Gerek ülke ekonomisi gerekse vatandaşların kendi ekonomik düzeyleri için çok önemli olan tasarruf, ülkemizde giderek yaygınlaşıyor. Son yıllarda başta bankalar olmak üzere dernekler, SPK, Borsa İstanbul gibi kurumlar vatandaşların finansal okuryazarlık düzeyini yükseltmek için çok önemli çalışmalara imza atıyor. Finansal okuryazarlığın yaygınlaşmasıyla birlikte vatandaşın tasarruf bilinci de yükseliyor. Yapılan eğitimler, bu konunun faydalarının toplumun her kesime anlatılması sonucunda 2000'li yılların başında yüzde 17'lerde olan tasarruf oranı 2021 sonunda yüzde 30'u aşmış durumda. Ancak bu konuda oranın yükseltilmesi için çalışmalar devam ediyor.
RAKAMLAR ARTIYOR
Hane halkının 2020'de 2 trilyon 426 milyar TL, 2021'de 3 trilyon 747 milyar lira olan finansal varlıkları, bu yılın haziran sonunda 4.7 trilyon liraya ulaştı. Hane halkının 2020'de 852.7 milyar TL, 2021'de 1 trilyon 26 milyar TL olan borcu ise, bu yılın haziran sonunda 1 trilyon 242 milyar lira olarak gerçekleşti. Hane halkının 2020'de yüzde 284.5 olan varlıklarının borçlara oranı, bu yılın haziranında yüzde 380.6'ya çıktı. Hane halkının varlıklarının 3.7 trilyon lirasını mevduat oluştururken, bunun 1.5 trilyonu tasarruf mevduatından kaynaklandı. 549.5 milyar liraya ulaşan yatırım fonları içerisinde 298.7 milyar lirayı emeklilik fonları oluşturdu. Hisse senedi varlıkları ise 397 milyara ulaştı.
YILLIK PROGRAMA GİRDİ
Finansal okuryazarlık, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda da geniş yer buldu. Programda, Türkiye ekonomisinin hedeflenen güçlü ve istikrarlı büyümeyi sağlaması için gerekli yatırımların finansmanının salgın ve jeopolitik gerilimler gibi dış şoklara karşı daha az kırılgan ve sürdürülebilir kaynaklardan sağlanması bakımından yurt içi tasarrufların büyük önem taşıdığına dikkat çekildi.
TASARRUF ORANI YÜKSELDİ
Toplam yurt içi tasarruf oranı, 2009-2021 yılları arasında ortalama yüzde 25.1 olarak gerçekleşti. 2020 yılında yüzde 26.7 olarak gerçekleşen yurt içi tasarruf oranı kamu tasarruflarındaki 1.8 puanlık artışın katkısıyla 2021 yılında yüzde 30.3 seviyesine yükseldi. Yurt içi tasarruf oranının bu yıl yüzde 30.7, 2023'te ise yüzde 31.6 olması hedefleniyor. 2020 yılında yurt içi tasarruf oranı OECD, Avrupa Birliği ve Yüksek Gelirli Ülkeler ortalamasının üzerinde ancak Orta-Gelirli ve Üst- Orta Gelirli Ülkeler ortalamasının altında kalırken, 2021 yılında ise AB ortalamasına göre toplam yurt içi tasarruf oranının bir miktar daha yüksek olduğu dikkat çekti.
DIŞARIYA İHTİYAÇ AZALIYOR
Türkiye'de tasarruf bilincinin yükselmesi ve tasarruf oranlarının artması ülke ekonomisine de katkı sağlıyor. Bu sayede büyümenin sağlanmasında finansmanın sürdürülebilir ve sağlıklı kaynaklardan temin edilmesi, dış kaynaklara olan bağımlılığın azaltılması ve kaynakların gelir artırıcı, istihdam sağlayıcı ve verimlilik potansiyeli yüksek alanlara yönlendirilmesi olması sağlanıyor.
BES KAZANDIRIYOR
Tasarruf sahiplerinin önemli bir bölümünün tercih ettiği Bireysel Emeklilik Sistemi her geçen yıl daha da cazip hale getiriliyor. Burada devlet katkısının yüzde 35'den yüzde 30'a çıkartılması, yine sisteme girişin 18 yaşından küçüklere de açılması hem katılımcı sayısını artırdı hem de fon miktarını büyüttü. 2023 için 17 milyon katılımcıya ulaşmak hedefleniyor.
TASARRUFUN PÜF NOKTALARI
Gelirin bir kısmı mutlaka tasarrufa ayrılmalı.
Harcamalar yazılarak ödeme planı yapılmalı.
Kesinlikle gelirden fazla harcama yapılmamalı.
Finansal planlar uzun vadeli ve gerçekçi olmalı.
Bütçe planı senelik yapılmalı.
Hanedeki harcamalar kontrol altına alınmalı.
Çocuklar da ev bütçesini konuşulurken konuya dahil edilmeli.
Maddi durumumuz ne olursa olsun tasarruflu olmayı bir alışkanlık haline getirmeliyiz.
YURT İÇİ ORANLARI
YIL TASARRUF/GSYH (%)
2021 30.3
2022 30.7
2023 31.6