Son zamanlarda, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasasından yararlanmak isteyenlerin, sigortalarının geç yapıldığı veya işe girişleri bildirilmesine rağmen primlerinin ödenmediği durumlarla karşılaşıldığı belirtiliyor. Ancak bazı detaylar, emeklilik yolunu açma ve hatta işçilik alacaklarını alma imkanı sunuyor. Peki, nasıl EYT'li olunur? Hizmet tespiti nasıl olur? Zaman aşımı hangi illerde işlemez? İşte detaylar...
Çalıştığı halde girişi olmayan, geç bildirilen binlerce kişi EYT yasasından yararlanabilmek için iş mahkemelerine başvurdu. Sigorta girişi 8 Eylül 1999 öncesi olmasına karşın primi yatırılmayanlar dava sürecini başlatırken, İş Kanunu'ndaki bazı detaylar hem emeklilik kapısı açıyor hem de geliri artırıyor.
Çalıştığı halde işe başlangıcı bildirilmeyen ya da geç bildirilen dava açma hakkına sahip bulunuyor. Bu şekilde sigortasız çalışanlar sadece hizmet tespit davası değil, kıdem, ihbar, fazla mesai ücreti, kullanılmayan izin ücreti gibi işçilik alacakları için dava açabiliyor. Hem hizmet tespiti hem alacaklar için ayrı dava açılması gerekiyor. Ekim 2018'den itibaren başlayan uygulama nedeniyle işçilik alacakları için dava açmadan önce arabulucuya gitmek gerekiyor. Emekliliği öne çekecek, EYT'li yapacak detaylar şöyle:
- Mart 1997'de işe başlamama karşın, sigorta girişim Kasım 1999'dan sonra yapıldı. Bu dönemde çırak olduğum iddia ediliyor, dava açarsam EYT'den yararlanabilir miyim?
Mart 1997'de işe başlamanıza karşın adınıza prim yatırılmadıysa iki yolla hakkınızı arama imkânınız bulunuyor. Birincisi SGK'ya başvurarak sigorta başlangıç talebinin düzeltilmesi yönünde talepte bulunabilirsiniz. Olumsuz yanıt gelmesi durumunda hizmet davası açabilirsiniz. Bunun için çalıştığınız iş yerinde en az bir ya da iki şahit göstermeniz gerek. Sigorta yapılıp primlerin yatırılmadığının denetmen, müfettişlerce yapılan incelemede delilleriyle ortaya konulması durumunda da zaman aşımı süresi işlemiyor.
- Askerlik ve doğum borçlanması dışında işe girişi geriye çeken borçlanmalar var mı?
Yurt dışı borçlanması, doktorların fahri asistanlıkta geçen süreleri, avukatların stajyerlikte geçen süreleri, yükseköğretim gören öğrencilerin doktora süreleri ilk çalışmadan önceyse sigorta girişini geriye çekiyor. Borçlanılan süre önem taşıyor. Kişi askerliğini sigortaya girdikten sonra yaptıysa bu borçlanma geriye çekmiyor
- Sigortasız çalıştığı dönemi belgeleyenler için zaman aşımı var mı?
Yüksek yargının bu konuda çalışan lehine birçok kararı bulunuyor. Aylık sigorta primleri bildirgesi, 4 aylık sigorta primleri bordrosu, sigortalı hesap fişi gibi belgeleri sunan çalışanlar için zaman aşımı söz konusu olmuyor. Girişi olup da sigortası yatırılmayanlara ilişkin giriş bildirgesinin verilmiş olması zaman aşımını kaldırıyor.
- Hizmet tespiti istemeden sadece işçilik alacak davası açılabilir mi?
Çalışan sigortasız çalıştırıldığı süreye ilişkin olarak hizmet tespit davası açmadan sadece işçilik alacaklarına ilişkin de dava açabilir. Ancak açılmış bir hizmet tespiti davası varsa bunun sonucunun beklenmesi gerekiyor.
- 'Günsüz işe giriş' konusunda dava açılabilir mi, arabulucuya gitme zorunluluğu var mı?
İlk defa sigortalı işe giriş bildirgesi verilen sigortalının primlerinin yatırılmaması durumunda sigortalı hizmet belgelerinde gün ve kazanç olmadığından verilen giriş bildirgeleri günsüz işe giriş sayılıyor.
Bu durumda hizmet tespit davasından önce arabulucuya gitme zorunluluğu bulunmuyor. Bu davalarda sigorta yapılmayan döneme ilişkin bordro ya da herhangi bir kayda ulaşmak büyük önem taşıyor. İş davaları muhakeme usulüne göre 3-4 ayda sona erebiliyor.
- Üç defa giriş çıkışım yapıldı. Dava süresi ne zaman başlar?
Hizmetin geçtiği yılın sonundan 5 yıl içinde dava açma hakkınız var. Aynı iş yerinden birden fazla giriş çıkışı olanların dava açma süresi ise işten ilk ayrıldıkları tarihten itibaren başlıyor.