Emeklilikte Yaşa Takılanlara yönelik düzenleme için son 1 aya girildi. 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlara emeklilik yolunu açacak düzenlemenin Aralık ayı içerisinde Meclis'e sevk edilmesi bekleniyor. Detaylar merak edilirken, primi eksik olanlar da bunları tamamlama telaşına düştü. Doğum ve askerlik borçlanması primleri tamamlamak için öne çıkarken, Bağ-Kur'lular için 'ihya' formülü de bulunuyor.
4 AYRI YASAYLA YAPILDI
Aralarında esnafın da olduğu Bağ-Kur'lulardan prim borcu bulunanlara 2008, 2015, 2018 ve 2021 yıllarında çıkarılan düzenlemelerle önemli bir imkan sağlandı. Bu düzenlemelerle prim borçları silinirken, borçlu döneme ait hizmet süreleri donduruldu. Prime ihtiyacı olanlara, dondurulan bu günleri istedikleri tarihte ihya ile yeniden kazanma yolu da açıldı.
NASIL CANLANDIRILIYOR?
Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler yapacakları ödemeyle günlerinin tamamını alıyor ve primlerine ekletebiliyor. Bunun için Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvurup hesaplanacak tutarın tamamını 3 ay içinde ödemek gerekiyor. Prim borcu nedeniyle dondurulan sigortalılık süreleri, ihya talebinde bulunulan tarihteki asgari ücret üzerinden yapılıyor. En az günlük asgari ücretin yüzde 34.5'i oranında prim ödenerek ihya işlemi gerçekleştiriliyor.
TARİFEYE ASGARİ ÜCRET ETKİSİ
EYT düzenlemesi kapsamındaki Bağ-Kur'lulardan prim günleri eksik olanlar eğer geçmişte dondurulan hizmet süresi varsa bunları ihya edebilecek. Böylece emeklilik yolu açılacak. Ancak hesaplama asgari ücret üzerinden yapıldığından, Ocak ayı gelmeden başvuran daha az ödemeyle prim gün sayısını artırabilecek.
ŞİMDİ NE ÖDENİYOR?
Halen günlük prime esas kazanç alt sınırı 215,70 lira (6.471/30). Bu yıl bitmeden ihya talebinde bulunan bir kişi, her gün için 74,42 lira (215,70 x % 34.5) lira öderken, söz konusu işlemi 1 Ocak'tan sonra yaparsa yeni asgari ücret üzerinden hesaplama yapılacak.
OCAK'TA NASIL DEĞİŞECEK?
Örneğin; asgari ücretin yüzde 50 artışla net 8 bin 250 lira olması halinde brüt asgari ücret 9 bin 706 lira seviyesine ulaşacak. Bu ücret üzerinden ihya yapıldığında ise günlük 111,62 lira (323,53 x % 34.5) lira ödemek gerekecek. Bu durumda her gün için 37,20 lira fark oluşacak.
ÖRNEK HESAPLAMA
Örneğin; prim borcu olan 2 bin günlük hizmeti dondurulan bir Bağ-Kur'lu bu yıl bitmeden ihya için başvurursa günlüğü 74,42 liradan toplam 148 bin 840 lira ödeyecek. Eğer asgari ücret yüzde 50 zamlanarak brüt 9 bin 706 lira olursa günlüğü 111,62 liradan toplam 223 bin 240 lira ödemek gerekecek. Ocak ayına kalındığı için 74 bin 400 lira daha fazla para ödenecek.
GEÇMİŞTE FARKLI KOLAYLIKLAR DA OLDU
Bu arada geçmiş yıllarda çıkarılan yapılandırma yasalarıyla ihya için daha hesaplı formüller de hayata geçirildi. Yasada belirtilen tarihlerde başvuranlar daha az ödemeyle dondurulan günlerini ihya yani canlandırma imkanı elde etti. Örneğin; 1 Ocak 2009-31 Aralık 2010 arasındaki sigortalılık süresi dondurulan Bağ-Kur'lu bir vatandaş, 2021'de mevcut uygulama üzerinden başvursaydı 24 ay için 29 bin 621 lira ödeyecekti. Geçen yıl çıkarılan yapılandırma kanunu kapsamında aynı kişi 24 aylık sürenin ihyası için 8 bin 967 lira ödedi. Yani ödeme tutarı yüzde 70 azaldı.
BAĞ-KUR'LULAR NE ÖDEYECEK?
ŞİMDİ İHYA İŞLEMİ YAPILIRSA
Brüt asgari ücret: 6.471 TL
Günlük asgari ücret: 215,70 TL
1 günlük ihya: 215,70 * % 34.5 = 74,42 TL
2.000 günlük ihya: 74,42 * 2.000 = 148.840 TL
ASGARİ ÜCRET YÜZDE 50 ARTARSA
Brüt asgari ücret: 9.706 TL
Günlük asgari ücret: 323,53 TL
1 günlük ihya: 323,53 * % 34.5 = 111,62 TL
2.000 günlük ihya: 111,62 * 2.000 = 223.240 TL
Günlük fark: 37,2 TL
Toplam fark: 223.240 – 148.840 = 74.400 TL