Emeklilikte yaşa takılanların heyecanla beklediği yasal düzenleme için geri sayım başlarken, İş Kanunu'nda yer alan bazı önemli ayrıntılar da emeklilik kapısı açacak. Yasanın yeni yılda yürürlüğe girmesiyle birlikte başvurular başlayacak. EYT kapsamında emekli olanlar normal emeklilere göre daha az aylık almayacak. Emeklilik planı yapanlar için bazı kritik soruların yanıtları şöyle:
EYT kapsamında emekli olursam normal emekliden daha az mı aylık alacağım?
Normal emeklilere göre daha az aylık alınması söz konusu değil. İster normal emekli olun ister EYT kapsamında, aylık bağlama hesaplaması standart olacak. Prim gün sayısı düşük olan ile fazla olan arasında tabii ki gelir farkı olacak.
Örneğin, 5000 prim günüyle emekli olana göre 9 bin prim günüyle emekli olan daha yüksek maaş alacak. SSK'da 2000 öncesi en düşük aylık 4 bin 678 lira olup, bu tarihten sonra 3 bin 500 lira alanlar da var. Taban emekli aylığı uygulaması EYT'liler için de geçerli olacak.
Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşı da yasal düzenlemeden yararlanabilecek mi?
Türkiye'de hiçbir sigorta girişi olmayan, 25-30 yıldır yurt dışında çalışan Türk vatandaşı borçlanma ile hizmet kazanıp EYT ile emekli olabilir. Eylül 1999 öncesinde Türkiye'de sigorta girişi olup ve Avrupa'da yaşayan 200 bine yakın Türk vatandaşı bulunuyor. Örneğin, işe 1995 yılında Türkiye'de başlayıp 3 yıllık primi olan bir kişi o tarihten sonra Almanya'da çalışmış. EYT düzenlemesindeki şartlara sahipse Ocak 2023'te emekli olmaya hak kazanacak.
Doğum borçlanması ile işe başlangıç tarihi öne çekilebilir mi?
İşe başlanılan tarihten sonra gerçekleşen doğumlar borçlanılabilir ancak bu sigorta başlangıcını öne çekmez. Yine de istisnai bir durum bulunuyor. Çıraklık, staj ile işe girilen tarih arasında doğum yapıldıysa bu süreyi borçlanarak başlangıç tarihini öne çekmek mümkün. Örneğin; 2001'de işe başlayan bir kadın, 1998'de çıraklık yaptıktan sonra çocuğu olduysa bu dönemi borçlanarak EYT'den yararlanabilir.
EYT kapsamında emekli olup yeniden çalışmak isteyenler ne yapacak?
Emekli olup SSK'lı çalışmaya devam etmek isteyenler için 1 Ekim 2008 tarihli yasal düzenleme geçerli olacak. Bu tarihten önce işe başlayan veya emekli olanlar SSK'lı devam etmek için ya emekli aylığını kestirecek ya da sosyal güvenlik destek primine tabi çalışacak.
ÇİFTÇİLER BAŞLANGICI 1994'E ÇEKEBİLİR
Çiftçi Bağ-Kur primimi 2000 yılında yatırmaya başladım. Öncesinde Toprak Mahsulleri Ofisi'nce yapılan prim kesintileri sigorta başlangıç tarihimi öne çeker mi?
Toprak Mahsulleri Ofisi'nce üreticiden satın alınan ürün bedelleri üzerinden 1 Nisan 1994 tarihinden itibaren yüzde 1 oranında Bağ-Kur primi kesilerek yasal süresi içinde ilgili Bağ- Kur il müdürlüğü hesaplarına yatırıldı. Bu tarihte sigorta girişi olmayan, adına tarım arazisi olup tütün, fındık, çay gibi ürünlerini Ofis'e satanlar için kesilen bu primleri almak mümkün. Böylece sigorta başlangıcı 28 yıl önceye çekilecek.
