılını dolduran kadınların, 25 yılını dolduran erkeklerin yaş koşulu aranmadan emekli olabileceği ve prime dayalı bir sistem getirilmesi bekleniyor.
Böylece şartları tamamlayacak olanlarda kademeli emekli olacak.
Kasım sonunda açıklanması beklenen EYT düzenlemesi öncesinde emeklilik planlaması yapmaya başlayanların merak ettikleri soruların yanıtları şöyle:
1- Eksik prim günlerimi yasa çıkmadan, şimdiden borçlanmamda fayda bulunuyor mu?
Doğum, askerlik borçlanması için yasanın çıkmasını beklemekte fayda var.
Böylece ne kadar gün sayısına ihtiyacınız olacağını göreceksiniz.
İhtiyacınız olan prim gün sayısı kadar borçlanmış olacaksınız. 1 aylık borçlanma tutarı en az brüt asgari ücretin yüzde 32'si kadar oluyor.
Yurt dışında borçlanmasında da yüzde 45'i ödenebiliyor.
1 Ocak'a kadar borçlanma tutarları değişmeyecek. Bu tarihe kadar düzenlemeyi görüp ona göre borçlanma yapabilirsiniz.
2- İşe giriş tarihim Nisan 1999, geçen yıl yurt dışı borçlanması yaptım, yaşı bekliyorum. Ben EYT'den yararlanabilecek miyim?
Türkiye'nin 18 ülkeyle sosyal güvenlik anlaşması bulunuyor. Yurt dışındaki Türk vatandaşları da borçlanma ile EYT'li olabilir.
3- EYT kapsamında olanlar hangi statüden emekli olacak?
Hizmet dökümünde son 2 bin 520 günlük süreye bakılacak. Bu sürede hangi statüden (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) sigorta daha fazlaysa o kurumdan emekli olunacak.
4- 18 yaşından önce yapılan sigorta emekliliği öne çeker mi?
1 Nisan 1981'e kadar 18 yaşından küçükken yapılan sigorta süresi başlangıç sayılıyor.
18 yaşından küçükken ödenen primler prim ödeme gün sayısına dahil ediliyor, işe giriş tarihi emeklilik yaşının tespitinde dikkate alınıyor.
1 Nisan 1981-8 Eylül 1999 arasında sigorta başlangıcı için 18 yaşın doldurulduğu tarih alınıyor. 18 yaşından küçük başlangıçlar sigortalılık başlangıcı açısından dikkate alınmıyor.
5-Askerlik borçlanmasıyla sigorta başlangıç tarihi öne çekilir mi?
Sigortadan önce yapılan askerliklerde bu imkan var. Askerlik borçlanmasıyla sigortalılık başlangıç tarihi borçlandırılan gün sayısı kadar geriye çekiliyor.
Bu durum yaş olarak daha erken bir tarihte emeklilik imkanı sağlıyor. Örneğin; 2001 yılında işe girmiş ancak 1998 yılında askerlik yapmışsa borçlanıp öne çekebilir.
6- Doğum borçlanması işe başlangıç tarihini öne çeker mi?
Doğum borçlanması yaşı düşürmez, prim ödeme gün sayısını artırır. 2 yıllık doğum borçlanması, 2 yıl erken emeklilik hakkı doğurur.
Ancak bu durum yalnızca staj girişi ile ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olunan süre içindeki doğumların borçlanılması için geçerli.
Diğer doğum borçlanmalarında yalnızca prim ödeme gün sayısı eklenir, emeklilik yaşı değişmez.
Sigortadan sonra doğan 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 720 gün kazanılır.
3 çocuk için borçlanan kadın 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir.
7- 1997'de işe girişim görünüyor ama primim yatırılmamış. Ne yapmalıyım?
İşe girişiniz var ama prim yatırılmadıysa dava açabilirsiniz. 8 Eylül 1999 öncesi çalışıp sigorta girişi geç yapıldıysa da dava açma hakkı var. Her iki durumda da zaman aşımı süresi yok. Bu tarihten önce işe girdiniz ancak sigorta girişi yapılmadıysa hak düşürücü süre nedeniyle dava açamazsınız. Yine çırak, stajyer olmadığı halde böyle başlatılanların da itiraz hakkı bulunuyor.